این نمایشگاه در زمینی به مساحت ۲۸ هزار مترمربع و با مشارکت ۹۰ شرکت داخلی و خارجی در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران دایر بود و انواع کف‌پوش، موکت، فرش ماشینی، قطعات و ماشین‌آلات، پارکت و لمینت در معرض دید عموم قرار گرفت.

معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت در جریان بازدید از سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کف‌پوش، موکت، فرش ماشینی و صنایع وابسته که با حضور ۱۰۰ شرکت داخلی و خارجی آغاز به‌کار کرده، گفت: بیش از هزار واحد صنعتی در صنعت فرش ماشینی، کف‌پوش، موکت و چمن مصنوعی مشغول به فعالیت هستند.

به گزارش شاتا، مهدی صادقی‌نیارکی با بیان این مطلب، ضمن تشریح توانمندی‌های این صنعت اشاره‌ای به ظرفیت‌سازی‌های انجام‌شده داشت و افزود: در ۶ ماهه امسال ۴۱ میلیون مترمربع فرش ماشینی، ۶۶ میلیون مترمربع موکت و ۳۸۰۰ تن چمن مصنوعی در کشور تولید شده است.

معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: بیش از ۱۳۵ میلیون مترمربع ظرفیت تولید فرش ماشینی و ۲۸۱ میلیون مترمربع ظرفیت تولید انواع موکت در کشور وجود دارد و در سال گذشته صنعتگران در حوزه فرش ماشینی با بیش از ۷۰ درصد ظرفیت اسمی مشغول به فعالیت بوده‌اند. صادقی‌نیارکی با اشاره به برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات در امسال بیان کرد: طبق دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت، مقرر شد با محوریت سازمان توسعه تجارت ایران و حضور تشکل‌های مرتبط با فرش ماشینی و دفتر صنایع نساجی، پوشاک و سلولزی، برای توسعه صادرات و افزایش تولید تدابیر لازم اتخاذ شود.

صادرات ۱۱۰ میلیون دلاری

وی در ادامه با اشاره به توسعه صادرات در این بخش، افزود: در ۶ ماهه امسال ۲۸ هزار تن فرش ماشینی معادل ۱۱۰ میلیون دلار، ۱۰ هزار تن موکت معادل ۷ میلیون دلار و ۱۰ تن چمن مصنوعی معادل ۱۴ هزار دلار از کشور صادر شده است. معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به رشد ۹ برابری صادرات چمن مصنوعی ازنظر وزنی، افزود: فرش‌های صادراتی عمدتا به آسیا، اروپا و اقیانوسیه صادر شده است. صادقی‌نیارکی در پایان اظهار امیدواری کرد: برگزاری نمایشگاه‌های صنعتی در بهبود وضعیت صنعت، توسعه صادرات و ایجاد هم‌افزایی بسیار تاثیرگذار باشد.

مشکلات‌صادرات فرش ماشینی

صادرات فرش ماشینی در ایران کمتر از ظرفیت‌های موجود در این حوزه است، زیرا نگاه فعالان این حوزه بیشتر به سمت بازارهای داخلی بوده و محصولات خود را براساس نیازها و سلیقه‌های مناطق ایرانی تولید می‌کنند اما برای موفقیت در حوزه صادرات فرش باید نگاهی بین‌المللی داشت و نیازهای بازارهای هدف را مدنظر قرار داد.

یکی دیگر از مشکلات صادرات فرش ماشینی نزدیک‌ترشدن آن به فرش دستباف است در حالی که مصرف‌کنندگان و بازارهای هدف این دو محصول با یکدیگر فرق دارند و با سلایق مردم خارج از ایران همخوان نیست.

دلیل دیگر عدم‌آگاهی و آموزش کاربردی مفاهیم صادرات و بازاریابی برای تولیدکنندگان و مدیران صنعت فرش است و تولیدکنندگان این حرفه را از تمرکز روی صادرات بازداشته است.

مشکل بزرگ دیگر، رابطه مالی ما با کشورهای دیگر است که بیشتر به شکل صرافی است و همچنین در کشور ما از تولیدکنندگان فرش ماشینی حمایتی نمی‌شود.

