افت تولید خودرو ادامه دارد
وزارت صنعت، معدن و تجارت در ابتدای سال، ۵ سطح گوناگون را در ۳ حوزه صنعت، معدن و تجارت تعریف کرد که سطح سوم آن در حوزه خودرو و لوازم‌خانگی بود. صنعت خودرو ۹ محور داشت که رسیدن به تیراژ ۱.۴ تا ۱.۵ خودرو در سال، یکی از این برنامه‌های تعریف‌‌شده برای آن بود.
براساس آمار تولید ۶ ماهه نخست سال، شرکت های خودروساز از برنامه عقب بوده و مشخص نیست در ۵ ماه باقیمانده بتوانند این کسری را جبران کنند. به گفته فعالان صنعت خودرو، برخی مشکلات داخلی و برخی دیگر، بیرونی است و افت تیراژ صنعت خودرو چالشی جهانی بوده، زیرا قرنطینه طولانی مدت در چین و تایوان سبب شده حجم تقاضا در بازار افزایش یافته و شرکت های تامین کننده نتوانند به تمام نیازها پاسخ دهند. ایران به عنوان کشوری تحریم شده در تامین نیازش در اولویت های آخر است که باید با چند واسطه قطعات موردنیاز خود را خریداری کند. آیا تا پایان سال، این کاهش تیراژ جبران خواهد شد؟
چالش ها ادامه دارد
محمدمهدی شکورزاده، عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور درباره تیراژ تولید در ۷ ماه گذشته و اینکه آیا تا پایان سال تیراژ ۱ . ۴ خودرو محقق می شود به صمت گفت: با توجه به تیراژ ۷ ماه گذشته، بعید است به برنامه تولید پیش بینی شده ابتدای سال دست پیدا کنیم. این امر هم به دلیل سیاست های دولت بوده که مشخص نیست، قرار است چگونه قیمت گذاری شود و فروش چگونه باشد.
وی افزود: مشکلات قبل تا امروز ادامه داشته و در دولت سیزدهم تغییری نکرده است. چالش تامین مواد اولیه و قیمت آنها، معضل کمبود نقدینگی، معوقات قطعه سازان و... مشکلاتی است که صنعت خودرو همچنان با آن درگیر بوده و در مواردی حتی مضاعف شده است.
او ادامه داد: آزمون وخطای روش های فروش گوناگون و به ویژه متمرکز کردن فروش در سامانه ای در وزارت صنعت، معدن و تجارت، ضربه بزرگی به خودروسازی کشور وارد کرد؛ روش فروشی که ادامه نیافت و دوباره فروش در سایت های خودروسازی انجام می شود.
استاندارد بهانه بود
عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور با اشاره به حذف خودروهای پرتیراژ و آلاینده عنوان کرد: امسال شاهد حذف تعدادی خودرو از خط تولید بودیم که به بهانه نداشتن شاخص های استاندارد، تولیدشان متوقف شد؛ این در حالی است که جزو پرتیراژترین محصولات صنعت خودرو کشور بودند. این خودروها حذف شدند، زیرا تولید آنها به لحاظ قیمتی صرفه اقتصادی نداشته و زیان زیادی به شرکت های خودروساز وارد می کرد؛ از این رو برای خروج از زیان، نداشتن استاندارد بهانه شد تا این محصولات از خط تولید خارج شوند.
او ادامه داد: این محصولات بیشترین داخلی سازی و کمترین وابستگی ارزی را داشته اند و بخش زیادی از قطعات آنها به وسیله زنجیره تامین داخل تامین می شدند.
پیش بینی تیراژ تولید
شکورزاده در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه براساس روند فعلی، تیراژ تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ چقدر خواهد بود، گفت: در خوشبینانه ترین حالت شرکت های خودروساز و زنجیره تامین ۱۰ درصد بیشتر از سال قبل تیراژ داشته باشند. حتی این امر ممکن است منجر به تغییر مسیر برنامه های تحولی نیز شود.
او گفت: در حال حاضر تیراژ تولید همچون سال گذشته بوده و حتی با حذف برخی مدل ها تیراژ تولید روزانه نسبت به سال گذشته روند کاهشی هم دارد. حداکثر تولید روزانه دو خودروساز بزرگ کشور بین 3000 تا ۳۵۰۰ خودرو بوده است.
این فعال صنعت خودرو با بیان اینکه روز کاری زیادی باقی نمانده، ادامه داد: اگر شرایط فعلی در صنعت خودرو ادامه پیدا کند، به طورقطع نمی توان گفت بیش از یک میلیون خودرو در کشور تولید شود.
آسیب شناسی برنامه های محقق نشده
قطعا سیاست گذاری و برنامه ریزی، هزینه مالی و زمانی داشته و عدم دستیابی به اهداف، آسیب هایی به دنبال دارد که نیاز به آسیب شناسی دارد. شکورزاده در پاسخ به این پرسش که برنامه ریزی برای هدفی مشخص، به ویژه یک ساله و نرسیدن به آنچه آسیب هایی را به صنعت و اقتصاد وارد می کند، گفت: یکی از چالش های صنعت، برنامه ریزی کردن بدون تدارک نیازمندی های رسیدن به اهداف در این برنامه هاست. این امر آسیب های اجتماعی و اقتصادی به دنبال داشته و در بحث اجتماعی و پایگاه اجتماعی، اعتمادها از بین رفته و اعتبار مدیران نزد مردم نسبت به شعارها و قول هایی که می دهند، از بین می رود.
