از آنجایی ‌ که نرخ سکه تابعیت مستقیمی از نرخ دلار دارد، با بازگشت نرخ دلار به کانال ۵۰ هزار تومان نرخ انواع سکه نیز صعودی شد و بانک مرکزی برای تعدیل نرخ سکه و جلوگیری از تشکیل بازار سوداگری تصمیم گرفت ربع سکه را که بیشترین طرفدار را بین انواع سکه دارد برای تعدیل بازار، در مرکز مبادله ارز و طلا به فروش برساند. هدف از ایجاد بازار مبادله ارز و طلا این ‌ گونه بیان شد که قرار است در این بازار نیاز ‌ های کاذب از نیاز ‌ های واقعی مجزا شود و مرکز مبادله ارز و طلا نیازمندان واقعی را در سامانه ‌ ای تحت پوشش قرار ‌ دهد. هنوز بانک مرکزی آمار دقیقی از میزان ربع سکه فروش رفته در این سامانه ارائه نکرده، اما جزئیات سختگیرانه ‌ ای برای فروش این ربع ‌ سکه ‌ ها در نظر گرفته است. صمت در این گزارش راهکارهای ساماندهی بازار ربع سکه و کاهش التهابات، کوتاه شدن دست دلالان، مهار رشد قیمت ‌ ها، از بین رفتن نیاز ‌ های غیرواقعی توسط مرکز مبادله ارز و طلا را از نگاه کارشناسان موردبررسی قرار داده است.

جزئیات خرید سکه با کارت ملی از صرافی ‌ ها

معاون بازار مرکز مبادله ارز و طلا اظهار کرد: هر فرد با هر کد ملی می ‌ تواند در سال ۵ قطعه ربع سکه از صرافی ‌ ها خریداری کند. البته افرادی که پیش ‌ از این از بورس کالا سکه خریداری کرده ‌ اند، امکان خرید ربع سکه با کد ملی از صرافی ‌ ها را ندارند.

مسعود توکلی درباره سازکار عرضه ربع سکه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران و تفاوت آن با عرضه در بورس کالا اظهار کرد: بانک مرکزی متولی بازار پولی، ارزی و مسکوکات است و اداره این بخش وظیفه ذاتی بانک مرکزی است. پیش ‌ از این بورس کالا با عرضه ربع سکه در انجام این وظیفه به بانک مرکزی کمک می ‌ کرد، اما از امروز بانک مرکزی خودش انجام این وظیفه را بر عهده دارد و این کار به متولی اصلی ‌ اش برگشته است.

وی با بیان اینکه در واقع بانک مرکزی نقش بازارگردان را دارد و هدف از عرضه ربع سکه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران جلوگیری از التهاب در بازار است، گفت: بانک مرکزی باید در قامت بازارگردان در بازار ارز و طلا حضور داشته باشد و هدف ایجاد آرامش در بازار و جلوگیری از التهاب ‌ آفرینی است.

معاون بازار مرکز مبادله ارز و طلا ادامه داد: عرضه ربع سکه در بازار ارز و طلا در قالب حراج است و صراف ‌ های عضو بازار متشکل می ‌ توانند قیمت ‌ های پیشنهادی خود را ارائه دهند تا کشف نرخ انجام شود و توزیع سکه بین متقاضیان و مردم ازسوی صرافان انجام می ‌ شود.

توکلی افزود: در حال ‌ حاضر مجوز عرضه ۳۰۰ هزار قطعه ربع سکه داده ‌ شده، اما این مجوز قابل ‌ تمدید است.

عرضه ربع سکه حباب ‌ شکن نیست

وحید زندی، کارشناس مسائل اقتصادی درباره تاثیر فروش ربع سکه در بازار مبادله ارز و طلا بر حباب ‌ شکنی نرخ سکه به صمت گفت: عرضه ربع سکه در بازار مبادله ارز و طلا با فاصله نرخ زیاد از نرخ بازار آزاد می ‌ تواند توزیع ‌ کننده رانت باشد. بانک مرکزی برای کنترل نرخ سکه و کاهش حباب نباید منابع خود را اینچنین وارد بازار آزاد کند.

این کارشناس اقتصاد با اشاره به اینکه بانک مرکزی سیاست غلط ارزپاشی را درباره سکه نیز به ‌ کار گرفته، گفت: در دوره ‌ های گذشته بانک مرکزی، ارزپاشی برای کنترل نرخ دلار یک سیاست اشتباه بوده که منابع ارزی بانک مرکزی را با چالش روبه ‌ رو کرده، اما متاسفانه اکنون شاهد آن هستیم که این سیاست غلط درباره منابع طلای بانک مرکزی نیز به کار می ‌ رود.