مشکل دیگر حوزه فرش ماشینی را باید شکل‌گیری رقابت ناسالم میان تولیدکنندگان فرش برای خرید واردات ماشین‌آلات جدید دانست، زیرا آنها مدام در پی سفارش دستگاه‌هایی هستند که فرش‌هایی با شانه بیشتر تولید کنند. در این شرایط هر تولیدکننده فرش ناچار می‌شود برای عقب نماندن از بازار رقابت، قبل از آنکه سود خوبی را از فناوری موجود کارخانه خود به‌دست آورد، دستگاه جدیدی را تهیه کند. چنین رقابت ناسالمی، بازارآشفته‌ای ایجاد کرده که از بازگشت سرمایه برای هر فناوری جلوگیری می‌کند و بیشتر کارخانه‌های فرش متضرر شده‌اند.

در واقع نقش طبقه متوسط در خرید فرش در ایران کمرنگ‌تر شده و این امر نیز بر رکود بازارداخلی تاثیر دارد. در چنین شرایطی، صنعت فرش ناچار به یافتن بازارهای جدید و تمرکز بیشتر بر مسئله صادرات است که این هدف بدون ابتکار در طراحی و حمایت سرمایه‌گذاران و تاجران بین‌المللی و مسئولان دولت امکان‌پذیر نیست.

صنعت فرش ماشینی ایران از لحاظ فناوری، کیفیت و نیروی انسانی متخصص قابلیت رقابت با کشورهای فعال در این حوزه از جمله مصر، ترکیه و عربستان سعود را دارد و در صورت ایجاد نگاه خلاقانه در طراحی می‌تواند در زمینه صادرات موفق شود. محدودیت‌ها و تحریم‌هایی که برای ایران با سیاست‌های جهانی ایجاد شده نیز باعث کاهش صادرات فرش شده است.

کشورهای هدف صادرات فرش

یکی از راه‌های افزایش صادرات فرش ایران شناسایی سلایق کشورهای خارجی است که در زیر به آنها می‌پردازیم.

مالزی: خریداران فرش ایرانی در کشور مالزی بیشتر طالب طرح‌های هندسی هستند مانند فرش ایران، فرش خشتی، لچک ترنج یا افشان. بیشتر مردم مالزی مسلمان هستند و رنگ قرمز جزء علایق آنها در فرش است در کل مردم مالزی بیشتر رنگ‌های ملایم و متضاد می‌پسندند. برای سالن سخنرانی و فضاهای علمی و دانشگاهی فرش‌های بزرگ و برای گردشگر‌ها و مردم عادی فرش‌های با اندازه ۲×۳ متر خریدار دارد.

آلمان: فرش کوچک‌تر از ۶ متر و اکثرا طرح‌های خلوت و بدون ترنج موردتوجه مردم آلمان است. آلمانی‌ها بیشتر خواهان رنگ‌های کرم، زمینه کرم و حاشیه خاکی ملیح هستند. تعداد رنگ‌های به‌کاررفته در فرش حداکثر ۶ تا و هر چه کنتراست (تفاوت درخشندگی رنگ در اشیاست که باعث تمایز آنها در یکدیگر می‌شود.) تعداد رنگ‌ها کمتر باشد، خریداران بیشتری را جذب خواهد کرد.

امریکا: در امریکا بیشتر رنگ‌های آرام مانند کرم، پوست‌پیازی، مغز پسته‌ای و قهوه‌ای کاملا روشن و بژ موردعلاقه مردم است. البته هماهنگی رنگ‌ها برای آنها بسیار مهم است. آنها فرش بزرگ را بیشتر می‌پسندند. نقشه موردنظر آنها طرح افشان با گل‌های درشت است. البته این کشور بیشتر فرش‌های دستبافت را وارد می‌کنند.

هلند: هلندی‌ها رنگ‌های کرم خوش‌رنگ و لعاب و همچنین رنگ‌های ساده که اصلا تند نباشد می‌پسندند. حتی اگر خانه‌ها بزرگ باشد اندازه فرش باید کمتر از ۶ متر باشد. آنها نقشه‌های خلوت که در آن از طرح و نقش شلوغ خبری نباشد و هندسی را دوست دارند.

ایتالیا: ایتالیا به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. در شمال ایتالیا مردم رنگ‌های آرام و ملیح را دوست دارند. آنجا بیشتر رنگ‌های آبی کم‌رنگ، کرم بژ و قرمز ملایم فروش دارد. در جنوب ایتالیا مردم رنگ‌های تند را انتخاب می‌کنند و درباره طرح‌ها، مردم شمال و جنوب بیشتر دنبال طرح‌های هندسی و بدون ترنج هستند. اندازه فرش موردنظر مردم ایتالیا، فرش‌های کوچک‌تر از ۶ متر است. اندازه‌های ۵‌.‌۲×۲ متر، ۲×۲ متر و ۵‌.‌۱×۱ مورداستقبال بیشتری قرارگرفته است.

