فرسودگی مترو، شهروندان را به دردسر انداخت
سال‌هاست سیستم حمل‌ونقل عمومی پایتخت به یکی از مهم‌ترین چالش‌های میان شهروندان، کارشناسان و مسئولان حوزه شهری تبدیل و در هر دوره‌ای از مدیریت شهری، وعده‌هایی برای حل این مشکل عظیم پایتخت داده شده است.
حادثه مترو تهران مسافران را وحشت زده کرد، جزئیات حادثه آتش سوزی در خط یک مترو تهران، آخرین اخبار حادثه مترو چیتگر، جزئیات حادثه در ایستگاه دروازه دولت، حادثه عجیب در مترو شریعتی و... اینها تنها بخشی از خبرهایی است که در ماه های اخیر درباره قطار شهری تهران عنوان شده و وحشت از این شهر زیرزمینی را افزایش داده است.
سال هاست سیستم حمل ونقل عمومی پایتخت به یکی از مهم ترین چالش های میان شهروندان، کارشناسان و مسئولان حوزه شهری تبدیل و در هر دوره ای از مدیریت شهری، وعده هایی برای حل این مشکل عظیم پایتخت داده شده است. در این میان هم در شورای شهر تهران و هم در شهرداری، طرح ها و برنامه های بسیاری برای حل مشکلات مترو ارائه شده، اما همچنان این در بر همان پاشنه می چرخد. شورای شهر تهران نیز برای حل معضلات مترو به عنوان مهم ترین ناوگان حمل ونقل عمومی دست به کار شده و کمیسیونی با عنوان کمیسیون حمل ونقل و عمران با بررسی طرح های کارشناسی به چاره جویی درباره ترافیک تهران می پردازد. در شهرداری هم یک معاونت با عنوان حمل ونقل و ترافیک، مسئول اقدامات اجرایی رفع معضل ترافیک در پایتخت است. با این همه، هنوز هم یکی از معضلات پیش روی شهروندان پایتخت، «مترو» است که فرسودگی تعداد زیادی از واگن های آن، دردسرهایی را به همراه دارد. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت نوسازی واگن های مترو پرداخته است.
نبود نظارت بر مترو
مترو تهران یکی از بزرگ ترین وسایل حمل ونقل عمومی است که شهروندان برای طی کردن مسافت های دور و همچنین صرفه جویی در وقت، از آن استفاده می کنند. روزانه سیل عظیمی از جمعیت تهران با مترو در حال رفت وآمد هستند و روزانه بر تعداد استفاده کنندگان از این وسیله حمل ونقل عمومی افزوده می شود. با این وجود، کمبود قطعات و نبود نظارت در مترو باعث شده شهروندانی که مترو را برای رفت وآمد انتخاب می کنند با مشکلات زیادی مواجه شوند. یکی از این مشکلات، خاموشی کولرهای بعضی از واگن های مترو در فصل تابستان است که به گفته مسئولان، نبود قطعه مناسب، سبب شده نتوانند قطعه جدید را با قطعه فرسوده جایگزین کنند.
نخستین برنامه ریزی ها برای بنیان گذاری مترو کنونی تهران به سال ۱۳۵۰ بازمی گردد. در مهر ۱۳۵۰ ، مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک، مترو تهران توسط شرکت های مشاور خارجی از جمله (سوفرتو) منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با ۷ خط) شد. براساس این پژوهش ها، ساخت مترو به عنوان اساسی ترین راه حل بهبود ترافیک تعیین شد. شرکت های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی احداث خط یک مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند. عملیات اجرایی مترو تا آذر 1359 اجرای ۲۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازه ۳ ایستگاه حدفاصل بزرگراه شهید حقانی و خیابان شهید بهشتی ادامه یافت.
در سال ۱۳۵۴ ، قانون تاسیس شرکت راه آهن شهری تهران و حومه به تصویب رسید. عملیات اجرایی خط یک قطار شهری تهران در سال ۱۳۵۶ آغاز و بین سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ متوقف شد.
خط قطار حومه ای تهران-کرج در سال ۱۳۷۷ افتتاح شد و فاز نخست (فلکه دوم صادقیه-میدان امام خمینی) خط ۲ قطار شهری تهران در سال ۱۳۷۸ به بهره برداری رسید.
از اواخر سال ۱۳۸۵ ، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی برای بهره برداری از بدنه اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شد و با عنوان «شرکت بهره برداری راه آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه می دهد.
