بازی وارونه حمایت و قناعت
با تصویب شورای‌عالی کار، حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال۱۴۰۲، به میزان ۳۵.۳ درصد افزایش یافت؛ افزایشی که کام کارگران را شیرین نکرده، تلخ کرد.
معلوم نشد پس از این همه رفت‌وآمد و جلساتی که تا بامداد طول می‌کشید، چه نتیجه‌ای حاصل شد که به افزایش ۳۵ درصدی دستمزد رضایت دادند؟ گذری به فروشگاه‌های اطراف، رستوران‌ها و حتی خدمات شهری به‌منظور تعیین رقمی عادلانه برای افزایش دستمزد کافی بود. افزایش ۳۵ درصدی دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۳ مثالی عینی از مثل «بخور و نمیر» است که سفره بسیاری از اقشار جامعه را کوچک‌تر کرده است. اگر هدف از افزایش ناچیز دستمزد کارگران قناعت است، چرا در سایر بخش‌ها این قناعت اجرایی نمی‌شود و شاهد افزایش چند درصدی هزینه بسیاری از اقلام و خدمات هستیم؟ صمت در این گزارش به بررسی میزان افزایش نرخ انواع کالا و خدمات پرداخته است.
نگاهی به جزییات دستمزد ۱۴۰۳
در ابتدا بهتر است آماری دقیق از جزییات افزایش دستمزد کارگران داشته باشیم. حقوق اداره کار در سال ۱۴۰۳ به‌صورت محسوسی افزایش یافته است. طبق اعلامات لایحه بودجه در سال ۱۴۰۳، افزایش ۳۵ درصدی حقوق کارمندان را شاهد خواهیم بود. به این ترتیب، حداقل حقوق برای کارمندان رسمی مجرد پس از کسر حق بیمه ۸۸.۰۳۵.۵۱۱ ریال و برای افراد متاهل بدون فرزند پس از کسر حق بیمه ۵۱۱، ۰۳۵، ۹۳ و برای افراد متاهل با یک فرزند ۶۹۵، ۲۰۱، ۱۰۰ و در نهایت برای افراد متاهل با دو فرزند پس از کسر حق بیمه ۸۷۹، ۳۶۷، ۱۰۷ تعیین شده است. این افزایش نشان از توجه دولت به شرایط اقتصادی کارمندان و سعی در تامین هزینه‌های زندگی آنها دارد.
فرمول افزایش حقوق سال ۱۴۰۳ برمبنای حداقل دستمزد
برای محاسبه حقوق و دستمزد در سال ۱۴۰۳، از یک فرمول استفاده می‌شود. این فرمول شامل دو بخش اصلی تخمین حقوق پایه و محاسبه سایر اقلام حقوق و دستمزد است. فرمول افزایش حقوق سال ۱۴۰۳ برمبنای حداقل دستمزد عبارت است از:
حقوق خالص = حقوق پایه + سایر مزایا - کسورات
نخستین قدم در این فرمول، تخمین حقوق پایه است. حقوق پایه براساس توافق بین کارفرما و کارمند و باتوجه به روش‌های حقوق ثابت و حقوق متغیر تعیین می‌شود. در حقوق ثابت، پایه حقوق برای همه کارمندان یکسان است، در حالی که در حقوق متغیر، حقوق پایه براساس معیارهایی مانند تجربه، عملکرد و تخصص کارمند تعیین می‌شود. در قدم دوم، سایر اقلام حقوق و دستمزد محاسبه می‌شود. این اقلام شامل مزایا، کسورات و مالیات است. مزایا شامل حق مسکن، حق اولاد، حق ایاب و ذهاب، حق اضافه‌کار، حق لباس و حق سنوات می‌شوند، در حالی که کسورات شامل مالیات، بیمه تامین اجتماعی، بیمه حوادث شغلی، بیمه عمر و وام‌های شخصی است. با در نظر گرفتن مزایا و کسورات به اضافه حقوق پایه، وزارت کار برای تعیین حداقل حقوق سال ۱۴۰۳ ابتدا حقوق خالص را محاسبه می‌کند و سپس مبلغ را به میزان ۳۵ درصد افزایش می‌دهد. این فرمول برای محاسبه حقوق و مزایا استفاده و مقدار حقوق خالص نهایی براساس این فرمول تعیین می‌شود.
حداقل حقوق ساعتی اداره کار
حداقل حقوق مصوب اداره کار برای هر ساعت در سال ۱۴۰۳ مبلغ ۳۲۵.۸۸۴ تومان خواهد بود. این مبلغ به ازای هر ساعت کاری انجام شده توسط پرسنل و کارمندان در محل کار پرداخت می‌شود. این رقم از ۲۴۱.۳۹۵ ریال حقوق ساعتی کارمندان در سال گذشته، با افزایش ۲۰ درصدی به‌دست آمده است. این افزایش به‌منظور تطبیق حقوق با نرخ تورم و هزینه‌های زندگی و همچنین افزایش کیفیت زندگی کارگران اعمال شده است.
