بدون تردید چنانچه ثبات بر سیاست‌های اقتصادی کشور حاکم و مناقشات بین‌المللی در زمینه مذاکرات رفع تحریم برطرف شود، امید به بازگشت بورس به روند صعودی وجود خواهد داشت.

پایان دور نخست رشد

سارا فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس در هفته‌ای که گذشت، اظهار کرد: بررسی عملکرد بازار سرمایه حکایت از آن دارد که گام صعودی بازار که در هفته‌های گذشته شاهد آن بودیم، به پایان رسیده و اکنون روند نزولی آن آغاز شده است. شاخص بازار سرمایه به سطح مقاومت یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رسید. این مرز از منظر روانی و تکنیکالی، سطح مقاومت مهمی بود؛ بنابراین بسیاری از سرمایه‌گذاران در این سطح، سیو سود کردند. علاوه بر این، بازار در هفته‌های اخیر ۳۰ تا ۴۰ درصد در سود بود و درنتیجه بسیاری از سهامداران، سهام خود را به فروش رساندند.

وی در تشریح دلایل افت ارزش بازار از منظر بنیادی، گفت: در روزهای اخیر شاهد فاصله قابل‌توجهی میان نرخ ارز آزاد و نیمایی بودیم که این فاصله به ۳۰ درصد افزایش یافت. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان ناچار هستند بسیاری از هزینه‌های تولید خود را با احتساب ارز آزاد بپردازند اما همزمان درآمد خود را مطابق قیمت ارز نیمایی تسعیر ‌کنند. بدین‌ترتیب تولیدکنندگان با توجه به فاصله قیمتی قابل‌توجه میان ارز آزاد و نیمایی متحمل خسارت می‌شوند. فلاح وجود ابهام در پرونده شرکت‌های پالایشی و خودرویی را دیگر عامل افت اصلاح شاخص بورس دانست. هنوز برخی شرکت‌های پالایشی، گزارشی از عملکرد خود منتشر نکرده‌اند و واگذاری سهام دولت در خودرو و خساپا پس از گذشت چند ماه روشن نشده است.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در ادامه انتظار می‌رود قطع برق صنایع که از هفته گذشته آغاز شده به‌عنوان ریسک دیگری عملکرد بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار دهد. مشکلات ایران در مذاکرات رفع تحریم و قطعنامه ارائه‌شده از سوی امریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران، چشم‌انداز اقتصادی کشور را با تردید روبه‌رو کرده که اثرات آن بر عملکرد بازار سرمایه نیز بازتاب یافته است.

وی گفت: بازار سرمایه هفته گذشته فقط ۳ روز کاری را پشت‌سر گذاشت که در روز نخست، شاهد ریزش قابل‌توجه شاخص بورس بودیم اما در ۲ روز پایانی هفته، بازار روند مثبت متعادلی داشت. برای هفته جاری هم انتظار می‌رود بازار روزهای مثبتی را تجربه کند.

ضرورت اصلاح

مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: عملکرد بازار سرمایه در هفته‌ای که پشت‌سر گذاشتیم، تحت‌تاثیر پارامترهای گوناگونی قرار گرفت که از جمله مهم‌ترین آنها باید به ارسال پرونده ایران به شورای امنیت اشاره کرد. در چنین فضایی، تمایل سرمایه‌گذاران به بازارهای موازی ازجمله طلا و سکه افزایش یافت.وی افزود: با این وجود، بورس همچنان از جذابیت کافی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است. بررسی نسبت P/E بازار و همچنین ارزندگی سهام حکایت از آن دارد که این بازار همچنان امکان رشد دارد.دیبا گفت: البته اصلاحی که در هفته‌های اخیر شاهد آن بودیم، ضروری بود. در حال حاضر نوسان شاخص بورس در بازه یک میلیون و ۴۸۰ هزار واحد تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد طبیعی است و پس از گذر بازار از محدوده اصلاح، همچنان امکان صعود شاخص تا محدوده یک میلیون و ۶۷۰ هزار واحد یا یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحدی وجود دارد.

وی در پیش‌بینی عملکرد بازار سرمایه در آینده افزود: تغییرات و مناسبات سیاسی از مهم‌ترین عوامل موثر بر عملکرد بازار سرمایه در هفته‌های آینده هستند. با این وجود حتی در صورت کاهش انتظارات تورمی نباید منتظر افت قابل‌توجه شاخص بورس و تکرار تجربه سقوط ارزش بازار مشابه سال ۱۳۹۹ باشیم. در واقع حتی اگر روند ریزشی بورس شدت بگیرد، این شاخص در کف یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی متوقف می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه در تشریح عملکرد بازار در هفته گذشته، اظهار کرد: بررسی پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قیمت دلار و محدودیت‌های تعیین‌شده در تامین برق صنایع، از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر عملکرد بورس در هفته پیش‌رو هستند. خرید‌وفروش خودرو در بورس کالا نیز به‌عنوان شاخصه مهم دیگری بر عملکرد بورس اثرگذار است. در روز چهارشنبه ۱۸ خرداد عرضه خودرو در بورس کالا با نامه وزارت صنعت، معدن و تجارت ملغی شد اما از سرگیری عرضه این محصول در بورس، رغبت سهامداران را به خرید سهام این گروه افزایش می‌دهد، چراکه در صورت اجرایی شدن این سازکار جدید برای خرید‌وفروش خودرو، سود حاصل از این معاملات در اختیار خودروسازان قرار می‌گیرد و صورت‌های مالی این شرکت‌ها جذاب می‌شود. اقدامی که حتی می‌تواند زمینه‌ساز رونق بازار سرمایه باشد.