تکرار اشتباه سال ۹۷

وی متذکر شد: فروش سکه در بورس و همچنین عرضه ربع سکه در بازار مبادله ارز و طلا از آنجایی که موجب سکه ‌ پاشی در بازار می ‌ شود و عده ‌ ای از این رانت سود می ‌ برند، نمی ‌ تواند راه به جایی ببرد و باعث کاهش قیمت ‌ ها شود.

حباب نرخ سکه باید با مدیریت تورم و کنترل تقاضا شکسته شود. این اقدام ناشایست بانک مرکزی مانند سال ۹۷ که این بانک چوب حراج به سرمایه ‌ های طلای کشور زد، نه ‌ تنها در کاهش نرخ ربع سکه تاثیری ندارد، بلکه به ‌ دلیل تقاضای بالا برای این نوع از سکه، بازار ‌ های دلالی را پررونق می ‌ کند و چند ماه بعد از توقف عرضه، دوباره قیمت ‌ ها اوج خواهد گرفت.

زندی با تاکید بر لزوم بازنگری در سیاست ‌ های بانک مرکزی در زمینه عرضه ربع سکه توضیح داد: ضرورت دارد بانک مرکزی در سیاست عرضه ربع ‌ سکه هم در مرکز مبادله و هم در بورس به ‌ منظور کنترل نرخ سکه بازنگری کند، زیرا عرضه ارز و سکه پایین ‌ تر از نرخ بازار آزاد توسط بانک مرکزی، تاثیر چندانی در کنترل قیمت ‌ ها نخواهد داشت.

این کارشناس مسائل اقتصادی پیشنهاد کرد: بهتر بود بانک مرکزی به ‌ جای هدر دادن ثروت ملی به وظیفه اصلی خود که حفظ ارزش پول ملی است، بپردازد تا مردم مجبور نباشند برای تبدیل دارایی ‌ شان به کالای سرمایه ‌ ای امن به خرید انواع سکه و دلار پناه ببرند. تنها گزینه برای کاهش تقاضا در زمینه سکه و دلار مهار تورم و ارتقای ارزش پول ملی است؛ ولاغیر.

وی در پاسخ به این پرسش که فروش سکه ازسوی بانک مرکزی در همه جای دنیا امری مرسوم است که در ایران هم در حال اجراست، چرا نسبت به آن انتقاد دارید؛ توضیح داد: بله؛ عرضه سکه در سال ‌ های مختلف حتی قبل از انقلاب کاملا مرسوم بوده، اما به ‌ صورت کاملا محدود بوده یا در موارد یادبود ضرب شده است. ضرب سکه سالانه جزو رسوم هر کشوری است، اما عرضه بی ‌ حساب و کتاب سکه آن ‌ هم در شرایط کنونی و سطح اختلاف نرخ میان بازار مبادله و بازار آزاد به زیان اقتصاد است.

مدیریت بازار برعهده بانک مرکزی است

نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه طلا، جواهر، نقره و سکه تهران درباره تاثیر فروش ربع سکه در بازار مبادله ارز و طلا بر حباب ‌ شکنی نرخ سکه به صمت گفت: بانک مرکزی با عرضه ربع سکه در مرکز مبادله ارز و طلا سعی در کنترل قیمت ‌ ها دارد. این اقدام در نوع خود از افزایش حباب ربع سکه که بسیار پرتقاضا هم هست، جلوگیری خواهد کرد؛ بنابراین اگر بانک مرکزی بتواند نقش رهبری بازار را به ‌ خوبی ایفا کند تا حدودی در کنترل نرخ ربع سکه هم موفق می ‌ شود، اما این به ‌ معنی ثابت نگه ‌ داشتن نرخ سکه و ارز نیست، بلکه قادر خواهد بود از سرکشی ‌ های ناگهانی نرخ ارز و سکه جلوگیری کند. وی تاکید کرد: سکه در حال ‌ حاضر به ‌ عنوان کالای سرمایه ‌ ای به حساب می ‌ آید و برای حفظ ارزش دارایی ‌ ها، مردم خرید آن را در برنامه اقتصادی خود قرار می ‌ دهند؛ غافل از اینکه در نتیجه چنین تصمیمی حباب در نرخ تمام ‌ سکه و نیم ‌ سکه تشکیل خواهد شد.

رئیس اتحادیه طلا، جواهر و سکه تهران در پاسخ به این پرسش که اصالت ربع ‌ سکه ‌ های عرضه ‌ شده توسط مرکز مبادله ارز و طلا را چه شخص یا نهادی تضمین می ‌ کند، توضیح داد: سکه ‌ های عرضه ‌ شده ازسوی مرکز مبادله ارز و طلا در صرافی ‌ های مجاز توزیع و توسط بانک مرکزی ضرب شده و هیچ ‌ گونه شبهه ‌ ای درباره خلوص عیار این سکه ‌ ها وجود ندارد، زیرا بانک مرکزی حاکم بر بازار ارز و طلا است و نمی ‌ توان ادعا کرد این نهاد سکه ‌ های با عیار کمتر یا سکه غیربانکی توزیع می ‌ کند.