منتظر خرید واگن های جدید نمی مانیم
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران در گفت وگو با صمت با تاکید بر اینکه ناوگان ریلی پایتخت، به طور جدی نیازمند افزایش واگن است، گفت: نمی توانیم منتظر خرید و تولید واگن های جدید باشیم و باید به صورت ویژه، بازسازی و نوسازی واگن های فرسوده را که زمان اورهال و تعمیرات آنها فرارسیده، موردتوجه قرار دهیم.
جعفر تشکری هاشمی با اعلام اینکه موضوع نوسازی ناوگان مترو تهران از دولت های قبل موردبررسی و پیگیری بوده، اما به نتیجه نرسیده، افزود: با پیگیری های شورای شهر ششم و همچنین برگزاری جلسات مشترک شورای شهر تهران و شرکت بهره برداری مترو تهران با هدف رفع مشکلات، به دنبال پیدا کردن راه حل های مناسب برای خروج از وضعیت موجود هستیم.
وی با اشاره به اینکه شهرداری تهران با کمک شرکت بهره برداری مترو وعده داده اند هرچه سریع تر ۶۳۰ دستگاه واگن خریداری کنند، اظهار کرد: خبرهای امیدوارکننده ای مبنی بر اینکه خرید واگن های نو برای مترو تهران از محل کمک های دولتی امکان پذیر شود، مطرح است. در صورت تحقق این برنامه در واقع دولت برای خرید واگن ها از طریق درآمدهای دولتی کمک خواهد کرد.
تشکری هاشمی با بیان اینکه در هر صورت باید این موضوع را بپذیریم که خرید یک رام قطار برای ورود به چرخه خدمت رسانی مترو نیازمند صرف وقت و هزینه فراوان است، گفت: البته این موضوع به آن معنا نیست که دست روی دست بگذاریم و به این بهانه، هیچ اقدامی انجام ندهیم. در حال حاضر، پیگیر خرید واگن های نو هستیم و به این منظور، نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت مپنا، اقدامات لازم انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه قرار است بخشی از واگن های موردنیاز مترو تهران از طریق این شرکت تولید شود، گفت: این موضوع نیازمند طی شدن مراحل اولیه و اخذ استانداردهای لازم از نظر کیفیت و کنترل قطعات بوده و زمان زیادی می خواهد. وی افزود: اقدامات لازم درباره دریافت استانداردهای کیفیت قطعات به مراحل پایانی خود رسیده و به زودی شاهد ورود واگن های جدید به ناوگان مترو هستیم. عده ای بر این باورند که ما دست روی دست گذاشته و هیچ اقدامی انجام نمی دهیم.
تشکری هاشمی با اشاره به جلسه اخیر نماینده معاونت مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران و مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو گفت: مقرر شد با بودجه ای که از سوی شهرداری تهران در اختیار این شرکت قرار می گیرد، برای تامین تجهیزات و قطعات موردنیاز و همچنین بازسازی واگن های مترو اقدامات لازم انجام شود. در این جلسه، مقرر شد شرکت بهره برداری مترو طبق آیین نامه های دولتی با تامین کنندگان قطعات وارد مذاکره شود و معاونت مالی و اقتصاد شهری نیز در چارچوب سقف اعتبارات، منابع موردنیاز را تامین کند و در اختیار سازندگان قرار دهد.
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران با اعلام اینکه به نظر می رسد این اقدام برداشتن یک قدم بزرگ برای تجهیز و تقویت ناوگان ریلی پایتخت باشد، خاطرنشان کرد: شهرداری تهران متعهد شده به طور جدی پیگیر نوسازی واگن ها باشد و همچنین شرکت بهره برداری مترو موظف است قراردادها را با شرکت های واگن سازی داخلی و خارجی منعقد کند.
رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران با بیان اینکه در خط ۵ مترو تهران (صادقیه-گلشهر) ۸۵ درصد قطارها نیاز به اورهال دارد، گفت: انتظار داریم هرچه سریع تر نسبت به نوسازی این واگن ها اقدام های لازم انجام شود، اما در ارتباط با قراردادهای خرید و واردات ۶۳۰ دستگاه واگن مترو که قرار بود از طریق تهاتر با نفت و از کشور چین در سال گذشته توسط شهرداری تهران منعقد شود، باید گفت تاکنون هیچ اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران در گفت وگو با صمت با تاکید بر اینکه ناوگان ریلی پایتخت، به طور جدی نیازمند افزایش واگن است، گفت: نمی توانیم منتظر خرید و تولید واگن های جدید باشیم و باید به صورت ویژه، بازسازی و نوسازی واگن های فرسوده را که زمان اورهال و تعمیرات آنها فرارسیده، موردتوجه قرار دهیم.