حق اولاد براساس حقوق و دستمزد ۱۴۰۳
حق اولاد در حقوق اداره کار به‌عنوان یکی از مزایای اختصاصی به کارمندان متاهل محسوب می‌شود که به‌صورت ماهانه به همراه دیگر مزایا به حساب آنها واریز می‌شود. این مزایا تنها تفاوت حقوق و دستمزد بین افراد مجرد و متاهل است. مبلغ حق اولاد برای هر فرزند، ۳ برابر حداقل حقوق و دستمزد روزانه وزارت کار است. برای سال ۱۴۰۳، این مبلغ معادل ۷، ۱۶۶، ۱۸۴ ریال است.
در انتظار ترافیک و آلودگی
همان زمانی که کارگران هنوز در شوک افزایش ناچیز دستمزد خود باوجود وعده‌وعیدهای بسیار بودند، ۲۹ فروردین، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران از افزایش کرایه‌های مترو، اتوبوس و تاکسی‌ها خبر داد.
وی گفت: بهای بلیت مترو، اتوبوس و کرایه تاکسی از اول اردیبهشت افزایش می‌یابد. براساس مصوبات، نرخ بلیت تک‌سفره مترو ۴۳۰۰ تومان خواهد شد و برای بلیت مترو پرند و هشتگرد نیز افزایش ۳۰ درصدی نرخ را در نظر گرفتیم. بهای بلیت ورودی اتوبوس تندرو و عادی ۲۲ درصد افزایش می‌یابد و حداکثر رشد ۴۵ درصد برای نرخ کرایه تاکسی‌ها نیز خواهیم داشت. این در حالی است که بی‌شک با افزایش نرخ کرایه تاکسی‌ها، کرایه تاکسی‌های اینترنتی نیز افزایش می‌یابد و به‌نظر می‌رسد این میزان افزایش باعث تردد بیشتر خودروهای تک‌‌سرنشین در پایتخت شود؛ بنابراین باید منتظر آلودگی بیشتر هوای تهران و افزایش مصرف انرژی در فصل تابستان هم بود. با این اوصاف تردد با مترو برای مردم به‌صرفه‌تر است و می‌توان از همین حالا واگن‌های پر از مسافر را پیش‌بینی کرد. از آنجایی که یک پای قطارهای مترو لب گور است و آقای شهردار هم مسائلی بسیار مهم‌تر برای رسیدگی دارد، بهتر است زودتر از خانه راه بیفتید تا باتوجه به خرابی‌های پی‌درپی حداقل دیر به محل کار نرسید. در نهایت پیشاپیش سلامی به تابستان پرترافیک و آلوده می‌کنیم و برای معطلی روی سکوهای مترو آماده می‌شویم. البته اینکه ترجیح می‌دهید از مترو استفاده کنید تا حقوق‌تان در نیمه ماه به پایان نرسد، مشکل خودتان است و ربطی به تصمیم‌گیران ندارد.
حبوبات هم پر!
با رفت‌وآمد پرمشقت کنار می‌آییم و مسیری را پیاده گز می‌کنیم؛ همان قناعت موردنظر آقای وزیر را هم انجام می‌دهیم. حالا سراغ شکم برویم که دیگر سفره‌های کارگری گزینه‌ای برای حذف ندارد.
مدت‌هاست گوشت و مرغ حضور چندانی سر سفره کارگران ندارد و باید توری بزرگ در ظرف خورشت پهن کرد، بلکه تیکه‌ای کوچک گوشت گیر بیاید. البته اوضاع مرغ بهتر است و هنوز در بسیاری از سفره‌ها کار به پختن اعضا و جوارح دیگر این پربسته نرسیده است.
با این حال این نگرانی وجود دارد که تهیه همین چند قلم کالا هم امسال سخت‌تر شود و ظاهرا این حذفیات از حبوبات شروع شده؛ همان موادغذایی که جایگزین گوشت است.
بررسی بازار کالاها حاکی از آن است که طی ۴ ماه اخیر عدس ۷۱ درصد و لوبیا سفید ۱۳۰ درصد گران شده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد امروز عدس ۱۱۹ هزار تومان و نخود ۱۰۹ هزار تومان در بسته‌های ۹۰۰ گرمی قیمت‌گذاری شده‌اند. همچنین در همین بسته‌ها لوبیا قرمز با نرخ ۱۲۵ هزار تومان تومان، لپه ریز ۷۹ هزار تومان، لپه درشت ۷۶ هزار تومان و لوبیا سفید ۱۶۸ هزار تومان به فروش می‌رسد. اگر این نرخ‌ها با نرخ حبوبات در دی ۱۴۰۲، یعنی ۴ ماه پیش مورد مقایسه قرار بگیرد، مشخص می‌شود در این مدت عدس ۷۱ درصد، نخود ۴۵ درصد، لوبیا قرمز ۶۶ درصد، لپه ریز ۹ درصد، لپه درشت ۵ درصد و لوبیا سفید بالغ بر ۱۳۰ درصد افزایش نرخ داشته‌‌اند. همچنین نرخ گوشت بین ۶۲۰ تا ۶۵۰ هزار تومان متغیر بوده و باید دید تا پایان سال، قرار است این بازار چه وضعیت قیمتی را به ثبت برساند. نرخ هر کیلوگرم شقه گوسفندی در فروردین سال گذشته ۳۷۰ هزار تومان بود که این عدد در هفته پایانی اسفند با افزایش ۶۳.۵ درصدی به ۶۰۵ هزار تومان رسید. اگر این اعداد و ارقام را در جلسات تصمیم‌گیری برای حقوق نداشتید، کمی قبل اطلاع می‌دادید تا با تاکسی‌های اینترنتی که بدون هیچ گزینه اضافی هم گران است، به دست‌تان برسد. شاید یکی از دلایل چشم‌پوشی از این مورد، وزن باشد. سبد کالایی کارگران در صورت وجود حبوبات سنگین می‌شد و دیگر امکان بلند کردن آن نبود!
