گرانی، حاصل تصمیمات مقطعی
مدت‌هاست که دیگر برخی از شهروندان رنگ برنج ایرانی را به‌دلیل قیمت‌های نجومی آن در سفره خود ندیده‌اند.
در حقیقت در این اوضاع اقتصادی و افزایش هزینه ها دیگر زور حقوق کارگران به خرید برنج ایرانی نمی رسد و ترجیح آنها این است که به جای حذف کامل برنج به سمت برنج های خارجی بروند، این در حالی است که دولت سیزدهم علی رغم وعده افزایش قدرت خرید مردم با تصمیم گیری های غیرکارشناسی و عجولانه خود، اقتصاد خانوار را در شرایط بسیار سختی قرار داده است. اواسط ماه گذشته دولت تصمیم جدید دیگری گرفت و خبر ممنوعیت کامل واردات برنج منتشر شد. به تازگی رحمت اله نوروزی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: واردات برنج در راستای حمایت از سفره های مردم آزاد شده، اما باید جزئیات آن بیشتر بررسی شود. قوت غالب مردم در سال های گذشته برنج بوده که هم اکنون به دلیل بالا رفتن هزینه ها توان خرید آن را ندارند؛ بنابراین باید دولت در قالب توزیع کالابرگ یا هر شیوه ای دیگری، از مردم حمایت کند. اگر این موضوع که اکنون وضعیت واردات به روال قبل برگشته یا خیر را کنار بگذاریم باید باز هم به سراغ تصمیمات یک شبه و تاثیرات آن بر روند بازار برویم. صمت در این گزارش به بررسی موضوع واردات برنج پرداخت.
اما واگرهای ممنوعیت واردات برنج
به منظور تامین بازار داخل باید سالانه ۱.۵ میلیون تن برنج وارد کشور شود، این در حالی است که اواسط دی به واردکنندگان اعلام شد به دلیل منفی شدن تراز تجاری با هندوستان باید واردات برنج از هند متوقف شود.گفتنی است شدن کیوی و سیب ایران ازسوی هند باعث منفی شدن تراز تجاری دو کشور به ضرر ایران شده است. هنوز مشخص نیست واقعا دولت با هدف تراز شدن تجاری این اقدام را انجام داد یا برای تنبیه هند! در هر حال تصمیم اتخاذشده دولت عجیب به نظر می رسد.چه منطقی پشت توقف واردات یک کالای اساسی وجود دارد؟ آیا می توان کیوی و برنج را به لحاظ استراتژیک بودن در یک طبقه قرار داد؟
حذف کیوی از سبد خانوارها فشار چندانی به سفره مردم وارد نمی کند اما حذف برنج چه؟ تصمیمات ناگهانی دولت که هرگز تمامی ندارد، این بار دامن بازار برنج را گرفت.
حتی در اعمال ممنوعیت واردات برنج از هند این موضوع در نظر گرفته نشد که ۶۰ درصد نیاز بازار برنج کشور ما از هند تامین می شود و در کوتاه مدت نمی توان کشور دیگری را جایگزین این کشورکرد. اما با گذشت ۱۰ روز از اعلام خبر ممنوعیت، وزارت جهاد کشاورزی ممنوعیت واردات برنج را برداشته و اعلام کرده باتوجه به اینکه فصل برداشت برنج در داخل کشور تمام شده و تقاضا در بازار زیاد است، برای تامین کسری و رفاه حال مصرف کنندگان، واردات برنج و توزیع آن با نرخ بسیار اقتصادی صورت می گیرد و این اقدام حسب نیاز تا روزهای پایانی سال و ماه مبارک رمضان ادامه خواهد داشت.
با این حال ممکن است این تصمیم یک شبه برای ممنوعیت واردات برنج، بازار را برای اسفند سال ۱۴۰۱ با چالش های زیادی روبه رو کند.در واقع ممنوعیت ده روزه اعمال شده تنها یک شوک به بازار برنج وارد کرد و حال شرایط به حالت عادی بازگشته است.
