تهران چهارمین سال خشک را در حالی پشت سرمی‌گذارد که سرانه مصرف آب در آن ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز به‌ازای هر نفر است، برای مقابله با بی‌آبی در تهران در تازه‌ترین تصمیم ادارات دولتی ملزم به صرفه‌جویی ۲۵ درصدی آب شدند. بررسی‌های آماری ۵۰ سال اخیر نشان می‌دهد که متوسط حجم بارش‌های یک‌ساله استان تهران ۲۸۰.۴ میلی‌متر بوده اما میزان بارندگی‌هایی که در ۱۰۰ روز نخست سال آبی جاری در این استان رخ داده، فقط ۳۳.۹ میلی‌متر معادل ۱۲.۱ درصد بارندگی‌های سالانه است. در بسیاری از کشورها با سرانه بارش سالانه ۷۵۰ میلی‌متر میزان مصرف آب هر نفر ۱۶۸ لیتر در شبانه‌روز است اما در تهران با وجود متوسط بارندگی ۱۹۰ میلی‌متری در سال‌های اخیر، هر شهروند تهرانی ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌کند که این میزان حدود دو برابر الگوی تعیین‌شده ۱۳۰ لیتر در شبانه‌روز است.

مدیریت فشار آب در تهران

هر چند مسئولان آبی اعلام کرده‌اند که برنامه‌ای برای جیره‌بندی آب در تهران وجود ندارد اما نگرانی تامین آب در تهران وجود دارد، به همین دلیل به تازگی قرارگاه مدیریت تنش آبی در تهران تشکیل و قرار شد که اداره‌ها و سازمان‌های دولتی برای صرفه‌جویی ۲۵ درصدی در مصارف آب ملزم شوند. آن‌طور که محسن اردکانی - مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران - اعلام کرده مدیریت تنش آبی در شرایطی که تهران چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه می‌کند، یک اقدام و ماموریت فراسازمانی است، مدیران عامل شرکت‌های اقماری و مناطق آبفای استان تهران باید ضمن برقراری تعامل و نشست‌های مشترک با مسئولان سایر دستگاه‌ها ازجمله فرمانداری‌ها، حساسیت موضوع را تبیین و همکاری مسئولان شهرها و روستاهای مختلف را در این زمینه جلب کنند تا با بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌ها و منابع موجود، شرایط تنش آبی را با دغدغه کمتری پشت سر گذاریم. وی با تاکید بر لزوم برخورد قانونی با انشعاب‌های غیرمجاز آب، گفت: انشعاب‌های غیرمجاز هم به دلیل آسیب به شبکه و خسارت مالی باید در دستورکار جدی شرکت‌های زیرمجموعه قرار گیرد. یکی از اقدام‌های فنی در زمینه مدیریت مصرف، مدیریت فشار آب شبکه است که در این زمینه نظارت و کنترل شیرخط‌ها همانند فشارشکن‌ها ضروری است و اگر بتوانیم با مدیریت فشار به میزان ۵ درصد از هدررفت آب جلوگیری کنیم، افزون‌بر ۶۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی آب خواهیم داشت. مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران همچنین بر لزوم پیگیری نصب مخزن در مراکز حساس مانند بیمارستان‌ها و بررسی مصارف آب دستگاه‌های اجرایی تاکید و خاطرنشان کرد: از آن جایی که مقرر شده است اداره‌ها و سازمان‌های دولتی تا ۲۵ درصد مصارف آب را کاهش دهند، شرکت‌های اقماری و مناطق شش‌گانه آبفای استان تهران باید با رصد به‌موقع، رفتارهای مصرفی را کنترل و پرمصرف‌ها را در گام نخست به رعایت الگوی مصرف دعوت و در صورت عدم همراهی، در نوبت‌های بعدی نسبت به ایجاد محدودیت و قطع موقت اشتراک و حتی در صورت ادامه روند مصارف بالا نسبت به رسانه‌ای شدن موضوع اقدام کنند.

