در دنیای امروز بدون در نظر گرفتن هزینه ‌ های سنگین جابه ‌ جایی، مسافت طولانی دیگر محدودیتی برای واردات و صادرات بین کشورها ایجاد نمی ‌ کند. با این حال بهره ‌ برداری از روش ‌ های جدید جابه ‌ جایی کالا و ترکیب اقتصادی مسیرهای موجود، هزینه حمل ‌ ونقل کاهش یافته است. حمل ‌ ونقل ترکیبی یکی از اقتصادی ‌ ترین روش ‌ های حمل ‌ ونقل بین ‌ المللی به شمار می ‌ رود که با بهره ‌ مندی از حداقل دو نوع وسیله نقلیه مسیر تجارت جهانی را برای بازرگانان در سراسر جهان هموار ساخته است. برهمین اساس وزیر راه و شهرسازی در آیین آغاز احداث بندر جدید گناوه تصریح کرد: با توجه به اینکه ۴ استان بندری در کریدور جنوبی کشور قرار دارد باید زنجیره حمل ‌ ونقلی ترکیبی و کامل شود. صمت در این گزارش به ضرورت تکمیل توسعه حمل و نقل ترکیبی در ایران پرداخته است.

حمل ‌ ونقل ترکیبی چیست؟

حمل ‌ ونقل چندوجهی ترکیبی از وسایل حمل ‌ ونقل مختلف است که به منظور تسهیل جابه ‌ جایی محموله، یعنی سریع ‌ تر و کارآمدتر کردن ارسال محموله انجام می ‌ شود. به عبارت دیگر حمل ‌ ونقل ترکیبی انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر حداقل با دو روش حمل ‌ ونقل متفاوت (برای مثال دو روش دریایی و جاده ‌ ای) انجام می ‌ گیرد.تعاریف متعددی از حمل ترکیبی ارائه شده است، به بیانی دیگر حمل ‌ ونقل چندوجهی اساسا یک ترکیب بین ‌ المللی از طریق حمل ‌ ونقل با روش ‌ های مختلف حمل ‌ ونقل مانند کشتی، ریلی، کامیون، هواپیما و غیره است که عمدتا از طریق استفاده از کانتینر انجام می ‌ شود. آنچه مسلم است؛ حمل ترکیبی یکی از متداول ‌ ترین روش ‌ های حمل ‌ ونقل دریایی می ‌ باشد که به دلیل انعطاف ‌ پذیری بالایی که در حمل محموله ‌ های تجاری دارد، بسیار پرکاربرد می ‌ باشد.فرآیند حمل ترکیبی در واقع ریشه در انقلاب حمل کانتینری دارد که با توسعه کشتی ‌ های RO - RO ، شناورهای چندمنظوره و حمل کامیون ‌ ها در این شناورها، به عنوان پل ارتباط خشکی به دریا و برعکس ایجاد شد.

استفاده از کانیترها شرایط را برای انتقال محموله از یک روش حمل به روش ‌ های دیگر حمل ‌ ونقل فراهم نمود، ضمن آنکه کانتینر ابزاری را فـراهم کرد که به وسیله آن می ‌ توان محموله را به وسیله همه شیوه ‌ های حمل جابه ‌ جا کرد.در دهه ۱۹۵۰ ارسال ‌ کنندگان کالا شروع به استفاده از کانتینرها کردند، کانتینر ابزاری به شمار می ‌ آمد که مزیت ‌ های اقتصادی و عملیاتی ویژه ‌ ای را برای ارسال ‌ کنندگان محموله ‌ ها تامین می ‌ کرد. ورود کانتینر به سیستم حمل ‌ ونقل باعث شد تا فرآیند حمل محموله ‌ ها به سطح بالایی از استاندارد برسد. علاوه ‌ براین دست اندرکاران این فرآیند توانستند از عهده بسیاری از مشکلات فنی مربوط به انتقال کالاها با کشتی یا سایر وسایل نقلیه بربیایند.درحال ‌ حاضر ترکیب حمل ‌ ونقل که تحت عنوان حمل ترکیبی (حمل ‌ ونقل چندوجهی) شناخته می ‌ شود، یکی از مرسوم ‌ ترین روش ‌ های حمل ‌ ونقل بین ‌ المللی می ‌ باشد.

آغاز عملیات احداث بندر جدید گناوه

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به آغاز عملیات اجرایی احداث بندر جدید گناوه تصریح کرد: پروژه احداث بندر جدید گناوه در سال ۱۴۰۳ به اتمام برسد و تلاش شود تا کمتر از سه سال این پروژه به پایان برسد.

وی توضیح داد: بندر کنونی گناوه هم به لحاظ شرایط و هم ظرفیت و موقعیت شرایط نامناسبی دارد و پهلوگیری ۵۳۰ شناور در ظرفیت بندر فعلی نیست. همچنین به دلیل ایمنی و مخاطراتی که هر لحظه امکان دارد پیش بیاید موظف هستیم پیشگیری کنیم. بنابراین احداث بندر جدید گناوه ضرورت دارد. وزیر راه و شهرسازی گفت: امروز عملیات اجرایی بندر جدید گناوه آغاز شد که بخشی از ویژگی ‌ های آن شامل لایروبی یک میلیون مترمکعب، دیواره پیرامونی ۱۷۰۰ متر و ۲۲۰۰ متر موج ‌ شکن است. احداث این بندر جدید نویدی برای مردم و فعالان اقتصادی است.