او در ادامه سخنان خود به آسیب های صنعتی و اقتصادی آن اشاره و عنوان کرد: براساس برنامه های پیش بینی شده هر ساله باید سرمایه گذاری جدید انجام شده و امکانات لازم فراهم شود؛ به این ترتیب، حجم زیادی از منافع کشور به عنوان سرمایه گذاری جدید بدون نتیجه هرز می رود. در کنار استفاده از انرژی، هزینه کرد برای نیروی انسانی و... هزینه سربار تولید افزایش یافته و ضرر سرمایه های راکد در نهایت از جیب مصرف کننده جبران می شود. وی تاکید کرد: البته عدم اطمینان در سطح جامعه آسیب زاتر از زیان های اقتصادی آن بوده و مردم دیگر به سخنان مسئولان اعتماد نمی کنند.
عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور اضافه کرد: هنگامی که قرار است وعده ای داده شود باید کار کارشناسی انجام شده که دست کم ۹۰ درصد برنامه ها محقق شود. اگر قرار است فقط ۳۰ درصد برنامه ها تحقق یابد، چرا از همان ابتدا روی همین ۳۰ درصد برنامه ریزی نشود؛ سرمایه گذاری هم براساس همین عدد بوده و هزینه کرد اضافی انجام نمی شود.
ضرورت منابع مالی و تکنولوژیکی
شکورزاده با بیان اینکه اگر عنوان می شود باید ۱ . ۴ تا ۱ . ۵ خودرو تولید شود، منابع مالی و تکنولوژیکی نیاز داشته و باید بازار هدف آن مشخص باشد، گفت: نقدینگی برای تولید ۱ . ۴ خودرو قرار است از کجا تامین شود؟ آیا دراین باره پیش بینی های لازم انجام شده است؟
او گفت: تولید ۳ میلیون خودرو برای افق ۱۴۰۴ و صادرات یک میلیون خودرو، ارز قابل توجهی وارد کشور می کند، اما سرمایه گذاری با برنامه هایی که محقق نمی شود، منجر به بایگانی برنامه ها و اهداف می شود.
سند تحول و عدم دسترسی به برنامه ها
شکورزاده در ادامه سخنان خود بیان کرد: تابستان امسال وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه اصلاحی صنعت خودرو و سند تحول این صنعت را منتشر کرد. قرار بود تا شهریور بخشی از شرکت های خودروساز واگذار یا واگذاری سهام خودروسازان محقق شود، چقدر این برنامه ها انجام شد؟ او افزود: حتی اگر یکی از برنامه ها به طور کامل محقق می شد، به تیراژ مورد انتظار دست می یافتیم.
وی تصریح کرد: دلیل اینکه عموما از برنامه ها عقب هستیم یا از آنها منحرف می شویم این است که یک نهاد، متولی این صنعت نبوده و برای صنعت خودرو نهادها و سازمان های زیادی اظهارنظر کرده و اعمال نفوذ دارند.
این فعال صنعت خودرو با بیان اینکه اگر فقط وزارت صنعت، معدن و تجارت متولی بود به راحتی عدم دستیابی ها قابل پیگیری بود و وزیر صنعت، معدن و تجارت باید پاسخگوی انحراف از برنامه ها می بود، اما در حال حاضر نمی توان درباره برنامه ها و عدم رسیدن به اهداف، پیگیر موضوع بود.
شکورزاده در پایان گفت: در مسیر تحقق برنامه ها اگر به دلایلی تحقق اهداف غیرقابل دسترس باشند، تصمیم ها تغییر کرده و نوسان برنامه ریزی خود معضلی در صنعت و تولید می شود. صاحبان قدرت که توان اثرگذاری دارند در تصمیمات دخالت کرده و نظرات خود را به صنعت تحمیل می کنند.
افت تیراژ خودرو در جهان
در ادامه امید رضایی از دیگر فعالان صنعت خودرو درباره تحقق تیراژ ۱ . ۴ خودرو در سال جاری به صمت گفت: برنامه تولید در ابتدای سال، حرکت منسجم تری داشت، اما هرچه جلوتر آمد به دلیل برخی مشکلات این روند کندتر شد.
او تصریح کرد: کمبود قطعات الکترونیکی در جهان، نه تنها تیراژ تولید خودرو در کشور را کاهش داد، بلکه شمارگان خودروسازی جهان روند کاهشی پیدا کرد. تولید خودرو جهان افت پیدا کرد، زیرا فعالیت ۵ شرکت فعال در ساخت قطعات الکترونیکی نتوانستند پاسخگوی این حجم از تقاضای بازار بین المللی باشند.
