خدمات بانکی گران شد
هفته گذشته اعلام شد نرخ کارمزد عملیات بانکی افزایش یافته است؛ شاخصی که بخشی از درآمد بانک‌ها را تشکیل می‌دهد. هرچند اعلام شده این افزایش کارمزدها بسیار کم است، اما آیا این اقدام بانک‌ها زمانی که تورم افزوده کمر اقتصاد خانوار را خم کرده اقدامی شایسته است؟یکی از قدیمی‌ترین مشکلات حوزه بانکی را می‌توان بحث نرخ کارمزد و بهره دانست.
هفته گذشته اعلام شد نرخ کارمزد عملیات بانکی افزایش یافته است؛ شاخصی که بخشی از درآمد بانک ها را تشکیل می دهد. هرچند اعلام شده این افزایش کارمزدها بسیار کم است، اما آیا این اقدام بانک ها زمانی که تورم افزوده کمر اقتصاد خانوار را خم کرده اقدامی شایسته است؟یکی از قدیمی ترین مشکلات حوزه بانکی را می توان بحث نرخ کارمزد و بهره دانست. در چند سال گذشته ناترازی بانک ها، مسائل مالیاتی، تسهیلات بانکی و قانون پایانه های فروشگاهی تغییر چندانی نداشته و اکنون پس از ۳ سال نرخ کارمزد ها تغییر کرده است. به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ کارمزد ها می تواند خبر خوبی برای صنعت بانکداری کشور باشد و این صنعت را در روندی رو به بالا قرار دهد. براساس بخشنامه جدید بانک مرکزی، از این پس بخش عمده کارمزد های خدمات بانکی با افزایش مواجه می شوند؛ به طوری که نرخ این کارمزد ها برای برخی از خدمات بانکی تا سقف ۲۰ درصد افزایش پیدا می کند. وقتی با کارت بانکی خرید می کنید، در واقع یک تراکنش بانکی خرید کارتی انجام شده که خریدار و فروشنده به عنوان دوطرف این تراکنش تاکنون کارمزدی بابت آن پرداخت نمی کردند؛ موضوعی که حالا با تغییراتی مواجه شده است. براساس دستورالعمل جدید قرار است بخش کمی از این هزینه از دارنده دستگاه کارتخوان یا همان فروشگاه ها و صنوف گرفته شود. صمت در این گزارش زوایای پیدا و پنهان این تصمیم دولت را از منظر کارشناسان امور بانکی مورد بررسی قرار داده است.
کارت به کارت گران شد
جزئیات افزایش کارمزد کارت به کارت و انواع خدمات بانکی ریالی و الکترونیکی و خرید با کارت بانکی اعلام شد.بانک مرکزی کارمزد انواع خدمات بانکی را افزایش داد؛ نرخ کارمزد کارت به کارت و انواع خدمات بانکی ریالی و الکترونیکی تغییر کرد و تعرفه جدید کارمزد خدمات بانکی اعلام شد. بانک مرکزی انواع و حداکثر میزان کارمزد خدمات بانکی ریالی و الکترونیکی را پس از ۳ سال از ابلاغ آخرین بخشنامه در این باره، بروزرسانی کرد. بانک مرکزی کارمزد انواع خدمات بانکی را افزایش داد و علت این تغییرات را تغییر سطح عمومی قیمت ها و شرایط کلان اقتصادی کشور اعلام کرده است. روابط عمومی بانک مرکزی در همین ارتباط اعلام کرد: به موجب مفاد بند ( ۴ ) ماده ( ۱۴ ) قانون پولی و بانکی کشور و نیز مفاد بند ( ۴ ) ماده ( ۲۰ ) قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره) و همچنین مفاد بند ( ۱ ) صورتجلسه یک هزار ودویست وچهارمین جلسه مورخ ۲۳ / ۰۴ / ۱۳۹۴ شورای پول و اعتبار، تعیین انواع و میزان حداقل و حداکثر کارمزد خدمات بانکی برعهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
افزایش تعرفه خدمات بانکی الزامی است
رضا راد، کارشناس بانکداری الکترونیک با بیان اینکه افزایش نرخ کارمزد بانک ها تاثیر چندانی روی صنعت بانکداری نخواهد داشت، به صمت توضیح داد: یکی از عوامل مهم افزایش بهای خدمات بانکی و تسهیلات پرداختی ازسوی بانک ها، نرخ تمام شده پول در سیستم بانکی است که البته افزایش و کاهش این نرخ نیز به مسائل زیادی وابسته است. گران شدن خدمات بانکی پس از ۳ سال متوالی بالا رفتن نرخ تمام شده پول در بانک هاست.