مهرداد بذرپاش همچنین از افتتاح پایانه مسافری بندر بوشهر به ارزش ۹۰۰ میلیارد ریال خبر داد و افزود: وظیفه ما ایجاد زیرساخت ‌ های دریایی است و با توجه به مراودات مسافری ایران با کشور قطر و سایر سواحل رونق گردشگری دریایی در این بخش ضرورت دارد.

وی گفت: انتظار داریم تا مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی برنامه گردشگری دریایی داخلی را در بنادر مختلف کشور تدارک ببیند. به ‌ ویژه در کیش، قشم و سایر بنادری که در مجاورت این بندر است.

بذرپاش تصریح کرد: با توجه به اینکه ۴ استان بندری در کریدور جنوبی کشور قرار دارد باید زنجیره حمل ‌ ونقلی باید ترکیبی و کامل شود. وی همچنین از راه ‌ اندازی مجدد پایانه مسافری قدیمی بندر گناوه بعد از ۱۶ سال خبر داد و تاکید کرد: پایانه مسافری در هفته دولت سال آتی افتتاح شود.

جایگاه حمل ‌ ونقل ترکیبی در توسعه شبکه ‌ های ریلی

در همین حال بسیاری از کارشناسان بخش حمل ‌ ونقل یکی از شاخص ‌ های مهم توسعه یافتگی و از جمله پایه ‌ های اقتصاد هر کشور می ‌ دانند.

مجید سلیمی بروجنی یکی از فرصت ‌ های مهم درآمدزایی برای کشور را ترانزیت کالا از طریق خاک ایران دانسته و گفت: ایران به لحاظ شکل خاص شبکه راه آهن خود و اتصال آن در مرز از طریق راه آهن ترکیه به شبکه راه آهن ‌ های خاورمیانه واروپا اتصال می ‌ یابد. شبکه ریلی ایران در مرز جلفا از طریق راه آهن جمهوری آذربایجان به شبکه سراسری راه آهن ‌ های قفقاز و ماورای قفقاز و نهایتا به راه آهن روسیه متصل است و در مرز سرخص از طریق راه آهن پاکستان، پل ارتباطی غرب به شرق وشمال به جنوب ایران کامل می ‌ شود. وی افزود: طول شبکه راه آهن کشور حدود ۸۵۰۰ کیلومتر است که در آن تعداد ۳۲۰ ایستگاه تشکیلاتی و غیر تشکیلاتی جهت ارائه خدمات در شبکه موجود است. سیستم حمل ‌ ونقل ترکیبی در واقع عبارت از به کارگیری مجموعه سیستم ‌ های حمل ‌ ونقل به منظور دستیابی به حداکثر جابه جایی کالا با بیشترین مطلوبیت است. به گفته بروجنی برای پاسخگویی به نیازهای این سیستم مرکب لا زم است تغییراتی در ساختار بسته ‌ بندی کالا ایجاد شود. با توجه به موارد یاد شده می ‌ توان چنین اظهار نظر کرد که یکی از مواردی که می ‌ تواند در پیشبرد ترانزیت ریلی برای حمل کالا موثر واقع شود سیستم حمل ‌ ونقل ترکیبی است. به عبارتی شیوه ‌ های مختلف حمل ‌ ونقل به سبب ویژگی ‌ های خاص خود، هر یک نقش مهمی را در جابه جایی کالا ایفا می ‌ کنند. در حالی که سیستم حمل ‌ ونقل جاده ‌ ای به سبب انعطاف ‌ پذیری خود امکان دسترسی به بیشترین نقاط را فراهم می ‌ سازد. راه آهن به عنوان یک وسیله حمل انبوه می ‌ تواند سبب صرفه جویی در هزینه و انرژی به خصوص در مسافت ‌ های طولانی شود.

این فعال تجاری افزود: مجموع این خصوصیات سبب شده است تا امروز صنعت حمل ‌ ونقل برای استفاده مطلوب از شبکه و انواع سیستم ‌ های حمل ‌ ونقل، به جای استفاده جداگانه از هر یک از این شیوه ‌ ها سعی در پیوند دادن روش ‌ های مختلف حمل ‌ ونقل داشته و بدین ترتیب امکان حمل ‌ ونقل انبوه کالا را در حداقل زمان با کمترین هزینه و بیشترین ضریب ایمنی فراهم سازد.

سلیمی بروجنی با اشاره به حمل کالا در مسیر ترانزیت از کشورهای آسیای میانه به سمت اروپا گفت: این حمل نیز به صورت حمل ‌ ونقل ترکیبی انجام می ‌ شود. بنابراین نباید ارتباط تنگاتنگ سیستم حمل ‌ ونقل ترکیبی یا کانتینر را فراموش کرد زیرا کانتینر به دلیل امتیازات خاص خود به سرعت در شبکه حمل ‌ ونقل بین ‌ المللی رسوخ کرده و منجر به تغییر ساختار سیستم حمل ‌ ونقل در بسیاری از کشورها شده است.

سخن پایانی

با توجه به توسعه تجارت جهانی، حمل ‌ ونقل ترکیبی موفق به پیدا کردن جایگاه فوق العاده ‌ ای در صنعت حمل ‌ ونقل شده است و مسیر تجارت بین ‌ المللی را برای دولت ‌ ها و بازرگانان هموار ساخته است. اهمیت این موضوع نشات گرفته از برخی مزایای حمل ‌ ونقل مرکب می ‌ باشد. افزایش سرعت زمان حمل کالا، کاهش هزینه ‌ های حمل، افزایش ایمنی و مصونیت کالا، صرفه جویی در زمان (کاهش زمان ترانزیت کالا و کاهش کاغذ بازی ‌ ها اداری) از جمله مزایای این نوع حمل ‌ ونقل است.