رشد اقتصاد، درگرو توسعه شهرک‌های صنعتی
بسیاری از کشورهای جهان امروزه به وجود آوردن مناطق و شهرهای صنعتی را قدم مثبت و موثری در راه صنعتی شدن و رشد و توسعه اقتصادی کشور خود می‌دانند.
ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و در دهه های اخیر توسعه شهرک های صنعتی به طورجدی در دستور کار قرارگرفته است. شهرک صنعتی مکانی است دارای محدوده و مساحت معین از واحدهای صنعتی، پژوهشی، فناوری و خدماتی پشتیبانی از قبیل طراحی، مهندسی، آموزشی، اطلاع رسانی مشاوره ای و بازرگانی در آن مستقرشده و یا برای استقرار واحدهای مذکور اختصاص می یابد. بر اساس تعریف سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد؛ شهرک صنعتی زمینی است دارای محدوده و مساحت معین که طبق ضوابط و مقررات مکان یابی صنعتی و بر اساس راهبردهای توسعه شهرک های صنعتی هر کشور انتخاب می شود، تأسیسات زیربنایی و فعالیت های خدماتی موردنیاز با توجه به نوع فعالیت صنعتی در آن ایجاد می شود که در جریان آماده شدن زمین شهرک یا پس ازآن، به متقاضیان ایجاد واحدهای صنعتی واگذار می شود. صمت در این گزارش به بررسی برنامه های توسعه ای چند شهرک صنعتی ایران پرداخته است.
ضرورت ایجاد شهرک های صنعتی
یکی از ویژگی های بارز الگوهای توسعه ای در بیشتر کشورهای درحال توسعه، سرعت توسعه یافتن مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی است. به طوری که نه تنها در مناطق روستایی فاصله ای چشمگیر درزمینه، سرمایه گذاری و تولید به چشم می خورد، بلکه از حیث مسائل فرهنگی و اجتماعی نظیر آموزش، سلامتی و امنیت اجتماعی که همه جز پیش شرط های توسعه انسانی هستند نیز دارای عقب ماندگی های فاحشی نسبت به مناطق شهری هستند. این وضعیت مهاجرت های بی رویه را به دنبال داشته است که مقدمه ای برای مشکلات فراگیر اجتماعی و اقتصادی به ویژه ای در مراکز شهری بوده است. فقر، پایین بودن درآمد، بیکاری به تبع آن مهاجرت از مهم ترین چالش های پیش روی جامعه روستایی است.راه اندازی و گسترش صنایع روستایی با توجه به نقش مؤثری که می توانند در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا کنند، یکی از مهم ترین راه حل ها برای غلبه بر معضلات مناطق روستایی محسوب می شود. وجود شهرک های صنعتی و کارخانجات در مناطق کمتر توسعه یافته می تواند باعث برقراری رابطه و ایجاد انگیزه و بهره برداری افراد و اهالی آن مناطق جهت توسعه موقعیت خود و منطقه شود.