جعفر تشکری هاشمی با اعلام اینکه موضوع نوسازی ناوگان مترو تهران از دولت های قبل موردبررسی و پیگیری بوده، اما به نتیجه نرسیده، افزود: با پیگیری های شورای شهر ششم و همچنین برگزاری جلسات مشترک شورای شهر تهران و شرکت بهره برداری مترو تهران با هدف رفع مشکلات، به دنبال پیدا کردن راه حل های مناسب برای خروج از وضعیت موجود هستیم.
وی با اشاره به اینکه شهرداری تهران با کمک شرکت بهره برداری مترو وعده داده اند هرچه سریع تر ۶۳۰ دستگاه واگن خریداری کنند، اظهار کرد: خبرهای امیدوارکننده ای مبنی بر اینکه خرید واگن های نو برای مترو تهران از محل کمک های دولتی امکان پذیر شود، مطرح است. در صورت تحقق این برنامه در واقع دولت برای خرید واگن ها از طریق درآمدهای دولتی کمک خواهد کرد.
تشکری هاشمی با بیان اینکه در هر صورت باید این موضوع را بپذیریم که خرید یک رام قطار برای ورود به چرخه خدمت رسانی مترو نیازمند صرف وقت و هزینه فراوان است، گفت: البته این موضوع به آن معنا نیست که دست روی دست بگذاریم و به این بهانه، هیچ اقدامی انجام ندهیم. در حال حاضر، پیگیر خرید واگن های نو هستیم و به این منظور، نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت مپنا، اقدامات لازم انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه قرار است بخشی از واگن های موردنیاز مترو تهران از طریق این شرکت تولید شود، گفت: این موضوع نیازمند طی شدن مراحل اولیه و اخذ استانداردهای لازم از نظر کیفیت و کنترل قطعات بوده و زمان زیادی می خواهد. وی افزود: اقدامات لازم درباره دریافت استانداردهای کیفیت قطعات به مراحل پایانی خود رسیده و به زودی شاهد ورود واگن های جدید به ناوگان مترو هستیم. عده ای بر این باورند که ما دست روی دست گذاشته و هیچ اقدامی انجام نمی دهیم.
تشکری هاشمی با اشاره به جلسه اخیر نماینده معاونت مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران و مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو گفت: مقرر شد با بودجه ای که از سوی شهرداری تهران در اختیار این شرکت قرار می گیرد، برای تامین تجهیزات و قطعات موردنیاز و همچنین بازسازی واگن های مترو اقدامات لازم انجام شود. در این جلسه، مقرر شد شرکت بهره برداری مترو طبق آیین نامه های دولتی با تامین کنندگان قطعات وارد مذاکره شود و معاونت مالی و اقتصاد شهری نیز در چارچوب سقف اعتبارات، منابع موردنیاز را تامین کند و در اختیار سازندگان قرار دهد.
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران با اعلام اینکه به نظر می رسد این اقدام برداشتن یک قدم بزرگ برای تجهیز و تقویت ناوگان ریلی پایتخت باشد، خاطرنشان کرد: شهرداری تهران متعهد شده به طور جدی پیگیر نوسازی واگن ها باشد و همچنین شرکت بهره برداری مترو موظف است قراردادها را با شرکت های واگن سازی داخلی و خارجی منعقد کند.
رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران با بیان اینکه در خط ۵ مترو تهران (صادقیه-گلشهر) ۸۵ درصد قطارها نیاز به اورهال دارد، گفت: انتظار داریم هرچه سریع تر نسبت به نوسازی این واگن ها اقدام های لازم انجام شود، اما در ارتباط با قراردادهای خرید و واردات ۶۳۰ دستگاه واگن مترو که قرار بود از طریق تهاتر با نفت و از کشور چین در سال گذشته توسط شهرداری تهران منعقد شود، باید گفت تاکنون هیچ اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران در گفت وگو با صمت اظهار کرد: گسترش حمل ونقل عمومی به ویژه شبکه خطوط مترو، یکی از فاکتورهای پیشرفت و توسعه در جهان به شمار می رود که از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.