اجاره خانه سر به فلک می‌کشد
گمان می‌کنم سقف بالای سر نیز در لیست صرفه‌جویی مدنظر مسئولان برای کفاف دستمزد قرار دارد. نگاهی به بازار اجاره در سال ۱۴۰۳ لرزه‌ای به جان مستاجران می‌اندازد و این اجاره‌های سر به فلک کشیده خواب را از بسیاری سرپرستان خانوار گرفته است. با نگاهی به اجاره‌بها در محله‌های تهران با حقیقتی تلخ مواجه می‌شویم؛ هیچ همخوانی بین میزان اجاره و حقوق ماهانه افراد وجود ندارد.
برای اجاره آپارتمان ۱۰۰متری دوخوابه در منطقه جوادیه تهران با سال ساخت ۱۳۹۸ باید ۱۲۰ میلیون تومان ودیعه و ماهانه ۱۴ میلیون تومان اجاره پرداخت کرد. همچنین برای اجاره یک آپارتمان ۷۵ متری در منطقه طرشت تهران با سال ساخت ۱۳۸۷ باید ۳۰۰ میلیون ودیعه و ماهانه ۱۰ میلیون تومان اجاره پرداخت کرد. کارگری که در بهترین حالت حدود ۱۱ میلیون تومان حقوق ماهانه دریافت می‌کند، چگونه باید هزینه سقف بالای سر خود را بدهد؟
البته آقای شهردار نیز اخیرا وعده ساخت مسکن دادند و در کل همه مسئولان مرتب در رسانه‌ها اعلام می‌کنند که مردم نگران مسکن نباشند. در نتیجه هر ماه که صاحبخانه برای دریافت اجاره با شما تماس می‌گیرد به وی وعده پرداخت بدهید و در پایان پیش از قطع شدن تماس حتما تاکید داشته باشید که نگران نباشد.
خداحافظی با گردش
بالاخره خانواده کارگران نیز حق سفر رفتن دست‌کم ۲ بار در سال را دارند؛ البته اگر به رویه قناعتی آقای وزیر خدشه‌ای وارد نمی‌شود. در این قسمت سری به سایت‌های مختلف تورهای داخلی زدیم، زیرا سفرهای خارجی با پس‌انداز ۲ سال کارگر هم ممکن نیست. به‌طور میانگین یک سفر به مقصد مشهد، شیراز یا شهرهای استان هرمزگان برای یک خانوار چهارنفره برای ۳شب و ۴روز اقامت حدود ۴۰میلیون تومان هزینه دارد. اگر لا‌به‌لای قسط و اجاره خانه و خرید مایحتاج ذره‌ای در جیب بماند ممکن است بتوان سالی یه بار آن‌هم با صرفه‌جویی فراوان به یک سفر داخلی رفت. اما باز هم اگر به نظر تصمیم‌گیران باشد، قدم زدن تا نزدیک‌ترین پارک به محل زندگی شما بهترین گزینه است. البته این روزها دیگر رفتن تا پارک نیز هزینه‌ای بیش از ۲۰۰ هزار تومان روی دست‌تان می‌گذرد؛ به‌ویژه اگر خانواده‌ای دارای فرزند باشید.
سخن پایانی
این روزها با یک جست‌وجوی ساده در فضای اینترنت به‌راحتی می‌توان به نرخ بسیاری از محصولات و خدمات دسترسی پیدا کرد؛ البته به لطف شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت و پاهای روی سیم وضعیت اینترنت هم بسیار بد است. در هر حال بارها تاکید شده افزایش ۳۵ درصدی حداقل مزد کارگری ۱۴۰۳، با احتساب کسورات بیش از ۶۰ درصد هزینه معیشت کارگران را پوشش نمی‌دهد، اما متاسفانه گوش‌ها برای شنیدن این مشکل بسته است. جان کلام اینکه آقای وزیر محترم بارها سعی به قناعت کردیم؛ از حذف گوشت و برنج تا خانه‌های قوطی کبریتی اما باز هم به آن قناعت مدنظر شما که از حقوق‌های‌مان پس‌انداز نیز در می‌آید، نرسیدیم.