مشکلات بانکی
وی با اشاره به انتقاد مردم از این بخشنامه بانک مرکزی اظهار کرد: افزایش نرخ خدمات بانکی همواره باعث انتقاد مشتریان و فعالان اقتصادی از نظام بانکی می شود، اما بانک ها نیز مانند سایر نهادهای تجاری با افزایش هزینه های عمومی هزینه های شان بالا رفته و این افزایش نرخ همزمان با تورم افزوده بانک ها را با موانع زیادی مواجه خواهد کرد.
درآمد کم خدمات
این کارشناس بانکداری الکترونیک با اشاره به منابع محدود درآمدهای بانکی گفت: بخش عمده ای از درآمد های یک بانک مربوط به درآمد های مشاع، غیرمشاع، کارمزد های بانکی و کارمزد های ناشی از تسهیلات است و معمولا این کارمزد های بانکی حجم بسیار کمتری نسبت به سایر منابع دارند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: ضمانتنامه های بانکی و تسهیلات بیشترین درآمد های غیرمشاع بانک ها محسوب می شوند و درآمد حاصل از کارمزد ها، بخشی کمی را مشمول می شود، اما می تواند به صورت خرد تاثیرگذار باشد. البته برخی از بانک ها که تخصصی در حوزه اعطای تسهیلات فعالیت می کنند، کارمزد دریافتی بالاتری از مجموع درآمد ها دارند؛ بنابراین شاید این بانک ها از افزایش نرخ کارمزد منتفع شوند.
حداکثر ۴ هزار تومان
راد با تاکید بر اینکه تاثیر این افزایش نرخ خدمات در میزان درآمدزایی بانک ها بسیار ناچیز است، تصریح کرد: افزایش کارمزد های بانکی تاثیر قابل توجهی روی صورت مالی و صنعت بانکداری نخواهد داشت و تنها به صورت خرد این صنعت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. وی در ادامه توضیح داد: طبق این بخشنامه بانک مرکزی، میزان کارمزد تراکنش های زیر ۶۰۰ هزار تومان تنها ۱۲۰ تومان است و هر قدر مبلغ تراکنش بانکی بیشتر شود، رقم کارمزد به صورت پلکانی بالا می رود. در این دستورالعمل تاکید شده نهایت مبلغ کارمزد قابل دریافت از دارندگان کارتخوان،۴ هزار تومان خواهد بود.
افزایش نرخ، کمکی برای پوشش هزینه های بانکداری
علی اکبری زاده، کارشناس امور بانکی با بیان اینکه افزایش کارمزد بانک ها در شرایط فعلی برای صنعت بانکداری ضرورت دارد، به صمت گفت: هزینه های جاری بانک ها افزایش یافته، به همین دلیل لازم بود بانک مرکزی نرخ کارمزد را افزایش دهد، زیرا کارمزد بخشی از درآمد بانک ها محسوب می شود. این افزایش برای شخص حقیقی یا حقوقی کم است، اما برای بانک ها مجموع این ارقام قابل توجه و پوشش دهنده افزایش هزینه خدمات بانکداری به ویژه در بخش بانکداری الکترونیک است.
افزایش هزینه خدمات بانکداری الکترونیک
وی با اشاره به اینکه نرخ کارمزد خدمات الکترونیک بانک ها نیز تغییر کرده، اظهار کرد: انتقال وجه کارت به کارت تا یک میلیون تومان مشمول ۷۲۰ تومان کارمزد است و به ازای هر یک میلیون تومان مازاد ۲۸۰ تومان به رقم کارمزد افزوده می شود. هزینه ارسال پیامک ۳۰ تومان به اضافه هزینه پیامک، اعلام مانده کارت ۱۴۴ تومان، اعلام ۱۰ گردش آخر کارت ۱۸۰ تومان، انتقال وجه پایا ۰ . ۰۱ مبلغ تراکنش با کف ۲۴۰ تومان و سقف ۳۰۰ تومان و انتقال وجه ساتنا ۱ . ۱۲ مبلغ تراکنش تا سقف ۲۸ هزارتومان است.