التهابی دیگر در بازاری که آرام بود
مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره رفع ممنوعیت واردات برنج به صمت گفت: هنگامی که بازار به یک آرامش نسبی از نظر واردات و تولید داخل رسیده، دیگر لازم نیست دولت به آن ورود پیدا کند. ما تمام تاثیرات ممنوعیت واردات برنج را با تجربیاتی که داشتیم به مسئولان مربوطه اعلام کردیم اما گوش شنوایی برای نظرات کارشناسی وجود نداشت. هنوز برای ما مشخص نیست این تصمیمات یک شبه و غیرکارشناسی را چه افرادی می گیرند که حالا پاسخگوی بی نظمی بازار باشند.
وی با اشاره به تمکین واردکنندگان برنج نسبت به تصمیم اتخاذ شده مبنی بر ممنوعیت واردات برنج از هند اظهار کرد: در فاصله زمانی که درگیر ممنوعیت واردات برنج از هند بودیم، برای تامین نیاز بازار به پاکستان روی آوردیم.
ما در جلسه ای که ممنوعیت واردات برنج از هند اعلام شد، بیان کردیم با وزارت جهاد کشاورزی همراهی و سعی می کنیم این بخش از نیاز کشور را از پاکستان وارد کنیم، اما همان زمان نیز نگران بودیم که پاکستانی ها از این فضا سوءاستفاده کنند و ما دوباره دچار مشکل شویم. این نگرانی ما درست از آب در آمد و متاسفانه طرف های پاکستانی قیمت ها را مقداری افزایش دادند و ما نتوانستیم مقدار برنج موردنیاز را از پاکستان وارد کنیم تا زمانی که ثبت سفارش برای پاکستان نیز بسته شد و دیگر امکان واردات برنج از پاکستان فراهم نبود.
گرانی در بازار
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به تاثیرات ممنوعیت واردات برنج اظهار کرد: تجربه ثابت کرده در مدت ممنوعیت واردات برنج، در بازار ابتدا شاهد گرانی هستیم و پس از مدتی دچار کمبود این محصول می شویم. از سوی دیگر برنج ایرانی نیز تحت تاثیر تغییرات بازار قرار می گیرد و نرخ آن افزایشی می شود. ما همه این موارد را با مسئولان مربوطه در میان گذاشتیم.
همچنان امکان ثبت سفارش نیست
کشاورز در انتقاد از صحبت های اخیر شهیاد آبنار، مدیرکل دفتر بازرگانی کالاهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر اینکه با لغو ممنوعیت واردات برنج ظرف حدود ۲۴ ساعت حدود ۱۰۰ هزار تن ثبت سفارش انواع برنج خارجی صورت گرفت، گفت: اگر این ثبت سفارش ۱۰۰ هزار تنی انجام شده باشد، ویرایش ثبت سفارش های قدیمی واردات برنج بوده است. در واقع واردکنندگان اصلاحیه ثبت سفارش خود را انجام داده اند. تا این لحظه هیچ ثبت سفارشی برای واردات برنج انجام نشده و این سازکار همچنان متوقف است.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره تایید نشدن ثبت سفارش های قدیمی نیز گفت: اگر ثبت سفارش های قدیمی ما تایید نشده به دلیل تخصیص نیافتن ارز به برنج است؛ این در حالی است که بانک مرکزی به تمام کالاها برای واردات ارز اختصاص داده است.علت این موضوع این است که وزارت جهاد کشاورزی از بانک مرکزی خواسته تا زمانی که از شرایط عرضه برنج های واردشده مطمئن نشدند، ارزی به واردکنندگان برنج تعلق نگیرد. این تصمیم نیز اشتباه است زیرا نظارت باید در کنار فعالیت های دیگر باشد، نه موردی که بازار را به طور کامل تعطیل کند. اکنون حدود ۴۰ هزار تن برنج خارجی در بنادر در حال وصول است که امکان ترخیص آنها به زودی فراهم می شود.
تخلیط برنج در استان های شمالی
کشاورز درباره تخلیط برنج به ویژه در ۳ استان شمالی کشور اظهار کرد: دو نوع تخلیط برنج ایرانی با خارجی و برنج ایرانی با ایرانی را در کشور شاهد هستیم. هنگامی که نرخ برنج در بازار بالا می رود برخی ها برای متعادل سازی قیمت ها به اختلاط برنج کیفی با نوعی برنج ارزان تر می پردازند.در این راستا برنج های پاکستانی که از نظر ظاهری نزدیک به برنج ایرانی هستند، برای تخلیط وارد استان های شمالی ما می شوند و این بستگی به انصاف افراد دارد که به چه میزان این تخلیط را انجام دهند. اما در مجموع این کار درست نیست که در استان های شمالی ما که مصرف برنج خارجی بسیار کم است، برنج خارجی وارد شود و مسئولان باید به این موضوع رسیدگی کنند.
