هنوز کمیته دستمزد برای بررسی حداقل افزایش سال ۱۴۰۳ تشکیل نشده و شروع به کار نکرده؛ نمایندگان هر سه گروه دولت، کارگران و کارفرمایان برای این کمیته معرفی شده‌اند، اما تا این لحظه هیچ‌گونه اعلام جلسه صورت نگرفته است. فعالان کارگری امیدوارند در مذاکرات مزدی ۱۴۰۳ به بند دوم ماده ۴۱ قانون کار و محاسبات سبد معیشت توجه شود؛ در این صورت کارگران دچار عقب‌ماندگی شدید مزدی و معیشتی نخواهند شد و در این شرایط، تعیین دستمزد براساس حداقل هزینه‌های زندگی اهمیت ویژه دارد.

لحظه گرگ‌ ومیش

اسفندماه برای کارگران، همان لحظه گرگ‌ ومیش است، همان جایی برای آنها مثل این لحظه آسمان‌شان روشن و آبی است. آنها انتظار دارند که در این لحظات مبهم و رمزآلود، کمیته دستمزد بهترین تصمیم را برای دستمزد سال بعد کارگران اتخاذ کند. به نظر می‌رسد، دولت مثل گذشته توان آن را دارد که در این لحظات با اتخاذ رویه هدایت‌گونه خود در این جلسات، لحظه گرگ و میش کارگران را روشن کند. یعنی تعیین دستمزد بهینه برای سال آینده که بتوانند سبد کالایی خود را تأمین کنند. به طورکلی وظیفه اصلی کمیته دستمزد شورای‌عالی کار، تعیین دستمزد سالانه کارگران براساس ماده ۴۱ قانون کار است. ماده‌ای که می‌گوید«حقوق، دستمزد، مزایا و عیدی کارگران باید براساس نرخ تورم واقعی در کشور محاسبه شود.» این قانون درباره پرداخت حداقل مزد از سوی کارفرما، فارغ از نرخ تورم، توصیه‌های دیگری هم دارد. طبق این ماده، دستمزد کارگران باید براساس مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی‌های کار پرداخت شود.

عده‌ای تلاش می‌کنند افزایش دستمزد را تورم‌زا نشان دهند

نایب رئیس کانون هماهنگی شورای اسلامی کار استان تهران از آغاز به کار کمیته دستمزد کانون در روزهای آینده با هدف بررسی هزینه‌ها و محاسبه تورم سبد معیشت خانوارهای کارگری خبر داد و گفت: معتقدیم که افزایش دستمزد با افزایش تورم رابطه معناداری ندارد ولی عده‌ای تلاش می‌کنند افزایش دستمزد کارگران را تورم‌زا نشان بدهند در حالی که افزایش نرخ ارز و دلار و سکه باعث دامن زدن به تورم می‌شود، نه حقوق کارگران و کارمندان و اگر منطقی تصمیم‌گیری شود می‌بینیم در این اوضاع اقتصادی حداقل مزد بیشتر شود، قدرت خرید کارگران را افزایش داده‌ایم.

محسن باقری در نشست خبری دستمزد اظهار کرد: درباره رقم سبد معیشت خانوارهای کارگری گفت: سال گذشته رقم ماهانه هزینه سبد معیشت خانوار کارگری را ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان استخراج کردیم ولی چون در جلسات کمیته مزد به نتیجه نرسید نخستین بار بود که کمیته دستمزد مصوبه‌ای در مورد رقم سبد معیشت نداشت. با این حال مجموع دریافتی کارگر با اولاد به ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. درحال‌حاضر و بر اساس تورم اعلامی مرکز آمار و بانک مرکزی، هزینه ماهانه سبد معیشت خانوار ۳.۳ نفری تا پایان آذرماه را ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان استخراج کردیم. باقری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در شورای‌عالی کار قدرت چانه‌زنی و حمایت بیرونی حرف اول را می‌زند، گفت: در کانون هم بحث سبد معیشت و هم بحث تورم و هم ضریب همبستگی دلار با دستمزد، اشتغال با دستمزد و تورم با دستمزد را استخراج کردیم، به غیر از آن از یک شخص بی‌طرف خواستیم تا هزینه‌ها را استخراج کند و در قالب پاورپوینت به جلسه شورای‌عالی کار ارائه کردیم، حتی نظریه دیوید کارد برنده نوبل اقتصادی ۲۰۲۱ را هم مطرح کردیم که به موجب آن افزایش دستمزد باعث بیکاری یا تورم نمی‌شود و تعیین حداقل دستمزد بیشتر از میانگین دستمزد هر کشوری موجب رفاه و اشتغال و کم شدن تورم می‌شود. نماینده کارگران در شورای‌عالی کار درباره برگزاری جلسات دستمزد شورای‌عالی کار گفت: امیدواریم که جلسات تعیین مزد شورای‌عالی کار به بعد از انتخابات مجلس یا سال آینده موکول نشود و در سایه وحدت و همدلی و آرامش به دور از تنش با درنظر گرفتن هزینه‌های روز زندگی کارگران دستمزدی واقعی و در شأن این قشر زحمتکش تعیین و تصویب شود.

باقری در عین حال به معایب تعیین مزد منطقه‌ای اشاره کرد و گفت: اگر چند حداقل دستمزد در کشور تعیین کنیم، می‌تواند نظامات مزدی و جبران خدمات را در کشور به هم بریزد چون حداقل مزد پایه سایر سطوح مزدی است بنابر این اگر چند حداقل مزد داشته باشیم باید مشخص شود کدام یک از حداقل‌ها قرار است به سایر سطوح مزدی تسری یابد. در طول سالیان سال در شورای‌عالی کار حداقل حقوق به عنوان پایه تعیین شده و سپس به جدول ۳۰ ساله جبران خدمت تسری یافته است.