این فعال صنعت خودرو یادآور شد: ایران به دلیل تحریم ها، امکان خرید مستقیم را ندارد که تاثیر این افت عرضه قطعات الکترونیکی بر صنعت خودرو کشور بیشتر بوده است.
رضایی با اشاره به عملکرد برخی خودروسازان بزرگ بین المللی عنوان کرد: آنها با پیش خریدهای چند ماهه توانستند تیراژ قبل خود را حفظ کنند، اما بخش زیادی از شرکت های خودروساز برای تامین چیپ ست های موردنیاز به مشکل برخوردند.
چرایی مشکلات جهانی
این کارشناس حوزه قطعه سازی با بیان اینکه حدود ۳۵ درصد از برنامه های پیش بینی شده عقب هستیم، گفت: قابل پیش بینی نیست در ۵ ماه آینده این عقب ماندگی جبران می شود یا خیر، اما به طورقطع اگر برنامه ریزی ها دقیق تر باشد، می توان گفت با فاصله کمتر و اختلاف معقول تری می توانیم سال را به پایان برسانیم.
او تصریح کرد: ۳ ماه پایان سال، دو عید میلاد مسیح و سال نو چینی را در پیش داریم که قطعا در این بازه زمانی تیراژ تولید قطعات به ویژه قطعات الکترونیکی کاهش چشمگیری خواهد داشت. این امر در ادامه سال، مزید بر علت شده و احتمالا تیراژ تولید خودرو در کشور را کاهش می دهد؛ مگر اینکه برای آن راهکاری پیش بینی شده باشد. مثلا پیش خرید اقلام موردنیاز انجام شده یا ذخیره انبارها پاسخگوی تامین قطعات ۳ ماه سال باشد. معمولا این گونه نیست، زیرا در چند سال اخیر، قدرت مالی واحدهای صنعتی کاهش یافته، علاوه بر اینکه در نقل وانتقال پول همچنان مشکلات بسیاری وجود دارد. او ادامه داد: به دلیل پاندمی کرونا، حجم قطعات درخواستی پس از قرنطینه چین و تایوان در سال جاری افزایش یافته؛ از این رو ترافیک حمل ونقل به همان نسبت سنگین تر شده و شرکت های تامین کننده بین المللی براساس اولویت ها، سفارش ها را تحویل می دهند. وی اظهار کرد: برای ایران هم به دلیل مشکلات تحریم، درخواست تامین قطعاتش در اولویت نبوده، ضمن آنکه صنعتگران باواسطه این قطعات را خریداری می کنند. رضایی گفت: مشکلات سیاسی تایوان هم در تامین بازار قطعات
الکترونیکی بی تاثیر نبوده
است.
تاثیر قرنطینه طولانی چین بر بازار
رضایی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه امسال، بیشتر چالش های صنعت خودرو، جهانی بوده، گفت: این امر سبب شده تیراژ تولید نه تنها در شرکت های خودروساز ایرانی که در سطح جهانی با افت زیادی همراه باشد.
این فعال صنعت در پاسخ به این پرسش که آیا این موضوع قابل پیش بینی نبود که در تصمیمات و برنامه ها لحاظ شود، اظهار کرد: کسی فکر نمی کرد امسال دوباره چین در قرنطینه با مدت زمان طولانی قرار گیرد. ابتدای سال پیش بینی شده بود که در اردیبهشت و خرداد با افزایش تیراژ، کمبود ابتدای سال جبران و تامین قطعات روان تر
می شود.
او گفت: به همان نسبت مواد اولیه موردنیاز دچار افت شد؛ بنابراین در کنار کاهش قطعات الکترونیکی، کمبود مواد اولیه موردنیاز هم چالش دیگری بوده که صنعت خودرو جهان با آن درگیر است. کمبود قطعات از یک سو و بازار تقاضا بالا از سوی دیگر باعث شده قیمت ها در بازار سرسام آور شود. حتی برخی برای ایجاد تعادل ناچار شده اند بخشی از آپشن ها را از محصولات خود حذف کنند تا در تحویل خودروها تاخیری رخ ندهد یا نرخ ها غیرمعقول نباشد. رضایی در پایان عنوان کرد: کمبود قطعات جهانی بوده، اما آسیب آن برای صنعت خودرو ایران بیشتر است، زیرا محدودیت های بین المللی باعث شده بهای تمام شده افزایش پیدا کرده و روی تیراژ تولید به اهداف تعیین شده تا این زمان نرسیم.
سخن پایانی
بنابر این گزارش، کاهش تیراژ تولید خودرو در کشور محرز بوده که بخشی از آن به کمبود قطعات در جهان برمی گردد، زیرا همچنان پاندمی کرونا کشورها را درگیر خود کرده و قرنطینه های طولانی تیراژ تولید قطعات را تحت الشعاع قرار داده است. صنعت خودرو کشور از برنامه های تولید عقب است و به گفته فعالان بازار بعید است در ۵ ماه باقیمانده سال این عقب ماندگی جبران شود و در خوشبینانه ترین حالت، تیراژ امسال به یک میلیون خودرو می رسد.
