«پایگاه اینترنتی بانک مرکزی ایران دچار اختلال شده و تلاش ‌ ها برای دسترسی به این سایت بی ‌ نتیجه ماند.» «سایت بانک مرکزی دچار اختلال و از دسترس خارج شد، شبکه شتاب بین ‌ بانکی دچار اختلال شده است.» «جابه ‌ جایی پول به ‌ صورت کارت به کارت فعلا امکان ‌ پذیر نیست» و... اینها تیتر برخی از خبرهایی است که در زمان کاهش پهنای باند اینترنت کشور روی خروجی خبرگزاری ‌ ها قرار گرفت.

در آن بازه زمانی اختلال در شبکه اینترنت به حدی گسترش و دسترسی به امکانات بانکی کاهش یافت که برخی گمانه ‌ زنی ‌ ها حکایت از هک شدن سایت بانک مرکزی و برخی بانک ‌ ها داشت. هرچند این اخبار خیلی زود تکذیب شد و علت اختلال در سایت بانک مرکزی کندی در شبکه اینترنت کشور اعلام شد، اما همین موضوع می ‌ تواند زنگ هشداری بر ناایمنی شبکه ‌ ای باشد که بستر الکترونیکی تمامی بانک ‌ های کشور است. از سوی دیگر محدودیت ‌ های اینترنتی هفته ‌ های اخیر مشکلاتی را برای بسیاری از شهروندان از صاحبان کسب ‌ وکارهای اینترنتی و پلتفرمی گرفته تا مخاطبان شبکه ‌ های بانکی ایجاد کرده است. صمت به ‌ مناسبت روز جهانی اینترنت با کارشناسان حوزه فناوری ‌ های نوین بانکی درباره آثار محدودیت پهنای باند اینترنت بر عملیات بانکی گفت ‌ وگو کرده است.

زیرساخت ‌ های اینترنت بانکی کشور سالم است

رضا قربانی، کارشناس فناوری ‌ های مالی درباره نقش اینترنت در سیستم بانکداری به صمت گفت: کاهش پهنای باند اینترنت بی ‌ شک به کسب ‌ وکارهای اینترنتی آسیب زده و حتی این مشاغل را به نابودی کشانده و درآمدشان را به صفر رسانده است. کاهش گردش مالی این کسب ‌ وکارها در چرخش نقدینگی سیستم بانکی کشور مشهود است، اما زیرساخت ‌ های اینترنتی کشور که شبکه بانکداری الکترونیک بر آن استوار است کاملا سالم است.

اختلال موقتی

وی افزود: اختلال ایجادشده در شبکه اینترنت بانک ‌ ها کاملا موقتی بود و با تدبیر دولت برای تسریع و سهولت در انجام امور مالی و بانکی مشکل اختلال و پهنای باند اینترنت شبکه بانکی کشور مرتفع شد.

قربانی در پاسخ به این پرسش که آیا بروز اختلال در سرویس ‌ دهی آنلاین برخی بانک ‌ های کشور می ‌ تواند در نتیجه هک سیستم ‌ های مالی این واحدها باشد، گفت: خیر، امنیت شبکه پایدار سیستم بانکی بسیار بالاست و هک این شبکه تقریبا غیرممکن است؛ بنابراین بروز هر گونه اشکال و اختلالی در عملیات بانکی در نتیجه کاهش پهنای باند اینترنت کشور یا بروزرسانی زیرساخت ‌ های اینترنت شبکه بانکی است.

هشدار جدی

وی با اشاره به اینکه شهروندان هنگام استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک، باید به هشدارها دقت کنند، گفت: اگر نکات پیشگیرانه و هشدارها به ‌ درستی به کار گرفته نشود، زمینه سرقت اطلاعات بانکی و مالی مشتریان توسط خودشان فراهم خواهد شد.

