با افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری در شهرک‌ها و نواحی صنعتی رخ می‌دهد
رشد اقتصاد، درگرو توسعه شهرک‌های صنعتی
ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و در دهه‌های اخیر توسعه شهرک‌های صنعتی به‌طورجدی در دستور کار قرارگرفته است. شهرک صنعتی مکانی است دارای محدوده و مساحت معین از واحدهای صنعتی، پژوهشی، فناوری و خدماتی پشتیبانی از قبیل طراحی، مهندسی، آموزشی، اطلاع‌رسانی مشاوره‌ای و بازرگانی در آن مستقرشده و یا برای استقرار واحدهای مذکور اختصاص می‌یابد. بر اساس تعریف سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد؛ شهرک صنعتی زمینی است دارای محدوده و مساحت معین که طبق ضوابط و مقررات مکان‌یابی صنعتی و بر اساس راهبردهای توسعه شهرک‌های صنعتی هر کشور انتخاب می‌شود، تأسیسات زیربنایی و فعالیت‌های خدماتی موردنیاز با توجه به نوع فعالیت صنعتی در آن ایجاد می‌شود که در جریان آماده شدن زمین شهرک یا پس‌ازآن، به متقاضیان ایجاد واحدهای صنعتی واگذار می‌شود. صمت در این گزارش به بررسی برنامه‌های توسعه‌ای چند شهرک صنعتی ایران پرداخته است.
ضرورت ایجاد شهرک‌های صنعتی
یکی از ویژگی‌های بارز الگوهای توسعه‌ای در بیشتر کشورهای درحال‌توسعه، سرعت توسعه یافتن مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی است. به‌طوری‌که نه‌تنها در مناطق روستایی فاصله‌ای چشمگیر درزمینه، سرمایه‌گذاری و تولید به چشم می‌خورد، بلکه از حیث مسائل فرهنگی و اجتماعی نظیر آموزش، سلامتی و امنیت اجتماعی که همه جز پیش‌شرط‌های توسعه انسانی هستند نیز دارای عقب‌ماندگی‌های فاحشی نسبت به مناطق شهری هستند. این وضعیت مهاجرت‌های بی‌رویه را به دنبال داشته است که مقدمه‌ای برای مشکلات فراگیر اجتماعی و اقتصادی به ویژه‌ای در مراکز شهری بوده است. فقر، پایین بودن درآمد، بیکاری به‌تبع آن مهاجرت از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جامعه روستایی است.راه‌اندازی و گسترش صنایع روستایی با توجه به نقش مؤثری که می‌توانند در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا کنند، یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر معضلات مناطق روستایی محسوب می‌شود. وجود شهرک‌های صنعتی و کارخانجات در مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌تواند باعث برقراری رابطه و ایجاد انگیزه و بهره‌برداری افراد و اهالی آن مناطق جهت توسعه موقعیت خود و منطقه شود.
بهره‌برداری از ۱۴۰۰ واحد تولیدی در شهرک‌های صنعتی
معاون وزیر صمت گفت: از ابتدای امسال تاکنون از ۱۴۰۰ واحد تولیدی جدید در شهرک‌ها و نواحی صنعتی بهره‌برداری شده است.به گزارش مهر، علی رسولیان اظهار کرد: از ابتدای امسال تاکنون بیش از یک هزار و ۴۰۰ واحد تولیدی جدید در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور مورد بهره‌برداری قرارگرفته است و زیرساخت‌های صنعتی نیز شرایط مناسبی دارد. مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران بابیان اینکه توازن سرمایه‌گذاری از سیاست‌های اولویت‌دار در وزرات صنعت، معدن و تجارت است، افزود: در مناطقی که ظرفیت‌های توسعه صنعتی و اشتغالزایی وجود دارد ولی سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام نگرفته است، مشوق‌هایی دربسته توازن سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌شده که بخشی از آن مرتبط با شهرک‌ها و نواحی صنعتی است. وی ادامه داد: تخفیف‌های واگذاری زمین صنعتی در مناطق محروم و مرزی، مشوق‌های تقسیط بیشتر و مشوق‌های پس از بهره‌برداری نیز در چارچوب همین بسته توازن سرمایه‌گذاری تعریف‌شده است. رسولیان گفت: تا ۵۰ درصد امکان تخفیف برای واگذاری اراضی صنعتی در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته راداریم که در این راستا، استان‌ها و شهرستان‌های کشور بر اساس ظرفیت‌ها و ظرفیت‌های موجود دسته‌بندی‌شده است.