نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی دغدغه اساسی کشاورزان است و استفاده از ناوگان فرسوده سبب افزایش میزان مصرف سوخت می‌شود و بهره‌وری را در بخش کشاورزی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. عمر مفید ماشین‌های کشاورزی در ایران ۱۲ سال است، اما به علت اینکه برخی از کشاورزان طرز صحیح استفاده از آن را نمی‌دانند و معمولاً تا زمانی که ماشین دچار مشکل نشده به آن رسیدگی نمی‌کنند باعث شده این عمر مفید کاهش یابد. همچنین با توجه‌به فصلی بودن عملیات کشاورزی و خسارت‌های ناشی از رکود کاری، لزوم تعمیرات و نگهداری در بخش کشاورزی نمایان می‌شود. برهمین اساس، رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده از آغاز طرح اسقاط ماشین‌آلات کشاورزی شامل کمباین و تراکتورهای فرسوده همزمان با دهه مبارک فجر خبر داد.

به اعتقاد کارشناسان، اکنون فرسودگی ماشین‌آلات کشاورزی حدود ۴۰ درصد از کل هزینه تولید را در این بخش به خود اختصاص می‌دهد. اجرای طرح نوسازی ادوات کشاورزی کشور به گفته مسئولان سالانه ۴۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، درحالی که در شرایط فعلی فقط ۳۰ درصد نیاز سالانه اختصاص می‌یابد. نکته مهم اینجاست دولت تدبیر و امید سال ۹۶ تاکنون 8 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای اجرای طرح نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی اختصاص داده که در ۳۰ سال اخیر کم‌سابقه بوده است.  اکنون میزان تولید ماشین‌آلات کشاورزی توسط شرکت‌های داخلی و نمایندگان خارجی فعال در داخل کشور جوابگوی نیاز کشاورزان نبوده و به نوعی بخش صنعت کشاورزی پاسخگوی تقاضا نیست. نوسازی خط تولید بخش کشاورزی یک دانش و تخصص است که به‌دلیل حرفه‌ای نبودن در آن متاسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم استفاده لازم را ببریم.

رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده از آغاز طرح اسقاط ماشین‌آلات کشاورزی شامل کمباین و تراکتورهای فرسوده از روز شنبه ۱۴ بهمن همزمان با دهه مبارک فجر خبر داد.

به گزارش ایدرونیوز، مهران سالاریه با اشاره به اینکه یکی از دلایل اتلاف محصولات کشاورزی در کشور فرسودگی ماشین‌آلات کشاورزی است، افزود: براساس بررسی‌های وزارت جهاد کشاورزی، کمباین‌های فرسوده عامل اتلاف محصولات کشاورزی است که با نوسازی آنها راندمان تولید این محصولات افزایش می‌یابد.

وی با بیان اینکه در پی درخواست وزارت جهاد کشاورزی برای نخستین‌بار در کشور فرآیند اسقاط ماشین‌آلات کشاورزی شامل کمباین و تراکتورهای فرسوده تدوین شد، گفت: بر این اساس از شنبه ۱۴ بهمن‌ طرح آزمایشی اسقاط این ماشین‌آلات در ۵ استان فارس، همدان، مازندران، قم و گلستان آغاز می‌شود.

رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده تصریح کرد: بدین‌ترتیب فرآیند اسقاط ماشین‌آلات کشاورزی در سایت ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده به نشانی nnhk.ir قابل انجام خواهد بود. به‌گفته وی به‌طور همزمان طرح نوسازی این ماشین‌آلات نیز توسط وزارت جهاد کشاورزی و از محل اعتبارات این وزارتخانه اجرا می‌شود.

راضیه پوردربانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه محقق‌اردبیلی با بیان اینکه تصمیم‌گیری درباره کنارگذاشتن ماشین‌های کارکرده و جایگزینی ماشین‌های کشاورزی نو، بر پایه عاملی به نام «عمر اقتصادی یا عمر مفید» انجام می‌شود، ادامه داد: عمر اقتصادی در بیشتر اوقات از عمر کاری ماشین کوتاه‌تر است و مدت آن بستگی به روند وقوع میزان هزینه‌های تعمیراتی ماشین دارد، هرچند ذکر این نکته ضروری است که گاهی با عرضه مدل‌های جدیدتری که دارای هزینه عملیاتی پایین‌تر و بهره‌وری بالاتری نسبت به مدل‌های پیشین هستند، استفاده از آن مدل‌های جدید به‌عنوان گزینه‌ای نو مطرح می‌شود.