وی درباره روند توسعه خطوط مترو افزود: روند توسعه خطوط مترو در تهران، بسیار خوب و قابل توجه بوده است. مترو تهران به لحاظ طول شبکه خطوط، در بین ۱۵ مترو برتر جهان است و از نظر میزان جابه جایی مسافران، در شمار ۱۶ شهر برتر آسیا قرار دارد.
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران گفت: در ۴ ماه گذشته، لکوموتیو و واگن های ۳ رام قطار ۹ واگن بازسازی و تعمیر شده و به چرخه فعالیت برگشته و فرآیند اورهال و بازگشت تعدادی از قطارها به ناوگان هم آغاز شده است و در حال حاضر شاهد بازگشت تعدادی از قطارها به چرخه بهره برداری هستیم.
مهدی شایسته اصل ادامه داد: هرکدام از این قطارها که وارد ناوگان می شوند، باید به سرعت، قطار فرسوده دیگری از مدار خارج یا به تعریفی دیگر باید جابه جایی سریع انجام شود تا باتوجه به بازگشایی مراکز آموزشی، آمادگی لازم برای خدمات رسانی داشته باشیم.
وی افزود: ۵ رام قطار در خطوط درون شهری مترو، تعمیر اساسی و بازسازی شده اند و پیش بینی می شود، ۳۰ رام قطار دیگر تعمیر و بازسازی شوند. هرچند نیاز مترو تهران برای تامین نیاز قطار بیش از این تعداد است. مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران با اشاره به اعلام آمادگی شرکت واگن سازی تهران برای تعمیرات واگن های فعلی گفت: این شرکت اعلام آمادگی کرده تا قسمتی از ظرفیت کارخانه خود را برای تعمیرات قطارها در اختیار شرکت بهره برداری مترو تهران قرار دهد. شایسته اصل تامین مالی را مانع اصلی برای بازسازی قطارها اعلام کرد و افزود: برای بازسازی و تعمیرات تعدادی از قطارها، نیاز به یک سری قطعات داریم و تا زمانی که این قطعات خریداری نشود، امکان تعمیر آنها وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران با بیان اینکه براساس برنامه ریزی ها، امسال ۳۰ رام قطار اورهال خواهد شد، گفت: در حال حاضر ۵ رام قطار از خطوط شهری در حال اورهال است اما با توجه به تامین نشدن نقدینگی و کمبود ناشی از پرداخت نکردن بودجه مصوب شورای شهر، از اورهال عقب هستیم. این در حالی است که شرکت واگن سازی تهران آمادگی اورهال تعداد زیادی از قطارهای فرسوده را دارد و منابع مالی و کمبود قطعه، اجازه سرعت بیشتر را از مجموعه سلب کرده است. شایسته اصل درباره برآورد مالی اورهال هر رام قطار، اظهار کرد: طبق برآورد کارشناسان، حدود ۱۱ درصد ارزش کل یک رام قطار، هزینه اورهال می شود. به عنوان مثال، ارزش یک رام قطار زیرزمینی حدود ۷ میلیون یورو است که هزینه اورهال آن حدود ۷۷۰ هزار یورو می شود.
سخن پایانی
مدت هاست مترو تهران وضعیت مناسبی ندارد، اما به تازگی، مسئولان و مدیران شهری به فکر چاره ای برای بازسازی و نوسازی واگن های مترو افتاده اند؛ وسیله حمل ونقل عمومی که مسافران زیادی را در طول روز جابه جا می کند. بسیاری از شهروندان برای فرار از مشکل ترافیک به مترو مراجعه می کنند و در رفت وآمدهای خود این وسیله حمل ونقل عمومی را ترجیح می دهند. نبود نظارت کافی بر این ناوگان باعث شده، تعدادی از واگن ها دچار فرسودگی شوند. اما سوال اصلی اینجاست که چرا تاکنون هیچ اقدامی برای پیشگیری از فرسودگی واگن ها انجام نشده است؟ اگر نظارت کافی و اصولی بر واگن های مترو انجام می شد، این امکان وجود داشت تا پیشگیری های لازم انجام شود و مبالغ سنگین صرف نوسازی، بازسازی یا واردات واگن نشود. اگر به دلیل خرابی قطعات، آسیب های جدی به استفاده کنندگان از این وسیله حمل ونقل عمومی می رسید، چه کسی پاسخگو بود؟ امید است با توجه به گفته های مسئولان و مدیران شهری، هرچه سریع تر نسبت به نوسازی واگن های مترو اقدامات موثری انجام شود.