برخورد با مشترکان بدمصرف

مدیرعامل آبفای استان تهران همچنین از آغاز دوباره طرح برخورد با مشترکان بدمصرف خبر داد و گفت: این طرح الزام قانونی دارد و شامل مشترکانی می‌شود که بیشتر از دوبرابر الگو آب مصرف می‌کنند.به گفته وی خانوارهایی که تا الگوی ماهانه آب مصرف کنند «خوش‌مصرف»، آن دسته از مشترکان که بین ۱۲ تا ۲۴ مترمکعب یعنی تا دو برابر الگو مصرف کنند، «پرمصرف» و مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کنند «بدمصرف» هستند.اردکانی ادامه داد: مشترکان بدمصرف در مرحله اول این طرح با اخطار، در مرحله دوم با قطع موقت آب و در مرحله سوم با محدودیت بیشتر مواجه خواهند شد و با اداراتی که مصارف بیشتر از حد مجاز دارند با استناد به مصوبه شورای مدیریت بحران استانداری برخورد قاطع انجام می‌شود.  وضعیت منابع آبی تهران هر روز وخیم‌تر می‌شود و لازم است در این شرایط جز تمرکز روی مدیریت مصرف، مسئولان نیز فکری به حال منابع آبی پایتخت کنند.

حال منابع آبی تهران خوب نیست

باوجود اینکه بیش از ۱۰۰ روز از سال آبی جاری می‌گذرد، وضعیت بارش‌های تهران مطلوب نیست و طبق آمار حتی در مقایسه با سال قبل از نصف هم کمتر است. به گزارش ایسنا، خلاف پیش‌بینی‌های اولیه سازمان هواشناسی، بارندگی‌های کشور همچنان از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و مجموع بارش‌ها در کل پهنه سرزمینی ۴۴.۳ درصد در مقایسه با میانگین درازمدت کاهش یافته است. در این میان، وضعیت بارندگی‌های استان تهران حتی از میانگین بارش‌های کل کشور نیز نامطلوب‌تر بوده است و در ۱۰۰ روز ابتدایی سال آبی جاری، حجم بارش‌ها در این استان ۵۷.۲ درصد در مقایسه با متوسط دوره مشابه درازمدت کمتر شده است. بررسی‌های آماری ۵۰ سال اخیر نشان می‌دهد که متوسط حجم بارش‌های یک‌ساله استان تهران ۲۸۰.۴ میلی‌متر بوده اما میزان بارندگی‌هایی که در ۱۰۰ روز نخست سال آبی جاری در این استان رخ داده، فقط ۳۳.۹ میلی‌متر معادل ۱۲.۱ درصد بارندگی‌های سالانه است. میزان بارش‌ها در این کلانشهر از ابتدای سال آبی جاری تاکنون ۶۷ درصد در مقایسه با میانگین دوره مشابه درازمدت کمتر شده است. همچنین طبق آخرین آمار از سدهای پنج‌گانه تهران میزان حجم کل مخازن سدهای استان تهران درحال‌حاضر ۲۷۳ میلیون متر مکعب می‌باشد که این میزان در سال گذشته ۲۶۲ میلیون متر مکعب بوده است. اکنون حجم آب موجود در مخزن سد امیرکبیر و سد طالقان به ترتیب ۵۳ و ۱۶۶ میلیون متر مکعب است.از بین سدهای پنج‌گانه حجم ذخیره آب سد لار سال گذشته ۱۴ میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با موجودی ۱۲ میلیون مترمکعبی فعلی، ۲ میلیون مترمکعب کاهش را نشان می‌دهد و حجم آب سد ماملو نیز از ۴۶ میلیون مترمکعب سال گذشته، به ۲۷ میلیون مترمکعب رسیده و این درحالی است که حجم ذخیره آب سد لتیان در مقایسه با روز مشابه سال گذشته با یک میلیون متر مکعب کاهش به ۱۵ میلیون مترمکعب رسیده است. با توجه به کاهش منابع آبی در پشت سدهای پنج‌گانه تهران، شاهد ادامه روند خشکسالی و افزایش دما در پایتخت هستیم در این شرایط لازم است که به مدیریت مصرف توجه شود.

سخن پایانی

تهران یک کلانشهر با بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت و مصرف سالانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب است. در شرایطی که تهران با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند لازم است تا همه مشترکان در بخش‌های مختلف خانگی، تجاری، صنعتی و کشاورزی نسبت به هدررفت این مایه حیات حساس‌تر باشند.