وی یادآور شد: مشوق‌های سرمایه‌گذاری که تا ۴۸ ماه و با تنفس ۳ تا ۶ ماهه تقسیط می‌شوند، بر اساس شرایط توسعه‌یافتگی هر منطقه ارائه خواهد شد. معاون وزیر صمت در ادامه از تدوین و اجرای بسته سرمایه‌گذاری ویژه سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران با تمرکز بر مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته که به تصویب هیات مدیره این سازمان نیز رسیده است، خبر داد و اظهار کرد: البته منظور ما از محرومیت درواقع محرومیت ازلحاظ سرمایه‌گذاری صنعتی است. مناطق و شهرستان‌هایی برای ارائه مشوق‌ها مد نظر ماست که ظرفیت‌های توسعه صنعتی رادارند، اما سرمایه‌گذاری لازم در آنها انجام نشده است.وی افزود: همچنین کارگاه‌های کوچک در شهرک‌ها و نواحی صنعتی محروم و کمتر توسعه‌یافته نیز در حال ساخت است که به واحدهای تولیدی این مناطق با اولویت شرکت‌های دانش‌بنیان، واگذار یا اجاره داده می‌شود. مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران اضافه کرد: حمایت از حضور شرکت‌ها در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، برندسازی و تقویت خوشه‌های صنعتی برای مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته در اولویت است. همچنین نزدیک به ۶۰ درصد از هزینه‌های حضور شرکت‌های مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی را پرداخت می‌کنیم.
واگذاری زمین صنعتی به ۲۲۴۰ متقاضی
رسولیان در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص استقبال از سرمایه‌گذاری صنعتی و واگذاری زمین در شهرک‌ها و نواحی صنعتی تصریح کرد: تقاضا برای سرمایه‌گذاری در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مناسب است. از ابتدای امسال تاکنون ۲ هزار و ۲۴۰ متقاضی، زمین صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی دریافت کرده‌اند که مساحت زمین‌های واگذار شده در مجموع یک هزار و ۳۵ هکتار است.وی ایجاد کارگاه‌های کوچک در شهرک‌ها و نواحی صنعتی را از دیگر برنامه‌های سازمان متبوع خود دانست و یادآور شد: کارگاه‌ها به شرکت‌های توانمندی که توان مالی مناسبی ندارند، واگذار می‌شود. سال گذشته یک هزار و ۴۰۰ واحد کارگاهی ساخته شد که بخشی از آن را بخش خصوصی ساخته است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۶۵۰ واحد کارگاهی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی ساخته شده است و هدف‌گذاری امسال هم ساخت یک هزار واحد کارگاهی است؛ اما طبق پیش‌بینی‌ها تا یک هزار و ۵۰۰ واحد نیز ساخته می‌شود.
رسولیان خاطرنشان کرد: هدف ما ساخت کارگاه در مناطق دارای تقاضا است و کارگاه‌هایی که توسط سازمان و شرکت‌های استانی ساخته می‌شوند، به‌صورت سالانه اجاره داده خواهند شد. وی توضیح داد: کارگاه‌های ساخته شده در شهرک‌ها و نواحی صنعتی در مقیاس کوچک هستند و با هدف استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور با توان مالی کم واگذار یا اجاره داده می‌شوند.