پوردربانی با بیان اینکه استهلاک، افزایش مصرف سوخت، کارآیی پایین، افزایش زمان عملیات کشاورزی و هزینه‌های تولید و تبدیل کردن محصولات به ضایعات از جمله معایب ماشین‌آلات فرسوده کشاورزی است، ادامه داد: این ماشین‌آلات بیشترین ضربه را ابتدا به منابع آبی و خاکی و اقتصاد ملی و در مرحله بعدی به فعالان این بخش وارد

می‌کند.  وی اضافه کرد: انجام به‌موقع عملیات کشاورزی یکی از نکات کلیدی برای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی است و به‌عنوان‌مثال اگر گندم دیر برداشت شود، به‌دلیل کاهش درصد رطوبت دانه، سهمی از دانه به‌صورت ریزش از دسترس کشاورز خارج می‌شود و همچنین از نظر کیفی، قابلیت نانوایی آن نیز کاهش می‌یابد.

به گفته این استاد دانشگاه، استفاده از ماشین در کشاورزی زمانی توجیه اقتصادی دارد که هزینه پرداخت شده از سوی کشاورز برای ادوات، کمتر از هزینه‌ای باشد که برای کارگر می‌پردازد، اما متاسفانه نرخ ادوات با نرخ محصولات همخوانی ندارد؛ به‌طوری‌که وقتی نرخ خرید تراکتور ۲۰ درصد افزایش پیدا می‎کند، نرخ محصولات تنها ۲ درصد افزایش می‌یابد.

مکانیزاسیون موجب حفظ منابع پایه می‎‌شود

وی با بیان اینکه در واقع قیمت‎ها بدون قاعده افزایش پیدا می‎‌کند و تنها فردی که در این میان متضرر می‎‌شود، کشاورز است، اضافه کرد: باید نظارت‎‌ها بر تولیدات داخلی بیشتر و استانداردها نیز لحاظ شود، چراکه کشاورزان برای خرید ادوات کشاورزی با هزاران مشکل و دغدغه پول تهیه می‎ کنند، اما در نهایت ادواتی که از کیفیت لازم برخوردار نیستند، خریداری می‎‌شوند.

عضو هیات‌علمی دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که جمعیت درحال‌رشد جهان، به مصرف افزایشی خود برای محصولات کشاورزی به‌عنوان مواد غذایی، خوراک احشام و اهداف صنعتی ادامه خواهد داد، تشریح کرد: طی سال‌های آتی بازارهای کشاورزی جهان با طیف گسترده‌ای از چالش‌ها روبه‌رو خواهند شد و بخش کشاورزی را با ریسک‌های سنتی بالا روبه‌رو خواهد کرد و گسترش بیماری‌ها، افزایش مقاومت در برابر مواد ضدمیکروبی، پاسخ‌های مقرراتی به تکنیک‌های جدید کاشت، نا اطمینانی‌های روبه افزایش پیرامون توافقات تجاری میان بازیگران اصلی بازارهای جهانی کشاورزی، بالاگرفتن تنش‌ها در جنگ تجاری و... از جمله این ریسک‌ها هستند.

 وی با بیان اینکه تنها راه افزایش محصولات، ازدیاد محصول در هکتار است، ادامه داد: در واقع باید به فکر افزایش بهره‎وری و بازدهی کشاورزان باشیم که در این راستا مکانیزاسیون کشاورزی می‎‌تواند تا حدود زیادی این فعالیت را برای بهره‎برداران اقتصادی کند.

به‌گفته پوردربانی، مکانیزاسیون موجب حفظ منابع پایه می‎شود و حفظ منابع پایه جزو لاینفک زندگی کشاورزان است که اگر منابع پایه آسیب ببیند نخستین قربانی آن، کشاورزان خواهند بود، چراکه شغل و معیشت خود را از دست می‎‌دهند.

سخن پایانی

فرسودگی تجهیزات کشاورزی یکی از چالش‌های اساسی این بخش اقتصادی کشور و عامل تبدیل میلیون‌ها تن محصولات به ضایعات، بیش از پیش نیاز به نوسازی دارد تا جلوی خسارت‌های میلیاردی این بخش گرفته شود.براساس گزارش‌های منتشرشده تقریبا ۲۱میلیون تن فقط در تولید غلات به‌دلیل فرسودگی ماشین‌آلات سالانه درحال از بین رفتن است. این در حالی است که به‌گفته بسیاری از کشاورزان، عبور از کشاورزی سنتی با تحول در بخش مکانیزاسیون شدنی است. این در حالی است که به لحاظ فناوری تجهیزات کشاورزی در سطح نازلی بوده و آمار تراکتورهای فرسوده در کشور بالاست. به‌گفته رئیس مرکز مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، در حال‌حاضر ۳۰۰ هزار تراکتور فرسوده در کشور وجود دارد که بالای ۱۳ سال ساخت بوده و هر سال هم به این عدد اضافه می‌شود. به‌گفته وی سالانه به ۶۰ هزار تراکتور نیاز است تا فقط فرسوده‌ها از چرخه مصرف خارج شوند. این در حالی است که مدیرکل دفتر ماشین‌آلات کشاورزی ساختمانی و معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید دارد ظرفیت داخل در تولید تراکتور نیاز کشور را پاسخگو بوده به‌شرط اینکه تقاضا مطابق با نیاز سفارش‌گذاری شود.