یکی از جنبه‌های کلیدی استفاده از قابلیت‌های داخلی برای افزایش تولید گاز و کاهش وابستگی به پیمانکاران خارجی بوده است. علاوه بر این، دولت بر نیاز به منابع مالی کافی برای حمایت از توسعه ظرفیت گاز از جمله سرمایه‌گذاری صنایع، صندوق توسعه ملی و بودجه دولت تاکید کرده است. این تلاش‌ها پیامدهای قابل‌توجهی برای صنعت نفت و گاز ایران داشته که نشان‌دهنده توانمندی‌ها و ظرفیت‌‌های این کشور است.

توسعه لایه مشترک گازی ایران با قطر

دولت سیزدهم توسعه ظرفیت تولید گاز را با بهره‌گیری از توان داخلی در اولویت قرار داده است. در گذشته اتکا به پیمانکاران خارجی مانع پیشرفت در این زمینه شده بود، اما دولت فعلی با موفقیت از این مانع عبور کرده و به تاخیر ۲۰ ساله در برداشت گاز از فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی پایان داد. مهندسان ایرانی نقش مهمی در دستیابی به بهره‌برداری عملیاتی داشته‌ و شایستگی کشور را در توسعه مستقل میادین گازی پیچیده به نمایش گذاشته‌اند. این دستاورد نه‌تنها ظرفیت تولید گاز ایران را تقویت کرده، بلکه پیامی قوی اقتصادی و منطقه‌ای به کشورهای همسایه درباره توانمندی صنعت نفت و گاز ایران ارسال کرده است.

برای افزایش ظرفیت صادرات گاز، دولت سیزدهم به اهمیت منابع مالی و برنامه‌ریزی استراتژیک پی برده است. شرکت ملی نفت و گاز ایران علاوه بر اتکا به بودجه دولت در توسعه ظرفیت گاز کشور نقش بسزایی داشته است. علاوه بر این، دولت به‌دنبال سرمایه‌گذاری‌های مشترک از صنایع برای دستیابی به تامین گاز و برق خود بوده است. این رویکرد، منابع مالی را متنوع و گسترش منابع گازی ایران را تقویت می‌کند. همچنین منابع صندوق توسعه ملی که ذخایر قابل‌توجهی از تجارت نفت خام ایران انباشته کرده، به سمت توسعه میادین مشترک گازی هدایت شده است. این رویکرد پیشگیرانه، رشد ظرفیت صادرات گاز ایران را تسهیل کرده و به کشور اجازه می‌دهد از ظرفیت عظیم انرژی خود استفاده کند. هدف دولت با تمرکز بر توسعه میادین مشترک گازی مانند فاز۱۱ پارس‌جنوبی، توزیع عادلانه منابع و منافع در مناطق مختلف کشور است. این رویکرد به کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای و ترویج رشد فراگیر کمک می‌کند. علاوه بر این، دولت سرمایه‌گذاری مستقیم صنایع را برای خودکفایی تشویق کرده است و از این طریق بخش‌های مختلف را برای مشارکت فعالانه در توسعه صنعت گاز توانمند می‌سازد. دولت با استفاده از ظرفیت‌های مناطق و بخش‌های مختلف به‌دنبال دستیابی به یک مسیر رشد متعادل و هماهنگ است.

در ادامه صمت با نمایندگان مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت تکیه ایران به توان داخلی در زمینه برداشت عملیاتی گاز که موجب توسعه پیچیده‌ترین و مهم‌ترین لایه گازی مشترک ایران با قطر در نقطه مرزی و فاز یازدهم میدان گازی پارس جنوبی شده گفت‌وگو کرده که در ادامه خواهید خواند.

پایان اتکا به پیمانکار خارجی

معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بهره‌برداری از «فاز ۱۱ پارس جنوبی»، به‌واسطه تکیه ‌بر توان داخلی ما را از معطلی ۲۲ ساله در این بخش نجات داد، به صمت گفت: این در حالی است که زمانی گفته می‌شد، اگر شرکت‌هایی اعم از توتال از این پروژه بیرون روند، هیچ‌کس دیگر در آن سرمایه‌گذاری نخواهد کرد. وی با اشاره به بهره‌برداری گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی و توفیقات دولت سیزدهم در این بخش، اظهار کرد: باوجود برخی از نقدهای جدی که در حوزه کاری وزارت نفت و در حوزه ناترازی‌ها وجود داشت، اما ما شاهد یک اهتمام جدی در حوزه شرکت ملی گاز هستیم.

وی با بیان اینکه در حوزه شرکت ملی گاز بسیاری از پروژه‌ها از دولت قبل نیمه‌کاره رهاشده بودند و مسئولان معتقد بودند، حتما باید طرف خارجی به آن ورود کرده و آن پروژه‌ها را به پایان برسانند، تصریح کرد: با تکیه ‌بر توان داخلی بسیاری از این موارد تعیین‌تکلیف شده‌اند که بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی، یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها قلمداد می‌شود.

