شانه به شانه نه سایه به سایه
حسن احمدی _رئیس انجمن ناشران دیجیتال
یکی از اصلیترین معضلات نشر دیجیتال این است که از سوی نهادهای دولتی بهعنوان یک مجموعه مستقل موردپذیرش قرار نگرفته است. باتوجه به اینکه هر سال در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، بخش ناشران کودک و نوجوان و بینالملل همواره فعالیت دارند اما نشر دیجیتال هنوز موردقبول متولیان برگزاری نمایشگاه قرار نگرفته است. تا پیش از همهگیری کرونا تا حدی فشار روی آنها میآمد که بخش مجزایی را به نشر الکترونیک و دیجیتال اختصاص دهند اما پس از کرونا و بعد از ۲سال چنین روندی اتفاق نیفتاد.
از طرفی هم ناشران دیجیتال هم در این زمینه مقصرند؛ چرا که بسیاری از آنها معتقدند باید در کنار نشر مکتوب جانمایی شوند و نمیخواهند که بهصورت مستقل و مجزا در نمایشگاه کتاب حضور پیدا کنند. استنباط آنها این است که از آنجایی که حوزه دیجیتال مرتبط با همه بخشها است، باید در بخشهای مختلف از جمله کودک و نوجوان، ناشران عمومی، دانشگاهی و... جانمایی شوند و بهصورت پراکنده به سمع و نظر مردم برسند. برای مثال اگر یک استارتآپ در بخش نشر دیجیتال در حوزه کودکان فعالیت میکند باید در بخش کودک و نوجوان هم جانمایی شوند. این پیشنهاد بدی نیست، اما هویت نشر دیجیتال را بهعنوان یک بخش مستقل در صنعت نشر از بین میبرد، چرا که تعداد ناشران مکتوب در نمایشگاه بسیار زیاد هستند و در عمل نشر دیجیتال در میان آنها گم میشود.
امسال متولیان برگزاری نمایشگاه بدون اینکه انجمن ناشران دیجیتال را آگاه کنند و در جریان نحوه برگزاری و جانمایی ناشران الکترونیک بگذارند، خودشان تصمیم گرفتند که نشر دیجیتال در بخش بینالملل جانمایی شود.
واقعیت امر این است که تا زمانی که مسئولان برگزاری این نمایشگاه تصمیم درستی نگیرند، همچنان هر سال باید شاهد چنین وضعیتی در نحوه جانماییها باشیم. بهنوعی تصور میشود که نشر دیجیتال بخشی اضافی در نمایشگاه است که اگر نباشد بهتر است. بهاعتقاد من شأن و جایگاه ناشران دیجیتال در نمایشگاه کتاب تهران حفظ نشده است، چرا که برخی از این ناشرها مجموعه کتب ناشران مکتوب را منتشر میکنند و حتی برخی از آنها که تعدادشان هم زیاد است، خود ناشر کتاب هستند.
در کل هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید نشر دیجیتال را بهعنوان یک بخش مجزا در صنعت نشر بهحساب بیاورد، چرا که ۲سال همهگیری کرونا به ما نشان داد که این نشر دیجیتال بود که صنعت نشر کشور را از فروپاشی کامل نجات داد؛ از طرفی هم خود ناشران الکترونیک باید خود را بهعنوان یک بخش مستقل بپذیرند و توقع جانمایی در کنار ناشران مکتوب را نداشته باشند، اما در جایی از نمایشگاه کتاب تهران جانمایی شوند که در معرض دید بازدیدکنندگان قرار بگیرند.
بهاعتقاد من نشر مکتوب و دیجیتال مکمل یکدیگر هستند اما هردو باید هویت خود را حفظ کنند و دلیلی منطقی وجود ندارد که نشر دیجیتال بخواهد در کنار نشر مکتوب در نمایشگاه کتاب تهران جانمایی شود.
بهنظر من بین ناشران دیجیتال و مکتوب تفاوت زیادی وجود ندارد و تنها در نوع ارائه آنها تفاوت وجود دارد که میتواند به انتخاب مخاطب، مورداستفاده قرار بگیرد و هردو یک مفهوم را منتقل میکنند؛ بههمیندلیل هیچکدام مقابل یکدیگر نیستند، بلکه در کنار یکدیگر به اعتلای فضای نشر کمک میکنند.
همهگیری کرونا موجب شد تا مسئولان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا حدی قانع شوند که نشر دیجیتال یکی از بازوهای اصلی صنعت نشر است.
وقتی صحبت از نشر دیجیتال میشود، یعنی صحبت از ابزارها است که محتوای کتابها بر بستر آنها منتقل میشود بههمیندلیل تقابل با نشر مکتوب ندارد و تفاوتی برای ایندو نباید قائل باشیم.