ریسک‌های جدی برای سرمایه‌گذاران

ابراهیم نوایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس در هفته گذشته، گفت: بازار سرمایه در روزهای گذشته تحت‌تاثیر ریسک سیاست‌گذاری و نبود ثبات در روند تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی و سیاسی و احتمال تصویب قطعنامه در شورای حکام علیه ایران بود. در همین حال تغییرات آنی در روند عرضه‌های بورس کالا نیز عملکرد بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار داد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند با احتیاط پیش بروند. نوایی در ادامه تاکید کرد: با توجه به نرخ ارز در بازار آزاد و همچنین این نکته که بازار سرمایه در حال حاضر ارزان‌ترین بازار کشور است، باید خاطرنشان کرد که این بازار از ظرفیت رشد برخوردار است. حال چنانچه سیاست‌گذاران، مدیران دولتی و تصمیم‌گیران اقتصادی کشور، ثبات رویه را حفظ کنند، می‌توانیم به رشد این بازار امیدوار باشیم.وی افزود: در هفته‌های اخیر شاهد بودیم که بورس کالا به‌عنوان بستر قیمت‌گذاری و فروش خودرو انتخاب شد اما این تصمیم یک‌شبه تغییر کرد و ملغی شد؛ یعنی ثبات در روند تصمیم‌گیری‌ها وجود ندارد. در چنین فضایی، امنیت سرمایه‌گذاری از بین می‌رود. در واقع گویا مسئولان و سیاست‌گذاران هیچ اعتقادی به روش‌های اثبات‌شده در بازارهای مالی ندارند. متاسفانه این‌گونه تصمیمات غیرکارشناسی و یک‌شبه، متعدد هستند. کما اینکه در روزهای پایانی فروردین شاهد وضع عوارض صادراتی روی محصولات گوناگون معدنی، فلزی، پالایشی و کشاورزی بودیم؛ تصمیمی که با موج اعتراضات فعالان صنعتی روبه‌رو و سپس منتفی شد. با این وجود، نبود وحدت رویه در تصمیم‌گیری، ریسکی جدی در مسیر سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است. نوایی گفت: رئیس‌جمهوری دولت سیزدهم در زمان انتخابات به شعارهایی همچون شفافیت، حذف قیمت‌گذاری دستوری و تکیه بر بازار سرمایه برای ارتقای شفافیت و سرمایه‌گذاری اصولی تاکید داشتند هرچند که به گفته برخی از کارشناسان عملکرد بورس از شعارهای مطرح شده فاصله گرفته و همین موضوع سرمایه‌گذاران را می‌ترساند.این کارشناس بازار سرمایه در پایان خاطرنشان کرد: دولت قصد دارد تورم حاکم بر اقتصاد را کنترل کند و بورس یکی از ابزارهای لازم و ضروری در کنترل تورم است. با این وجود، بی‌توجهی دولت به بورس حکایت از آن دارد که تیم اقتصادی دولت یا آشنایی کافی با بازار سرمایه و اثرگذاری آن در کنترل تورم و رونق صنایع ندارند یا از اراده و انگیزه کافی برای استفاده از ظرفیت‌‌های بازار سرمایه برخوردار نیستند. این در حالی است که سازکارهای بازار سرمایه زمینه‌ساز رونق تولید و نجات‌بخش صنایع است که نباید نادیده انگاشته شوند.

سخن پایانی

دستکاری قیمت دلار از سوی دولت و فاصله قابل‌توجه قیمتی میان ارز آزاد و نیمایی، تداوم دخالت دولت در روند قیمت‌گذاری، تغییر مداوم سیاست‌های حاکم بر بخش تولید، آغاز محدودیت در تامین برق صنایع، ملغی شدن عرضه خودرو در بورس کالا و نبود ثبات رویه در این حوزه، انتشار قابل‌توجه اوراق دولتی و همچنین گمانه افزایش تنش‌های میان ایران و سایر کشورها، عملکرد بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار داده است. در چنین شرایطی برخی معتقدند شاید نتوان به روزهای روشن برای بورس امید داشت.