تولید باید در امان بماند
کاظم بروسمند-کارشناس و فعال معدن
گفته می شود، قرار است امسال هم به روال سال گذشته، قطع برق صنایع و معادن طبق برنامه انجام شود. البته اطلاع رسانی درباره زمان قطع برق واجب است، اما مشکل چندانی را حل نمی کند. قطع برق برای برخی معادن و بسیاری از صنایع معدنی می تواند بسیار آسیب زا باشد و خسارت های زیادی به بار آورد.
هرچند مشکلات قطعی برق در معادن بزرگ مقیاس نمود بیشتری دارد و می تواند دردسرهای زیادی ایجاد کند، اما معمولا این گونه معادن سیستم های جایگزین هم دارند. برای مثال مجهز به دیزل ژنراتور هستند که در مواقع لزوم وارد مدار می شوند. البته استفاده از دیزل ژنراتور همزمان با استفاده از خطوط برق سراسری، هزینه پروژه را افزایش می دهد و در بررسی های فنی و اقتصادی، نرخ تمام شده محصول را به شدت بالا می برد. از طرف دیگر، خود این سیستم ها و ابزار هم ممکن است خراب شوند و تولید معدن را کلا متوقف کنند. بنابراینريال تنها در بعضی موارد که تولید ماده معدنی با حاشیه سود بیشتری همراه است، می توان این روش را به کار گرفت، اما برای معادنی که حاشیه سود کمتری دارند، به طبع نمی توان همزمان از هر ۲ سیستم استفاده کرد. این موضوع در معادن سنگ ساختمانی و سنگ نما که سیستم های استخراج و دستگاه های برش آنها با برق کار می کنند، مهم و تاثیرگذار است و برای معدنداران بسیار گران تمام می شود. بنابراین، باوجود اینکه اطلاع رسانی به معادنی که از سیستم های جایگزین استفاده می کنند، ضروری است، اما همه بخش های تولید نمی توانند به استفاده از سیستم های جایگزین رو آورند. سرمایه گذاری قابل توجه اولیه و هزینه های تعمیر و نگهداری، این روش را غیراقتصادی می کند و نرخ تمام شده ماده معدنی را افزایش می دهد. تابه حال، مدیران صنعتی تلاش کرده اند تا با جابه جایی شیفت کارخانه روش هایی برای مدیریت این مشکل بیابند و زمان بندی را به گونه ای انجام دهند که کمترین آسیب به بخش تولید وارد شود. برای مثال، در ساعات بی برقی، کارهای تعمیر و نگهداری کارخانه انجام شود یا فعالیت بخش تولید به زمان تعطیلی انتقال یابد تا حجم تولید ثابت بماند و دچار افت نشود. اما کارخانه های فرآوری و تولید مواد معدنی که معمولا به صورت سه شیفته کار می کنند، راهی برای جبران وقفه ایجادشده ندارند و بر اثر قطع برق با خسارت ها و صدمات زیادی روبه رو می شوند. این وضعیت از یک سو، نرخ تمام شده تولید را بسیار بالا می برد و از سوی دیگر، باعث می شود بعضی از مواد اولیه مورداستفاده در کارخانه ها خاصیت خود را از دست بدهند و به ناچار دور ریخته شوند که آن هم هزینه مضاعفی است که به تولیدکننده تحمیل می شود. اگر هزینه دستمزد و زیان خواب دستگاه ها را هم به این مجموعه بیفزاییم، به عدد قابل توجهی در سال می رسیم که نشان دهنده کاهش راندمان پروژه ها است. در گیر و دار و کشمکش با این مشکلات و حواشی، سود کارخانه و معدن به شدت پایین می آید و حتی شاید فعالیت صنعتی توجیه اقتصادی خود را از دست بدهد. بنابراین،؛ قطعی برق در معادن مسئله ای بسیار جدی است و باعث صدمات بسیار زیادی به این حوزه می شود. در حالت عادی، کارخانه طبق برنامه فعالیت روزانه خود را آغاز می کند و طبق روال پیش می رود، اما با قطع برق، این فرآیند دچار وقفه می شود و برای راه اندازی مجدد سیستم ، فعالیت آنها متوقف می شود که این پروسه زمان زیادی نیاز دارد. بنابراین، تولید نه تنها در زمان قطعی برق که بعد از آن هم ـ بسته به نوع دستگاه ـ مدتی دچار وقفه می شود و راه اندازی مجدد کارخانه و قرار دادن دستگاه ها در مدار زمانبر خواهد بود و اگر بخواهیم در طول سال حساب کنیم، وقفه قابل توجهی خواهد شد و این را هم باید به ضرر و زیان های بی برقی اضافه کرد. راهکاری که می توان برای جلوگیری از این حجم عظیم مشکلات پیشنهاد داد، این است که در قدم اول تسهیلاتی برای معادن در نظر گرفته شود تا بتوانند خود را به سیستم های جایگزین برق سراسری مجهز کنند یا حداقل در هنگام قطع برق سراسری با زیان کمتری در بخش تولید مواجه شوند. دیگر اینکه تدابیری اندیشیده شود تا قطع برق، به صورت فله ای اعمال نشود. به عبارت دیگر، راهی پیدا شود که حداقل بخش معدن از قطع برق در امان بماند تا تولید متوقف نشود.