این کارشناس امور بانکی در ادامه افزود: فعال سازی همراه بانک و اینترنت بانک هر درگاه ۱۰۰۰ تومان، صدور انواع کارت مغناطیسی هوشمند ۷۲۰ تومان، صدور کارت نقدی و بن کارت و هدیه ۳۶۰ تومان و صدور کارت المثنی پیش از تاریخ انقضای کارت ۱۵۰۰ تومان کارمزد های جدید شبکه بانکی است که توسط بانک مرکزی ابلاغ شد.
مقصر اصلی تورم است
این کارشناس امور بانکی با تاکید بر اینکه این افزایش نرخ خدمات بانکی از سال قبل باید عملیاتی می شد، یادآور شد: نرخ تمام شده پول بیانگر مدیریت صحیح منابع و مصارف و هزینه های بانک است و بانک ها و موسسات مالی نیز مانند هر بنگاه اقتصادی دیگر در ازای خدمات دهی دنبال کسب سود و افزایش ثروت مالکان هستند؛ بنابراین در شرایط تورمی و گران شدن همه کالاها و خدمات در کشور بانک مرکزی ناگزیر بود نرخ خدمات بانکی را نیز افزایش دهد.
حساسیت بالای بانک ها
وی با اشاره به نقش ویژه و حساس بانک ها در نظام اقتصادی کشور، تصریح کرد: بروز هرگونه شوک، اختلال یا ناکارآمدی در سیستم اقتصادی به طور مستقیم بر فعالیت بانک ها و موسسات مالی تاثیر دارد و وقوع پدیده هایی نظیر تورم بالا یا شوک ها و نوسانات قیمتی شدید در سایر بازارها مانند ارز به طور مستقیم و غیرمستقیم بر هزینه های عملیاتی و نرخ تمام شده پول و در نهایت سودآوری بانک ها اثرگذار خواهد بود؛ بنابراین در شرایط حاضر که اقتصاد کشور دچار تورم است سیستم سودآوری بانک ها نیز مختل شده است. برای جبران بخشی از هزینه کرد بانک ها درمقابل تورم به ناچار هزینه خدمات بانکداری نیز باید افزایش می یافت.
پرداخت هزینه در قبال دریافت خدمات
این کارشناس امور بانکی در ادامه یادآور شد: باید این نکته را نیز در نظر گرفت که بانک ها برای خدماتی که ارائه می دهند، هزینه هایی پرداخت می کنند و ضروری است که درآمدهای کارمزد، حداقل هزینه های ارائه خدمات را پوشش دهد تا این فعالیت ها برای بانک صرفه اقتصادی داشته باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که تفاوت نرخ خدمات بانکی در ایران و جهان چقدر است، اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در مقایسه کارمزد خدمات بانکی در بانک های ایران و جهان مطرح می شود، تفاوت کیفیت خدمات این بانک هاست. برخی عقیده دارند خدماتی که بانک های خارجی به مشتریان خود ارائه می کنند، کیفیت بالاتری نسبت به خدمات بانک های ایرانی دارد، اما باید به این نکته توجه کرد که برای داشتن نظام بانکی باکیفیت تر لازم است استانداردهای ایران و جهان و همچنین نرخ خدمات همسان سازی شود.
سخن پایانی
به باور کارشناسان بانکی متناسب نبودن درآمد کارمزد بانک ها با فعالیت آنها را می توان یکی از عواملی دانست که شرایط ناخوشایند امروز بانک های ایرانی را رقم زد ه اند؛ به طوری که بسیاری از بانک ها برای حفظ دارایی های خود در برابر تورم، به سرمایه گذاری در بازارهایی مثل بازار املاک روی آورده اند. با این وجود انتظار می رود افزایش نرخ کارمزدهای بانکی مقداری به اصلاح نظام بانکی و بهبود شرایط بانک ها کمک کند.