اشتغالزایی در واحدهای صنعتی ابهر
مدیرکل صمت استان زنجان بابیان اینکه رفع مشکلات صنایع استان، عزم جدی و همراهی تمامی مسئولان استانی را می‌طلبد افزود: ۲۰ درصد از واحدهای صنعتی استان در شهرستان ابهر مستقر هستند که ۳۵ درصد از اشتغالزایی کل استان را به خود اختصاص داده است. مجید گلشنی در دیدار با حسن شجاعی علی‌آبادی نماینده مردم شهرستان ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس شورای اسلامی گفت: ویژگی بارز صنایع مستقر در ابهر، بهره‌وری بالای انسانی، مصرف انرژی پایین و حجم بالای سرمایه‌گذاری است و رفع مشکلات آنها عزم جدی و همراهی تمامی مسئولان استانی را می‌طلبد.وی در ادامه تاکید کرد: ۲۰ درصد از واحدهای صنعتی استان در شهرستان ابهر مستقر هستند که ۳۵ درصد از اشتغالزایی کل استان را به خود اختصاص داده است.مدیرکل صمت استان زنجان با اشاره به موقعیت جغرافیایی شهرستان ابهر یادآور شد: با توجه به ظرفیت‌های موجود در این شهرستان، باید تلاش کنیم حلقه‌های مفقوده صنایع استان را ایجاد و زنجیره تولید در حوزه‌های مختلف را تکمیل کنیم. گلشنی با اشاره به تدوین سند راهبردی صنعت، معدن و تجارت استان عنوان کرد: در تلاش هستیم، این سند مطابق با سند راهبردی وزارتخانه تدوین و بومی‌سازی شود تا شاهد نتایج مطلوب آن در آینده نزدیک برای استان باشیم.وی بابیان اینکه نگاه به مسائل شهرستانی بسیار حائز اهمیت است، افزود: هنر مدیریت در حوزه تولید و تجارت بایستی به‌گونه‌ای باشد که هم‌زمان با سرعت یافتن رشد صنعتی شهرستان‌های برخوردار، سرعت رشد صنعتی مناطق کم برخوردار نیز افزایش یابد.
مدیرکل صمت استان زنجان از پایش واحدهای صنعتی و معدنی استان خبر داد و گفت: پیش‌بینی‌شده تا پایان سال عملیات پایش واحدهای صنعتی و معدنی استان در قالب لایه‌های اطلاعاتی مدون و مشخص انجام و به اتمام برسد.
در میان اخبار
الزام همکاری دستگاه‌های اجرایی و خدمات رسان
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی فارس بر لزوم همکاری دستگاه‌های اجرایی و خدمات رسان برای تامین زیرساخت‌ها تا ورودی شهرک صنعتی خنج تاکید کرد و گفت: در این زمینه مهم‌ترین مشکل این شهرک صنعتی تامین برق است که در تلاشیم این مشکل رفع شود. سید مصطفی هاشمی در دیدار با فرماندار شهرستان خنج گفت: بخشی از عملیات اجرایی خط اختصاصی برق این شهرک صنعتی از محل پست برق خنج توسط شرکت شهرک‌های صنعتی فارس اجراشده و برای تکمیل این طرح که جزء مصوبات سفر رئیس‌جمهوری است درحال‌توسعه رایزنی و انعقاد تفاهمنامه با شرکت توزیع برق فارس هستیم تا شاهد تسریع در بهره‌برداری از طرح باشیم.
وی با اشاره به اجرای ۴طرح عمرانی و زیرساختی شامل زیرسازی، جدول‌گذاری، ساختمان نگهبانی و پل بتنی با ۸۰میلیارد ریال اعتبار در شهرک صنعتی خنج گفت: با بهره‌برداری از این طرح‌ها وضعیت زیرساخت‌های این شهرک صنعتی به شرایط مطلوب‌تری می‌رسد. هاشمی افزود: هم‌اکنون آب این شهرک صنعتی تامین و شبکه‌های داخلی برق و آب درحال‌توسعه اجراست. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی فارس در ادامه بابیان اینکه هم‌اکنون ۱۶سرمایه‌گذار در این شهرک صنعتی قرارداد انعقاد کرده‌اند گفت: امیدواریم با بهره‌برداری از خط اختصاصی برق بتوانیم جوابگوی سایر سرمایه‌گذاران باشیم. هاشمی تصریح کرد: ایجاد شهرک صنعتی خنج باهدف ایجاد زیرساخت‌های استقرار واحدهای صنعتی و اشتغال پایدار در این شهرستان و ظرفیت‌سازی به‌منظور جذب سرمایه‌گذار برای توسعه صنعتی انجام‌شده است. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی فارس تصریح کرد: این شهرک صنعتی بسترهای لازم را برای جذب سرمایه‌های فعالان اقتصادی شهرستان خنج در سایر نقاط کشور و نیز سرمایه‌گذاران خنجی مقیم کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فراهم کرده است. هاشمی در ادامه با اشاره به اینکه شهرک صنعتی خنج دارای ۹۴ هکتار مساحت است، گفت: در فاز نخست این شهرک ۲۰ هکتار زمین صنعتی برای استقرار واحدهای صنعتی فراهم‌شده که در این بخش ظرفیت استقرار ۵۳ واحد تولیدی و صنعتی با پیش‌بینی اشتغال ۲۶۳ نفر فراهم‌شده است. این مقام مسئول بیان کرد: امیدواریم این شهرک صنعتی بتواند زمینه جذب سرمایه‌گذار و توسعه صنعتی و اشتغال را در شهرستان خنج فراهم کند.