آسودگی خاطر در خرید سکه از صرافی

بذرافشان با اشاره به اینکه متقاضی با خیال راحت می ‌ تواند سکه موردنیاز خود را از مرکز مبادله ارز و طلا خریداری کند، افزود: به ‌ خاطر تغییر ظاهری قالب ربع ‌ سکه ‌ های جدید این شبهه به ‌ وجود آمده که این سکه ‌ ها غیربانکی یا غیراصل باشند؛ در صورتی ‌ که این سکه ‌ ها توسط بانک مرکزی ضرب شده ‌ اند و جعل قالب جدید این سکه بسیار سخت ‌ تر از نمونه ‌ های قبلی است. در مجموع باید این ادعا را رد کرد که بانک مرکزی سکه ‌ ای با عیار غیراستاندارد ضرب و روانه بازار کند.

وی با تاکید بر اینکه عیار ربع ‌ سکه ‌ ها با قالب جدید تفاوتی با سکه ‌ های موجود در بازار نمی ‌ کند، ادامه داد: قالب جدید باعث کاهش نرخ سکه در زمان فروش در بازار آزاد نمی ‌ شود و اساسا تاثیری در قیمت ‌ ها ندارد و سکه ‌ های مرکز مبادله در بازار به ‌ راحتی قابل ‌ فروش است و سکه بانکی محسوب می ‌ شود. رئیس اتحادیه طلا، جواهر و سکه تهران در پاسخ به این پرسش که آیا ربع ‌ سکه ‌ های عرضه ‌ شده در بازار مبادله ارز و طلا از سکه ‌ های بورسی گران ‌ تر هستند، گفت: خیر، زیرا متقاضیان سکه در بورس کالا هزینه کارمزد و انبارداری را می ‌ پرداختند، اما در مرکز مبادله این هزینه ‌ ها پرداخت نمی ‌ شود و از سوی دیگر از آنجایی ‌ که عرضه ‌ کننده بانک مرکزی است، اختلاف قیمتی از این نظر ایجاد نخواهد شد و فقط کارمزدی تعیین ‌ شده به صرافی ‌ ها تعلق می ‌ گیرد. بذرافشان درباره شیوه قیمت ‌ گذاری ربع ‌ سکه توسط صرافی ‌ ها توضیح داد: در ساعات آغازین معاملات در هر روز، کشف نرخ انجام می ‌ شود و پس از کشف نرخ در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، نرخ فروش ربع ‌ سکه به مردم هم ازسوی بانک مرکزی و مرکز مبادله اعلام می ‌ شود و صرافی ‌ ها مجاز هستند فقط با این نرخ ربع ‌ سکه را به متقاضیان بفروشند. وی در ادامه افزود: متقاضیان ربع ‌ سکه می ‌‌ توانند با ارائه کارت ملی تا سقف 5 قطعه ربع ‌ سکه از صرافی ‌ های مجاز خریداری کنند. بر این اساس ربع ‌ سکه تنها توسط بانک مرکزی عرضه می ‌ شود و امکان خرید آن فقط از طریق کارگزاران عضو مرکز مبادله ارز و طلا فراهم است. گفتنی است حجم معاملات ربع ‌ سکه در روز گذشته ۲۱۷ قطعه و بر اساس اعلام مرکز مبادله ارز و طلا آخرین نرخ ربع سکه ۹ میلیون و ۵۱۳ هزار تومان بود.

سخن پایانی

به ‌ طورکلی با افزایش تورم، تقاضا برای خرید دلار و سکه افزایش یافت که این موضوع به جهش افسارگسیخته نرخ دلار و به ‌ دنبال آن سکه منجر شد و بازارساز نیز برای کنترل و نظارت بر قیمت ‌ ها مرکز مبادله ارز و طلا را راه ‌ اندازی کرد. در حال ‌ حاضر نرخ دلار و سکه هر روز در بازار مبادله ارز و طلا تعیین می ‌ شود. به ‌ تازگی بانک مرکزی برای کاهش التهاب بازار سکه اقدام به عرضه ربع ‌ سکه از طریق بازار مبادله ارز و طلا کرده که به ‌ اعتقاد کارشناسان اگر تورم مهار نشود، این اقدام بانک مرکزی به ‌ صورت موقت حباب نرخ ربع ‌ سکه را از بین خواهد برد.