۲۰ میلیون تومان؛ رقم واقعی حقوق کارگران در سال ۱۴۰۳

نماینده مجمع عالی نمایندگان کارگری کشور در شورای‌عالی کار، گفت: رقم واقعی حقوق کارگران در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ میلیون تومان است.

محمدرضا تاجیک اظهارکرد: نرخ سبد معیشت را می‌توان بسیار حداقلی تخمین زد. اگر خیلی ساده نرخ سبد معیشت رسمی سال قبل را در نظر بگیریم و تورم رسمی را روی آن اعمال کنیم، به رقم کفِ ۲۰ میلیون تومان می‌رسیم؛ سال قبل، سبد معیشت در کمیته دستمزد ذیل شورای‌عالی کار، حدود ۱۴ میلیون تومان نرخ‌گذاری شد.

وی از نمایندگان کارگری شورای‌عالی کار با انتقاد از اینکه متاسفانه هنوز مذاکرات مزدی آغاز نشده، گفته است: وزارت کار و دولت اهتمامی برای تعیین دستمزد ندارند و باید گفت این چالشی است که در سال‌های اخیر در دولت‌های مختلف کم یا زیاد با آن روبه‌رو بوده‌ایم. عملا یک ساختار درست برای تعیین دستمزد و مذاکرات مزدی برقرار نمی‌شود.

تاجیک عنوان کرده؛ یک نگاه این است که مولفه‌های مزدی در اسفندماه محاسبه شود؛ چرا که تورم در ماه‌های پایانی سال بیشتر خود را نشان می‌دهد و ما در عین حال، یک تصویر تقریبا شفاف از تورم سال آینده خواهیم داشت؛ اما ایرادی که وارد است، این‌که هنوز جلسات کارشناسی سبد معیشت هم برگزار نشده است؛ در واقع محاسبات سبد معیشت کلید نخورده است.

به گفته این نماینده کارگری، ما هنوز دورنمایی از زمان برگزاری جلسات کمیته دستمزد و شورای‌عالی کار نداریم و نمی‌دانیم کجای کار ایستاده‌ایم.

نماینده مجمع عالی نمایندگان کارگری کشور در شورای‌عالی کار متذکر شده است؛ در سال‌های گذشته تا قبل از اول اسفند، سبد معیشت محاسبه و نرخ آن مصوب شده بود؛ ما معمولا معیار محاسبه را داده‌های تورمی دی‌ماه قرار می‌دادیم و با استناد به این داده‌ها در بهمن ماه، کمینه هزینه‌های زندگی یک خانوار کارگری متوسط را محاسبه می‌کردیم. متاسفانه امسال ما جلسات کارشناسی کمیته دستمزد برای محاسبه نرخ سبد معیشت نداشتیم؛ نشست‌های قبلی کمیته دستمزد به بحث در مورد مزد منطقه‌ای گذشت.

تاجیک با بیان اینکه شورای‌عالی کار نیز هنوز به بحث مزد ۱۴۰۳ ورود نکرده؛ افزوده؛ متاسفانه دستور کارِ نشست سی بهمن‌ماه در مورد آیین‌نامه هیات‌های تشخیص و حل اختلاف وزارت کار بود. ما توقع داشتیم وزارت کار، دستور کار اول جلسه را بحث دستمزد قرار می‌داد، اما این‌گونه نشد؛ کل جلسه دوساعته شورای‌عالی کار به بحث در مورد آیین‌نامه هیات‌های تشخیص گذشت. شوربختانه «دستمزد» کاملا در حاشیه قرار گرفت.

تاجیک یادآور شده است: نرخ سبد معیشت را می‌توان بسیار حداقلی تخمین زد. اگر ما خیلی ساده نرخ سبد معیشت رسمی سال قبل را در نظر بگیریم و تورم رسمی را روی آن اعمال کنیم، به رقم کفِ ۲۰ میلیون تومان می‌رسیم؛ سال قبل، سبد معیشت در کمیته دستمزد ذیل شورای‌عالی کار، حدود ۱۴ میلیون تومان نرخ‌گذاری شد. به گفته او، اگر تورم رسمی ۴۲ درصدی را که دولت در رسانه‌ها اعلام می‌کند، روی سبد معیشت ۱۴ میلیون تومانی اعمال کنیم، به رقم کف ۲۰ میلیون تومان می‌رسیم؛ این حداقلی‌ترین نرخ برای سبد معیشت است و تاکید می‌کنم که رقم واقعی و ملموس بسیار بالاتر از ۲۰ میلیون تومان خواهد بود. سال گذشته هم نمایندگان کارگری تاکید داشتند سبد معیشت واقعی بالاتر از ۱۴ میلیون تومان است؛ اما در هر حال، هرجور محاسبه کنیم امسال سبد معیشت بالای ۲۰ میلیون تومان است.

سخن پایانی

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، تعیین دستمزد بهینه براساس محاسبات دقیق سبد معیشت واقعی نه تنها عوامل گفته شده را برای اقتصاد کشور به ارمغان می‌آورد، بلکه باعث رشد قدرت خرید جامعه کارگری و تضمین معیشت آنها برای یک سال خواهد شد. به عبارتی شکاف نابرابری‌ها کاهش می‌یابد. اما در آن سوی معمای تعیین دستمزد سالانه این کارفرماها هستند که معتقدند افزایش دستمزد سالانه، باعث رشد هزینه‌ها خواهد شد و آنها نمی‌توانند مخارج خود را از جمله دستمزد را تأمین کنند.