بهره برداری از ۱۴۰۰ واحد تولیدی در شهرک های صنعتی
معاون وزیر صمت گفت: از ابتدای امسال تاکنون از ۱۴۰۰ واحد تولیدی جدید در شهرک ها و نواحی صنعتی بهره برداری شده است.به گزارش مهر، علی رسولیان اظهار کرد: از ابتدای امسال تاکنون بیش از یک هزار و ۴۰۰ واحد تولیدی جدید در شهرک ها و نواحی صنعتی کشور مورد بهره برداری قرارگرفته است و زیرساخت های صنعتی نیز شرایط مناسبی دارد. مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران بابیان اینکه توازن سرمایه گذاری از سیاست های اولویت دار در وزرات صنعت، معدن و تجارت است، افزود: در مناطقی که ظرفیت های توسعه صنعتی و اشتغالزایی وجود دارد ولی سرمایه گذاری های لازم انجام نگرفته است، مشوق هایی دربسته توازن سرمایه گذاری در نظر گرفته شده که بخشی از آن مرتبط با شهرک ها و نواحی صنعتی است. وی ادامه داد: تخفیف های واگذاری زمین صنعتی در مناطق محروم و مرزی، مشوق های تقسیط بیشتر و مشوق های پس از بهره برداری نیز در چارچوب همین بسته توازن سرمایه گذاری تعریف شده است. رسولیان گفت: تا ۵۰ درصد امکان تخفیف برای واگذاری اراضی صنعتی در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته راداریم که در این راستا، استان ها و شهرستان های کشور بر اساس ظرفیت ها و ظرفیت های موجود دسته بندی شده است.وی یادآور شد: مشوق های سرمایه گذاری که تا ۴۸ ماه و با تنفس ۳ تا ۶ ماهه تقسیط می شوند، بر اساس شرایط توسعه یافتگی هر منطقه ارائه خواهد شد. معاون وزیر صمت در ادامه از تدوین و اجرای بسته سرمایه گذاری ویژه سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران با تمرکز بر مناطق محروم و کمتر توسعه یافته که به تصویب هیات مدیره این سازمان نیز رسیده است، خبر داد و اظهار کرد: البته منظور ما از محرومیت درواقع محرومیت ازلحاظ سرمایه گذاری صنعتی است. مناطق و شهرستان هایی برای ارائه مشوق ها مد نظر ماست که ظرفیت های توسعه صنعتی رادارند، اما سرمایه گذاری لازم در آنها انجام نشده است.وی افزود: همچنین کارگاه های کوچک در شهرک ها و نواحی صنعتی محروم و کمتر توسعه یافته نیز در حال ساخت است که به واحدهای تولیدی این مناطق با اولویت شرکت های دانش بنیان، واگذار یا اجاره داده می شود. مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران اضافه کرد: حمایت از حضور شرکت ها در نمایشگاه های داخلی و خارجی، برندسازی و تقویت خوشه های صنعتی برای مناطق محروم و کمتر توسعه یافته در اولویت است. همچنین نزدیک به ۶۰ درصد از هزینه های حضور شرکت های مناطق محروم و کمتر توسعه یافته در نمایشگاه های داخلی و خارجی را پرداخت می کنیم.
واگذاری زمین صنعتی به ۲۲۴۰ متقاضی
رسولیان در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص استقبال از سرمایه گذاری صنعتی و واگذاری زمین در شهرک ها و نواحی صنعتی تصریح کرد: تقاضا برای سرمایه گذاری در شهرک ها و نواحی صنعتی مناسب است. از ابتدای امسال تاکنون ۲ هزار و ۲۴۰ متقاضی، زمین صنعتی در شهرک ها و نواحی صنعتی دریافت کرده اند که مساحت زمین های واگذار شده در مجموع یک هزار و ۳۵ هکتار است.وی ایجاد کارگاه های کوچک در شهرک ها و نواحی صنعتی را از دیگر برنامه های سازمان متبوع خود دانست و یادآور شد: کارگاه ها به شرکت های توانمندی که توان مالی مناسبی ندارند، واگذار می شود. سال گذشته یک هزار و ۴۰۰ واحد کارگاهی ساخته شد که بخشی از آن را بخش خصوصی ساخته است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۶۵۰ واحد کارگاهی در شهرک ها و نواحی صنعتی ساخته شده است و هدف گذاری امسال هم ساخت یک هزار واحد کارگاهی است؛ اما طبق پیش بینی ها تا یک هزار و ۵۰۰ واحد نیز ساخته می شود.
رسولیان خاطرنشان کرد: هدف ما ساخت کارگاه در مناطق دارای تقاضا است و کارگاه هایی که توسط سازمان و شرکت های استانی ساخته می شوند، به صورت سالانه اجاره داده خواهند شد. وی توضیح داد: کارگاه های ساخته شده در شهرک ها و نواحی صنعتی در مقیاس کوچک هستند و با هدف استقرار شرکت های دانش بنیان و فناور با توان مالی کم واگذار یا اجاره داده می شوند.