گرانی در بازار برنج
رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران پیرامون وضعیت بازار برنج پس از ممنوعیت واردات گفت: پس از ممنوعیت واردات برنج، شاهد افزایش نرخ ۱۵ درصدی این محصول در بازار بوده ایم. در حال حاضر بازار راکد است و کالا به وفور یافت می شود. اکنون هم باوجود رفع ممنوعیت واردات برنج، به دلیل نوسان نرخ ارز شاهد افزایش قیمت ها هستیم. به دنبال افزایش نرخ برنج هندی و پاکستانی، برنج ایرانی نیز دستخوش تغییر نرخ شد و افزایش ۱۰ درصد نرخ آن را شاهدیم.
وی درباره نرخ عمده فروشی برنج، خاطرنشان کرد: قیمت هر کیلوگرم برنج پاکستانی مدتی قبل ۴۳ هزار تومان بود، اما الان به صورت عمده کیلویی ۴۹ هزار تومان عرضه می شود.برنج هندی انواع مختلفی دارد که در تمامی آنها شاهد افزایش نرخ ۱۵ درصدی بوده ایم. نرخ بنکداری یک نوع برنج هندی که معمولا بیشتر در بازار خرید و فروش می شود کیلویی ۴۱ هزار تومان شده، در حالی که ماه قبل حدود ۳۲ هزار تومان بود. نرخ بنکداری برنج هاشمی مازندران ۱۰۵ هزار تومان در هر کیلوگرم است که با قیمت ۱۱۰ هزار تومان به مصرف کننده فروخته می شود. همچنین نرخ برنج هاشمی گیلان ۱۱۵ تا ۱۲۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است که ۵ هزار تومان بالاتر از این نرخ به دست مصرف کننده می رسد.
از بازار عید چه خبر؟
کنگری بازار شب عید را این گونه پیش بینی کرد: اگر همچنان شاهد افزایش نرخ ارز باشیم، حتما افزایش دوباره نرخ برنج را خواهیم داشت، اما در صورت ثبات نرخ ارز به دلیل اینکه کالا به طور گسترده وجود دارد قیمت ها تغییری نخواهند کرد. اکنون هم باتوجه به رکود بازار و تغییر نرخ ارز پیش بینی می شد قیمت ها بیش از این افزایش یابد، اما به دلیل وفور کالا این اتفاق رخ نداده است. از آنجا که هیچ کمبود کالایی در بازار نداریم، دولت برنامه خاصی برای تنظیم بازار در اسفند و بازار شب عید ندارد؛ در نتیجه اگر نوسانات ارزی جدیدی در بازار رخ ندهد، افزایش نرخ جدیدی تا عید در بازار بنکداری نخواهیمداشت.
سخن پایانی
ممنوعیت واردات برنج پس از گذشت ۱۰ روز از اخذ این تصمیم رفع شد. در واقع دولت سیزدهم یک شبه به تصمیمی رسید که ۱۰ روز بعد از آن پشیمان شد؛ تصمیمی که بی شک در بازار برنج تاثیرگذار بوده و شوکی به آن وارد کرده است. در واقع اگر بخواهیم بهتر بگوییم این تصمیم واکنشی به چالش کیوی با هند بوده است! وعده های آقایان به حدی سفره های شهروندان را کوچک کرده که دیگر چیزی از آن باقی نمانده است؛ یک روز گوشت، روز دیگر مرغ، روز دیگر برنج و... در حقیقت مردم دست شان یک به یک از کالاهای اساسی که اتفاقا میزان تولیدشان در کشور کم هم نیست به لطف آقایان کوتاه می شود.شاید بتوان کوچک شدن سفره های مردم را جایگزین بسیاری از شعارهای مثبت آقایان کرد تا حداقل یکی از شعارها عملی شده باشد!
