مشکلات ادامه‌دار امنیت غذایی در جهان
علیقلی ایمانی-دبیر خانه‌کشاورز گلستان
به طورکلی، هر نوع تنش سیاسی در عرصه های جهانی، بر شاخص های اقتصادی کشورها تاثیرگذار است و بسیاری از بخش ها را تحت تاثیر قرار می دهد. هرچه تنش پیش آمده بزرگ تر باشد، اقتصاد کشورها بیشتر تحت تاثیر جنگ و آثار بعدی آن دچار نوسان خواهد شد.
یکی از مهم ترین اتفاقات یک سال اخیر در بعد جهانی، شکل گیری جنگ جدی میان روسیه و اوکراین بود.
با توجه به قواعد بازی در وابستگی اقتصاد و سیاست به یکدیگر، جنگ روسیه و اوکراین، باعث شکل گیری بحران های تورمی جدی در بخش کشاورزی و سوخت در بسیاری کشورها شد. برخی معتقدند بحران سوخت شکل گرفته برای کشورهای اروپایی، مهم ترین آسیب اقتصادی این جنگ است، اما کمبود گندم، غلات و دانه های روغنی در تمامی کشورهای جهان، مشکل بزرگ تری است، چرا که در بازار جهانی، روسیه و اوکراین نقش پررنگی در تامین گندم، جو، غلات و دانه های روغنی دارند و بالغ بر ۳۰ درصد گندم و ۷۰ درصد دانه های روغنی در جهان، توسط 2 کشور روسیه و اوکراین تامین می شوند. از این رو در بسیاری از کشورهای جهان شاهد تورم در بخش مواد غذایی و گندم بودیم که به عنوان نخستین پیامد اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین نمایان شد.
با شکل گیری بحران سیاسی میان روسیه و اوکراین، نرخ تمام محصولات غذایی استراتژیک در جهان بالا رفت و انتظار می رود این افزایش قیمت در بازارهای جهانی ادامه دار باشد؛ چرا که زمین های زراعی هر 2 کشور به ویژه روسیه در پی جنگ تا حدودی تخریب شده و حتی اگر اکنون این غائله خاتمه یابد، زمانی طول می کشد تا دوباره شرایط کشاورزی به حالت قبل بازگردد. بنابراین افزایش قیمت ها به دلیل کمبود موادغذایی استراتژیک در جهان ادامه دارد و در ادامه، باید کشورها برای مقابله با این شرایط راهکار مناسبی داشته باشند.
ایران نیز به عنوان کشوری که بخشی از غلات خود را از روسیه و اوکراین وارد می کرد، باید سیاست های مناسبی را در این باره اتخاذ کند. در این بین کشت دیم یکی از راهکارهایی است که کشورهای دارای کشت دیم و کشاورزی مانند ایران می توانند برای خروج از این بحران به کار گیرند. با توجه به موارد یادشده توجه به خودکفایی در بحث کشاورزی و اقلام استراتژیک از مهم ترین الزاماتی است که باید مدنظر دولت ها قرار گرفته و با جدیت دنبال شود. چنانچه یکی از برنامه های ایران در چند سال اخیر، رسیدن به خودکفایی در تولید گندم بوده که در یک دهه گذشته با برنامه ریزی های صورت گرفته این شرایط تجربه شده است. با این ّهمه به دلیل فراهم نبودن شرایط کشاورزی و مشکلات ناشی از تامین آب، گاهی بخشی از نیاز داخلی کشور از محل واردات تامین می شود. این در حالی است که کاهش میزان واردات اقلام استراتژیک و حرکت به سمت خودکفایی در تولید این نوع محصولات، تثبیت بازارهای داخلی و جلوگیری از افزایش قیمت ها را به دنبال خواهد داشت.
به علاوه اینکه ایران به دلیل دارا بودن شرایط مناسب برای تولید گندم، می تواند با اجرایی کردن راهکارهای صحیح و اصولی، تولید گندم را افزایش دهد. یکی از راهکارهایی که نهادهای دولتی در چند مدت اخیر برای بهبود شرایط تامین گندم کشور در دستور کار خود قرار داده اند، طرح کشت قراردادی است. براساس این طرح، نهاده های کشاورزی در اختیار گندمکاران قرار گرفته و مشکلات کشاورزان تا حدی برطرف شده است. در نتیجه طرح مذکور نیروی محرکی برای بخش مهمی از کشاورزان است و می تواند نقش اساسی در توسعه تولید گندم کشور داشته باشد. علاوه بر آن، طرح جهش تولید در دیمزارها نیز از دیگر طرح های وزارت جهاد کشاورزی است که با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام اجرایی می شود. اگر طرح های مذکور به شیوه ای مناسب اجرایی شوند، می توان از اراضی دیمی کشور، نهایت استفاده را برد. در این صورت میزان ظرفیت و تولید محصول زمین ها افزایش پیدا کرده و در نهایت به بهبود وضعیت کشاورزی کشور و خودکفایی خواهیم رسید.
با توجه به اهمیت امنیت غذایی برای شهروندان از سوی تمام دولت های جهان، موضوع خودکفایی در تولید اقلام استراتژیک، همواره از مهم ترین مواردی است که می تواند ثبات اقتصادی کشورها را فراهم کند. موضوعی که باید در اولویت های سیاست گذاری دولت های ایران نیز قرار گیرد.