اشتغالزایی در واحدهای صنعتی ابهر
مدیرکل صمت استان زنجان بابیان این که رفع مشکلات صنایع استان، عزم جدی و همراهی تمامی مسئولان استانی را می طلبد افزود: ۲۰ درصد از واحدهای صنعتی استان در شهرستان ابهر مستقر هستند که ۳۵ درصد از اشتغال زایی کل استان را به خود اختصاص داده است. مجید گلشنی در دیدار با حسن شجاعی علی آبادی نماینده مردم شهرستان ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس شورای اسلامی گفت: ویژگی بارز صنایع مستقر در ابهر، بهره وری بالای انسانی، مصرف انرژی پایین و حجم بالای سرمایه گذاری است و رفع مشکلات آنها عزم جدی و همراهی تمامی مسئولان استانی را می طلبد.وی در ادامه تاکید کرد: ۲۰ درصد از واحدهای صنعتی استان در شهرستان ابهر مستقر هستند که ۳۵ درصد از اشتغال زایی کل استان را به خود اختصاص داده است.مدیرکل صمت استان زنجان با اشاره به موقعیت جغرافیایی شهرستان ابهر یادآور شد: با توجه به ظرفیت های موجود در این شهرستان، باید تلاش کنیم حلقه های مفقوده صنایع استان را ایجاد و زنجیره تولید در حوزه های مختلف را تکمیل کنیم. گلشنی با اشاره به تدوین سند راهبردی صنعت، معدن و تجارت استان عنوان کرد: در تلاش هستیم، این سند مطابق با سند راهبردی وزارتخانه تدوین و بومی سازی شود تا شاهد نتایج مطلوب آن در آینده نزدیک برای استان باشیم.وی بابیان اینکه نگاه به مسائل شهرستانی بسیار حائز اهمیت است، افزود: هنر مدیریت در حوزه تولید و تجارت بایستی به گونه ای باشد که هم زمان با سرعت یافتن رشد صنعتی شهرستان های برخوردار، سرعت رشد صنعتی مناطق کم برخوردار نیز افزایش یابد.
مدیرکل صمت استان زنجان از پایش واحدهای صنعتی و معدنی استان خبر داد و گفت: پیش بینی شده تا پایان سال عملیات پایش واحدهای صنعتی و معدنی استان در قالب لایه های اطلاعاتی مدون و مشخص انجام و به اتمام برسد.
الزام همکاری دستگاه های اجرایی و خدمات رسان
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی فارس بر لزوم همکاری دستگاه های اجرایی و خدمات رسان برای تامین زیرساخت ها تا ورودی شهرک صنعتی خنج تاکید کرد و گفت: در این زمینه مهم ترین مشکل این شهرک صنعتی تامین برق است که در تلاشیم این مشکل رفع شود. سید مصطفی هاشمی در دیدار با فرماندار شهرستان خنج گفت: بخشی از عملیات اجرایی خط اختصاصی برق این شهرک صنعتی از محل پست برق خنج توسط شرکت شهرک های صنعتی فارس اجراشده و برای تکمیل این طرح که جزء مصوبات سفر رئیس جمهوری است درحال توسعه رایزنی و انعقاد تفاهمنامه با شرکت توزیع برق فارس هستیم تا شاهد تسریع در بهره برداری از طرح باشیم.
وی با اشاره به اجرای ۴ طرح عمرانی و زیرساختی شامل زیرسازی، جدول گذاری، ساختمان نگهبانی و پل بتنی با ۸۰ میلیارد ریال اعتبار در شهرک صنعتی خنج گفت: با بهره برداری از این طرح ها وضعیت زیرساخت های این شهرک صنعتی به شرایط مطلوب تری می رسد. هاشمی افزود: هم اکنون آب این شهرک صنعتی تامین و شبکه های داخلی برق و آب درحال توسعه اجراست. مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی فارس در ادامه بابیان اینکه هم اکنون ۱۶ سرمایه گذار در این شهرک صنعتی قرارداد انعقاد کرده اند گفت: امیدواریم با بهره برداری از خط اختصاصی برق بتوانیم جوابگوی سایر سرمایه گذاران باشیم. هاشمی تصریح کرد: ایجاد شهرک صنعتی خنج باهدف ایجاد زیرساخت های استقرار واحدهای صنعتی و اشتغال پایدار در این شهرستان و ظرفیت سازی به منظور جذب سرمایه گذار برای توسعه صنعتی انجام شده است. مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی فارس تصریح کرد: این شهرک صنعتی بسترهای لازم را برای جذب سرمایه های فعالان اقتصادی شهرستان خنج در سایر نقاط کشور و نیز سرمایه گذاران خنجی مقیم کشورهای حاشیه خلیج فارس فراهم کرده است. هاشمی در ادامه با اشاره به اینکه شهرک صنعتی خنج دارای ۹۴ هکتار مساحت است، گفت: در فاز نخست این شهرک ۲۰ هکتار زمین صنعتی برای استقرار واحدهای صنعتی فراهم شده که در این بخش ظرفیت استقرار ۵۳ واحد تولیدی و صنعتی با پیش بینی اشتغال ۲۶۳ نفر فراهم شده است. این مقام مسئول بیان کرد: امیدواریم این شهرک صنعتی بتواند زمینه جذب سرمایه گذار و توسعه صنعتی و اشتغال را در شهرستان خنج فراهم کند.