پایان مشکلات «شهر صنعتی کرمانشاه»
دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه نیز با اشاره به جلساتی که با مدیریت مجموعه شهر صنعتی کرمانشاه برگزارشده، افزود: قول‌هایی برای بهبود وضعیت این شهر صنعتی داده‌شده که امیدواریم به آن عمل کنند و مشکلات این شهر صنعتی بعد از ۲۰ سال مرتفع شود. فرهاد مرزی در گفت‌وگو با ایسنا بابیان اینکه در سالیان گذشته پول حاصل از فروش اراضی این شهر صنعتی از استان خارج‌شده و صرف زیرساخت‌های آن نمی‌شد، تاکید کرد: از حدود دو سال گذشته و با پیگیری‌های متعددی که انجام دادیم، حکم گرفتیم و این روند متوقف شد و حالا با فعالیت مدیریت جدید امید آنکه شرایط بهتر شود نیز وجود دارد. دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت کرمانشاه از مهم‌ترین مشکلات و کمبودهای کنونی این شهر صنعتی هم یادکرد و ادامه داد: این شهر صنعتی باوجود حدود ۵۰ سال قدمت، هنوز زیرساخت‌های اولیه مناسبی مانند آسفالت، جدول‌گذاری، پیاده‌رو و... ندارد. مرزی ایجاد برخی زیرساخت‌های دیگر مانند نمازخانه، امکانات رفاهی و... را نیز در این شهر صنعتی ضروری دانست و خاطرنشان کرد: حتی لازم است یک درمانگاه نیز در این شهر صنعتی به‌واسطه فعالیت واحدهای صنعتی و تولیدی متعدد و احتمال بروز حادثه، ایجاد شود.
وی از شهر صنعتی به‌عنوان یک فرصت بسیار خوب برای کرمانشاه یادکرد که نباید اجازه داد به‌واسطه فراهم نبودن امکانات و زیرساخت‌های مناسب، به‌خوبی مورد بهره‌برداری قرار نگیرد.
سخن پایانی
صنعتی شدن به‌عنوان یک تصمیم سرنوشت‌ساز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال رشد، ضروری محسوب می‌شود. ایجاد شهرک‌های صنعتی می‌تواند در تثبیت و نگه داشت جمعیت در نواحی مختلف، تامین اشتغال و افزایش درآمد موثر باشد. بر این اساس در دو دهه اخیر، استقرار صنایع در قالب شهرک‌ها و نواحی صنعتی باهدف دستیابی به توسعه موردتوجه برنامه ریزان قرارگرفته است. در همین حال سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های استانی تابعه آن نیز اکنون با دارا بودن ۵۰۹ شهرک و ۳۴۰ ناحیه صنعتی و ۵ منطقه ویژه اقتصادی درحال‌توسعه بهره‌برداری، ۸۵ شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۶ شهرک فناوری، ۴۰ مرکز خدمات فناوری و کسب‌وکار، ۲ مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم‌افزاری، ۱۰۰ هزار و ۵۸ قرارداد منعقده و بهره‌برداری از ۴۹ هزار و ۸۸۲ واحد صنعتی و سه هزار و ۲۷۰ واحد کارگاهی، زمینه اشتغال مستقیم ۹۹۸ هزار و ۵۹۵ نفر را در سراسر کشور فراهم نموده است.