این نماینده مجلس با بیان اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی، یکی از پیچیده‌ترین فازهای میدان گازی بود، ادامه داد: همچنین یکی از رویکردهای قابل دفاع دولت، گازرسانی به مناطق محروم بوده که در استان سیستان و بلوچستان قبل از این دولت واقعا در این زمینه کم‌کاری‌های جدی شده بود، اما با همت چگینی و وزیر نفت شاهد یک فعالیت جدی در حوزه گازرسانی در مناطق محروم به‌ویژه سیستان‌و‌بلوچستان هستیم.

وی با بیان اینکه بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی، پیام‌های سیاسی - اقتصادی مهمی در منطقه برای ما به همراه داشت، ادامه داد: بهره‌برداری از«فاز ۱۱ پارس جنوبی، یکی از مصادیق رسیدن به این نکته است که به‌واسطه بهر‌ه‌گیری از ظرفیت‌های جوانان داخل کشور می‌توان در رفع چالش‌ها اعم از ناترازی‌ها موثر بود.

سعیدی با بیان اینکه ما میادین گازی مشترک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس داریم، ادامه داد: همچنین بهره‌برداری از «فاز ۱۱ پارس جنوبی» پیام بسیار مشخصی برای همسایگان ما می‌فرستد که تحریم‌ها نمی‌تواند ملت ایران را در حوزه رفع ناترازی‌ها دچار مشکل کند. بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی، به‌واسطه تکیه‌ بر توان داخلی ما را از معطلی ۲۲ ساله در این بخش نجات داد، چراکه زمانی گفته می‌شد که اگر شرکت‌هایی اعم از توتال از این پروژه بیرون روند، هیچ‌کس دیگر در آن سرمایه‌گذاری نخواهد کرد. البته معتقدم این موضوع تنها مربوط به کشورهای غربی نبوده و اتفاقا برخی از کشورهای دیگر مانند چین و روسیه هم در این بخش بدعهدی‌های زیادی انجام دادند؛ بنابراین این امر مشخص‌شده که ما هرجا به توان داخلی خودمان تکیه کردیم، نتیجه مثبتی حاصل شده است.

سعیدی با بیان اینکه تولید گاز پیرو بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی می‌تواند بخشی از ناترازی گازی کشور را جبران کند، ادامه داد: کشور ما به‌عنوان یکی از غنی‌ترین کشورها در حوزه منابع زیرزمینی است. البته در کنار توجه به ظرفیت‌های داخلی دستگاه دیپلماسی ما باید در جهت رفع تحریم‌ها نیز تلاش کند. با این حال، هر زمان که به ظرفیت‌های داخلی اعتماد شده ما نتیجه آن را مشاهده کرده‌ایم.

نمایش توانمندی ایران در صنعت گاز

محمدرضا میرتاج‌الدینی، نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با اهمیت سرمایه‌گذاری در میادین مشترک گازی به صمت گفت: یکی از مهم‌ترین راهکارها برای رفع ناترازی داخلی و همچنین بهره‌مندی کامل از میادین مشترک گازی و دستیابی به درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز طبیعی، توسعه فازهای باقیمانده از میادین مشترک گازی نظیر میدان گازی پارس جنوبی بوده؛ از همین‌رو توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

وی ادامه داد: متاسفانه پیمانکاران خارجی در زمینه برداشت گاز از میادین مشترک گازی ایران با طرف‌های دیگر مناسب عمل نکردند و مسئله اصلی هم در فاز ۱۱ پارس جنوبی پیرامون همین موضوع بوده که دو دهه پیمانکاران خارجی، ما را معطل کردند و این تعلل ضربه بسیار بدی به کشور از نظر کاهش برداشت منابع گازی و کاهش درآمدهای ارزی به کشور زد. فاز ۱۱ پارس جنوبی، مهم‌ترین و مرزی‌ترین لایه مشترک گازی ایران با قطر بوده است و بهره‌برداری آن سال‌ها معطل خارجی‌ها بود، اما خلاف گذشته، دولت سیزدهم با تکیه‌بر توان داخلی و یک ابتکار بی‌سابقه و مهم در زمینه جداسازی سکوی دچار افت فشار شده و انتقال و جای‌گذاری آن در فاز ۱۱ پارس‌جنوبی به بهره‌برداری از این لایه مرزی کلیدی پرداخت و درحال‌حاضر برداشت عملیاتی به میزان ۱۵ میلیون مترمکعب در روز آغاز شده است و به‌تدریج به میزان ۵۶ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید که بخش بزرگی از ناترازی گازی مقطعی کشور را نیز پاسخ خواهد داد. این نماینده مجلس شورای اسلامی در رابطه با بکارگیری از ظرفیت توان داخلی و پیامد مهم سیاسی و اقتصادی رسیدن ایران به توانمندی توسعه میادین گازی روی دریا و خودکفایی در این زمینه افزود: یکی از پیامدهای مهم رونمایی از این توانمندی ملی در توسعه میادین گازی مشترک روی دریا، پیامد سیاسی و اقتصادی آن برای کشورهای منطقه است که خودکفایی ایران در برداشت از میادین گازی مشترک اعتبار ایران را بالا خواهد برد و نشان از سطح فناوری و توانمندی نخبگان داخلی و توانایی کشور در این حوزه دارد و بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌معنای واقعی نمایش توانمندی نخبگان و ظرفیت داخلی ایران در صنعت گاز کشور بوده است.