پایان مشکلات «شهر صنعتی کرمانشاه»
دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه نیز با اشاره به جلساتی که با مدیریت مجموعه شهر صنعتی کرمانشاه برگزارشده، افزود: قول هایی برای بهبود وضعیت این شهر صنعتی داده شده که امیدواریم به آن عمل کنند و مشکلات این شهر صنعتی بعد از ۲۰ سال مرتفع شود. فرهاد مرزی در گفت وگو با ایسنا بابیان اینکه در سالیان گذشته پول حاصل از فروش اراضی این شهر صنعتی از استان خارج شده و صرف زیرساخت های آن نمی شد، تاکید کرد: از حدود دو سال گذشته و با پیگیری های متعددی که انجام دادیم، حکم گرفتیم و این روند متوقف شد و حالا با فعالیت مدیریت جدید امید آنکه شرایط بهتر شود نیز وجود دارد. دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت کرمانشاه از مهم ترین مشکلات و کمبودهای کنونی این شهر صنعتی هم یادکرد و ادامه داد: این شهر صنعتی باوجود حدود ۵۰ سال قدمت، هنوز زیرساخت های اولیه مناسبی مانند آسفالت، جدول گذاری، پیاده رو و... ندارد. مرزی ایجاد برخی زیرساخت های دیگر مانند نمازخانه، امکانات رفاهی و... را نیز در این شهر صنعتی ضروری دانست و خاطرنشان کرد: حتی لازم است یک درمانگاه نیز در این شهر صنعتی به واسطه فعالیت واحدهای صنعتی و تولیدی متعدد و احتمال بروز حادثه، ایجاد شود.
وی از شهر صنعتی به عنوان یک فرصت بسیار خوب برای کرمانشاه یادکرد که نباید اجازه داد به واسطه فراهم نبودن امکانات و زیرساخت های مناسب، به خوبی مورد بهره برداری قرار نگیرد.
سخن پایانی
صنعتی شدن به عنوان یک تصمیم سرنوشت ساز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال رشد، ضروری محسوب می شود. ایجاد شهرک های صنعتی می تواند در تثبیت و نگه داشت جمعیت در نواحی مختلف، تامین اشتغال و افزایش درآمد موثر باشد. بر این اساس در دو دهه اخیر، استقرار صنایع در قالب شهرک ها و نواحی صنعتی باهدف دستیابی به توسعه موردتوجه برنامه ریزان قرارگرفته است. در همین حال سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران و شرکت های استانی تابعه آن نیز اکنون با دارا بودن ۵۰۹ شهرک و ۳۴۰ ناحیه صنعتی و ۵ منطقه ویژه اقتصادی درحال توسعه بهره برداری، ۸۵ شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۶ شهرک فناوری، ۴۰ مرکز خدمات فناوری و کسب وکار، ۲ مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم افزاری، ۱۰۰ هزار و ۵۸ قرارداد منعقده و بهره برداری از ۴۹ هزار و ۸۸۲ واحد صنعتی و سه هزار و ۲۷۰ واحد کارگاهی، زمینه اشتغال مستقیم ۹۹۸ هزار و ۵۹۵ نفر را در سراسر کشور فراهم نموده است.
