از شعار تا واقعیت استانداردهای آلایندگی در خودرو
عباس مجیدی‌نژاد-کارشناس حوزه معاینه فنی
خودروهای آلاینده، سومین منبع تولید گازهای گلخانه ای در جهان به شمار می روند. از اجزای اصلی تشکیل دهنده گازهای گلخانه ای می توان به دی اکسیدکربن، متان و اکسید نیتروژن اشاره کرد. طبق اطلاعات آماری، بیش از ۲۰ درصد گازهای گلخانه ای از خودروهای آلاینده تولید می شود. وجود گازهای آلاینده به ویژه دی اکسیدکربن، سبب بیماری های تنفسی، قلبی و ریوی خواهد شد.مقررات مربوط به انتشار گازهای گلخانه ای در سال ۱۹۷۰ به تصویب رسیده، اما اولین استاندارد اتحادیه اروپا که به نام یورو وان (یک) شناخته می شود در سال ۱۹۹۲ معرفی شد. براساس این استاندارد تغییرات کاتالیستی در خودروهای جدید ساخته و در انگلستان اجباری شد، زیرا کشورهای اتحادیه اروپا به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای نیاز داشته و باید از سوخت استانداردی با میزان آلایندگی کمتر در اتومبیل های جدید استفاده می کردند.
امروزه این استانداردها با کمک انجمن سازندگان موتور و فروشندگان خودرو ( SMMT ) تاثیر مثبتی بر میزان آلایندگی هوا دارند. SMMT ادعا کرده هر ۵۰ خودرو تولید شده فعلی، به اندازه یک خودرو تولید شده در دهه ۱۹۷۰ باعث تولید آلودگی خواهد شد و از ارقام زیر برای اثبات ادعای خود استفاده کرده است: «سوخت بنزینی ۶۳ درصد و دیزل ۸۲ درصد، مونوکسیدکربن کمتری نسبت به سال ۱۹۹۳ تولید می کنند .سوخت بنزینی از سال ۲۰۰۱ تاکنون، ۵۰ درصد هیدروکربن کمتری را تولید می کند.میزان تولید اکسید نیتروژن از سال ۲۰۰۱ تاکنون، ۸۴ درصد کاهش یافته است.میزان تولید تیتانیوم توسط سوخت دیزل، از سال ۱۹۹۳ به میزان ۹۶ درصد کاهش یافته است.»
از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۴ این استانداردها به صورت سختگیرانه تری اجباری شده است. آخرین استاندارد یورو 6 است و در صورت تخطی از این استانداردها جرایم سنگینی به خودروسازان تحمیل خواهد شد.امروزه رعایت استانداردهای خودرو در شهرهای مختلف اروپا لازم بوده و برای خودروهای آلاینده، جریمه های مختلفی وضع کرده اند. کد و برچسب رنگی روی خودروها نشان می دهد استاندارد انتشار آلاینده آن در چه سطحی است و از این طریق شناسایی می شوند. این سیستم در برخی از شهرهای فرانسه راه اندازی شده و ورود با وسیله نقلیه بدون برچسب یا خودرویی که عبور و مرور آن در آن روز خاص ممنوع است، جریمه دارد. مهم تر از همه اینکه ماشین های ساخت قبل از سال 1992 که با استانداردهای انتشار آلاینده یورو تطابق ندارند، مجاز نیستید به این شهرها وارد شوند.
استاندارد یورو برای آلایندگی زیست محیطی ناشی از تردد وسایل نقلیه است و باید در خودروها اعمال شود. قسمت زیادی از آلودگی محیط زیست نیز مربوط به دیگر آلاینده هاست. وجود ضایعات صنعتی، مواد رادیواکتیو، زباله شهری، مواد شیمیایی، آلوده کننده های طبیعی، مونواکسیدکربن، اکسیدهای ازت هیدروکربن ها یا ترکیبات آلی فرار، اکسیدهای گوگرد و به طور عمده 2 So ، ذرات معلق، سرب و ازن از اصلی ترین آلوده کنندگان هستند که هوای شهرها را به شدت خطرناک کرده اند. البته در این مجال فقط آلاینده های خودرو در کشور را مدنظر داریم.در استانداردهای یورو، تنها به خودرو توجه نشده و سوخت مصرفی نیز دارای اهمیت بسزایی است، چراکه در آلایندگی هوا تاثیر زیادی دارد. در استاندارد یورو وان (یک)، اولین قطعه اجباری کاتالیست خودروها بوده که خودروسازان به انحنای مختلف از نصب این قطعه روی تولیدات شان خودداری می کنند. دیگر مورداستفاده از قطعات با برندهای و عملکردهای متفاوت در زمان های متوالی بوده است. به عنوان مثال، یکی از مهم ترین این قطعات، حسگر اکسیژن است. در موتور احتراق داخلی، این حسگر نسبت اکسیژن موجود در گازهای خروجی از اگزوز را اندازه گیری می کند و مقادیر حاصل برای مدیریت موتور در سیستم های سوخت رسانی انژکتوری و کنترل آلاینده های حاصل از احتراق به کار می رود. در واقع این حسگر میزان غنی یا رقیق بودن نسبت سوخت به هوای ارسال شده به موتور را اندازه گیری می کند. با استفاده از داده حسگر، یک سیستم کنترلی فیدبک، حلقه بسته مقدار سوخت ارسال شده به موتور را تصحیح می کند. با تفاوت در قطعات، داده ها و عملکرد سیستمی هم متفاوت خواهد بود که در خدمات بعد از فروش و وجود قطعات غیراستاندارد معضلات بیشتری را به همراه خواهد داشت. واقعیت این است که شهروندان نباید اختلاف چندمیلیون تومانی بابت قطعات متقبل شوند، بلکه این از وظایف کارخانجات سازنده خودرو است که خودرو را منطبق با استاندارد تعیین شده به مشتریان تحویل بدهند.چالش دیگری که به محیط زیست آسیب می رساند، خودروهای دوگانه سوز کارگاهی هستند که باهدف بهره وری از نسل یک نصب سیستم دوگانه سوز، حتی خودروها با استاندارد یورو 2 را تبدیل به خودروهای ماقبل الزام استاندارد یورو می کنند. البته در این فرآیند نوع آلایندگی زیست محیطی فرق می کند. در استانداردهای بنزینی خطر دی اکسیدکربن بیشتر خواهد بود و در فرآیند گاز خطر اکسید نیتروژن که در مجال بعد به این مطالب خواهیم پرداخت.