دوبی: مردم دوبی، طرح‌های اصیل ایرانی چون لچک ترنج را دوست دارند. رنگ‌های طلایی پررنگ و رنگ‌های شاد، موردتوجه مردم دوبی است. فرش‌های ۴×۶ متر، ۵×۸ متر و ۵‌.‌۳×۵ متر فرش‌هایی است که مردم امارات می‌پسندند.

فرانسه: فرانسوی‌ها طرفدار رنگ روشن مانند سفید صورتی و آبی هستند. مردم فرانسه طرح‌های محلی را بیشتر می‌پسندند که در مناطق جنوب و جنوب شرق ایران تولید می‌شود که از طبیعت و حیوانات الهام گرفته‌شده است. حداکثر اندازه در فرانسه فرش ۶ متری است.

افغانستان: مردم افغانستان قدرت خرید فرش‌های گران‌قیمت ماشینی را ندارند. فرش ماشینی با تراکم پایین و رنگ‌بندی‌های خاص با تنوع کم و درنتیجه ارزان موردتوجه آنهاست.

ژاپن: ژاپنی‌ها به رنگ‌های ملایم، آرام و شاد مثل کرم و طلایی و قرمز روشن و زرد و یشمی و سبز و آبی کمرنگ و ماستی علاقه‌مند هستند. طرح درختی و گلدانی قم، طرح‌های مختلف و متنوع تبریز، افشان لچک ترنج اصفهان، گل‌افشان و ماهی درهم ریزبافت خراسان موردپسند ژاپنی‌هاست. ازآنجاکه خانه‌های ژاپنی‌ها کوچک و آپارتمانی است فرش‌های در اندازه کوچک‌تر از ۶ متر می‌خرند. کیفیت فرش برایشان مهم است و خواستار فرش ریزبافت هستند.

انگلیس: سلیقه انگلیسی‌ها ثابت نیست و از طرح‌های جدید بازار استقبال می‌کنند، فرش‌های کوچک مثل کناره و تابلو فرش را می‌پسندند و سلیقه آنها بیشتر شبیه فرانسوی‌هاست. آنها طرح و نقشه مناطق‌غربی کشور مانند تبریز را می‌پسندند.

سخن پایانی

امروزه صادرات محرک اقتصاد بیشتر کشورها به‌ویژه ایران است. صنعت فرش این ظرفیت را دارد که در بخش کالاهای غیرنفتی ارز‌آوری به همراه داشته و از سویی این صنعت می‌تواند در امر اشتغالزایی بسیار موثر باشد. همچنین تغییر در سیاست‌های تج اری که حاصل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی خواهد بود می‌تواند گشایش‌هایی را برای این صنعت به همراه داشته باشد.

فرش ماشینی در چند دهه اخیر هم از لحاظ فرش‌های ماشینی با کیفیت و هم از لحاظ فناوری و خلاقیت پیشرفت‌های بسیاری داشته و به همین دلیل در بخش فروش و صادرات همواره سیر آن صعودی بوده است. برای افزایش صادرات فرش باید تسهیلاتی ایجاد شود تا تولیدکنندگان با توانمندی‌ها و همچنین حضور فیزیکی در نمایشگاه‌ها و بازارها بتوانند بر افزایش صادرات موثر باشند. اگر شرایط و امکانات بیشتری در زمینه صادرات فرش به وجود آید، هر سال حدود ۲۰ درصد افزایش صادرات خواهیم داشت.

ایران بعد از چین، ترکیه، هند و بلژیک در رده پنجم بزرگ‌ترین صادرکنندگان فرش ماشینی در جهان قرار دارد. در حال‌حاضر چین، بزرگ‌ترین بازار صادراتی فرش ماشینی ایران است. کشور ترکیه بزرگ‌ترین رقیب ایران در صنعت فرش ماشینی محسوب می‌شود علاوه بر چین، کشورهای عربی، آسیای میانه، عراق، افغانستان، استرالیا، کانادا، سوئد، ژاپن و بعضی کشورهای اروپایی، بازارهای صادراتی فرش‌های ماشینی ایران به‌شمار می‌آیند.