میرتاج‌الدینی در پایان اظهار کرد: بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی مزیت‌های مهم اقتصادی را نیز به همراه دارد که نخستین و مهم‌ترین آن، امکان صادرات بیشتر گاز به کشورهای همسایه در فصول گرم سال است و برآوردها از درآمدزایی حدود ۵ تا ۷ میلیارد دلاری در بهره‌برداری زودتر از موعد این فاز گازی مهم کشور دارد که می‌تواند منابع حاصله در توسعه بیشتر میادین گازی مشترک کشور به کار گرفته و استفاده شود.

سخن پایانی

توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با تکیه‌بر توان داخل موجب شده ایران به فناوری پیچیده‌ای در حوزه برداشت گاز از میادین گازی پیدا کند که نشان از تاکید زیادی بر پیشرفت‌های فناوری در بخش گاز دارد. دولت سیزدهم با فرض ماندگاری تحریم‌ها و با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، نوآوری و پذیرش فناوری‌های پیشرفته به این سمت حرکت کرد که بدون اتکا به پیمانکار خارجی به توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بپردازد. همچنین علاوه بر توسعه ظرفیت صادرات گاز، بر تنوع‌بخشی به بازارهای گاز تمرکز کرده است. هدف ایران با جست‌وجوی شرکای تجاری جدید و کاوش در مسیرهای صادراتی جایگزین، کاهش اتکای خود به چند بازار کلیدی است. این استراتژی امنیت انرژی را افزایش می‌دهد و انعطاف‌پذیری بیشتری را در پاسخ به پویایی بازار جهانی فراهم می‌کند. دولت به‌طور فعال همکاری و مشارکت با شرکت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در بخش گاز را دنبال کرده است. این همکاری‌ها انتقال دانش، اشتراک فناوری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را تسهیل می‌کند. ایران با تعامل با نهادهای بین‌المللی می‌تواند از تخصص و منابع آنها برای تسریع توسعه صنعت گاز خود استفاده کند. همچنین همکاری منطقه‌ای امنیت انرژی و یکپارچگی اقتصادی را تقویت می‌کند و صلح و ثبات را در منطقه ارتقا می‌دهد. دستاوردهای دولت سیزدهم در زمینه توسعه ظرفیت گازی کشور، توسعه ظرفیت صادرات گاز و رفع ناترازی‌های مقطعی داخلی قابل‌توجه است. با استفاده از توانمندی‌های داخلی، دولت با موفقیت ظرفیت تولید گاز را افزایش داده و اتکا به پیمانکاران خارجی را کاهش داده است. تاکید بر منابع مالی از جمله سرمایه‌گذاری صنایع و صندوق توسعه ملی، توسعه صنعت گاز ایران را بیش‌ازپیش تقویت کرده است. هدف دولت با ترویج توزیع عادلانه منابع و تشویق سرمایه‌گذاری مستقیم، رفع ناترازی داخلی و تقویت رشد فراگیر است. این دستاوردها ظرفیت کشور را نشان می‌دهد و سهم قابل‌توجه دولت سیزدهم در پیشبرد بخش گاز ایران را برجسته می‌کند. به‌طور خلاصه، دولت سیزدهم در توسعه ظرفیت گاز کشور، گسترش صادرات گاز و رفع ناترازی‌های مقطعی داخلی دستاوردهای چشمگیری داشته است. دولت از طریق پیشرفت‌های فناوری، توسعه زیرساخت‌ها، متنوع‌سازی بازارهای گاز، همکاری‌های بین‌المللی، ملاحظات زیست‌محیطی، اشتغالزایی و همکاری‌های منطقه‌ای، جایگاه ایران را در صنعت جهانی گاز تقویت کرده و رشد پایدار و فراگیر را ارتقا داده است. در جمع‌بندی باید گفت که توسعه ظرفیت تولید گاز، بالندگی صادرات گاز و مقابله با نابرابری‌های داخلی عرصه‌های مهمی هستند که دولت سیزدهم ایران در آنها به دستاوردهای قابل‌توجهی دست یافته است. از جمله این دستاوردها می‌توان به استفاده از توان داخلی برای توسعه ظرفیت تولید گاز، کاهش وابستگی به پیمانکاران خارجی را نام برد. در گذشته، اتکا بر پیمانکاران خارجی، پیشرفت در این زمینه را مختل می‌کرد، اما دولت فعلی با موفقیت این مشکل را برطرف کرده و تأخیر ۲۰ ساله در استخراج گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی را به پایان رسانده است.