قربانی با تاکید بر ضرورت توجه همه ‌ جانبه مشتریان شبکه بانکی به رعایت نکته ‌ های امنیتی در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک، افزود: متاسفانه باوجود تاکیدات بسیار مبنی بر توجه شهروندان در استفاده درست از نرم ‌ افزارهای بانکی، کماکان سوءاستفاده کلاهبرداران از کمبود آگاهی مشتریان بانک ‌ ها در زمینه حفظ اطلاعات حساب ادامه دارد.

این کارشناس فناوری ‌ های مالی یادآور شد: اساسا سیستم ‌ های بانکی و امنیت آنها در تمام دنیا به ‌ قدری حساس هستند که مدیران بانک ‌ ها در ارتقای امنیت شبکه سختگیرانه ‌ ترین قوانین را اعمال می ‌ کنند.

زیرساخت امن

قربانی در پاسخ به این پرسش که بانک چگونه می ‌ تواند زیرساخت ‌ های یک شبکه اینترنت امن را فراهم کند، عنوان کرد: هر بانک در زمینه آی ‌ تی دو استراتژی قابل ‌ دسترس دارد؛ یکی اینکه تمام سازکارهای لازم برای امنیت شبکه در درون بانک ایجاد و ساماندهی شود. دوم اینکه بانک ‌ ها با استخدام استراتژیست ‌ های آی ‌ تی امنیت شبکه بانک و شرکت ‌ های وابسته را برقرار سازند.

وی با بیان اینکه باتوجه به توسعه فناوری و داده ‌ های آماری برنامه ‌ ریزی ‌ های بانکی نیز برمبنای داده ‌ های آماری الکترونیک است و تجربیات فردی دیگر جایگاهی در این زمینه ندارد، گفت: در گذشته فردی ‌ که کار بانکی می ‌ کرد، باید با اتکا به سوابق و تجربیات شخصی برای برنامه ‌ ریزی یا تصمیم روزمره اقدام می ‌ کرد، اما اکنون باتوجه به گستردگی شبکه اینترنت و وابستگی بانک ‌ ها به این شبکه مدیران باید با اتکا به داده ‌ های الکترونیک بر بستر اینترنت امن به اخذ تصمیم ‌ های کلان بانکی بپردازند تا خطاهای فردی در این بخش کاهش یابد.

تاکید بر امنیت شبکه

وی از جمله چالش ‌ های واحدهای فناوری اطلاعات بانک ‌ ها در تامین امنیت شبکه بانکی را همکاری نکردن بانک مرکزی دانست و گفت: یکسان بودن رویه مجوزدهی بانک مرکزی برای تمامی بانک ‌ ها به امنیت شبکه آسیب می ‌ زند و روش درستی نیست؛ به ‌ عنوان مثال اگر به برنامه نرم ‌ افزاری موبایل بنکینگ مجوز داده نشود، هیچ بانکی قادر به دریافت این مجوز نخواهد بود. بنابراین اعمال محدودیت ازسوی بانک مرکزی باعث تشابه سرویس ‌ های بانکی و شکل ‌ گیری زیرساخت ‌ های یکسان می ‌ شود که این مسئله کاملا به ضرر امنیت شبکه بانکی است.

این کارشناس فناوری ‌ های مالی با اشاره به نقش پررنگ بکارگیری فناوری نوین در بستر اینترنت تصریح کرد: بانکداری الکترونیک موجب کاهش فاصله جغرافیایی و زمانی بین بانک و مشتری شده است. این فرآیند همچنین کاهش هزینه ‌ های ارائه خدمات بانکی و نقل و انتقال پول را به ‌ دنبال داشته و منجر به افزایش رقابت بین بانک ‌ ها شده است. بالا رفتن کیفیت خدمات از دیگر مزایای استفاده از فناوری نوین در بستر اینترنت برای بانک ‌ ها است که در نهایت موجب تغییر ساختار هزینه ‌ ای بانک ‌ ها و بهینه شدن صنعت بانکداری کشور می ‌ شود.

انجام مراودات در بستر جهانی

قربانی درباره چگونگی استفاده از اینترنت ملی در مراودات بین ‌ بانکی در شبکه بین ‌ المللی گفت: اینترنت مورداستفاده در سیستم بانکی کشور بر پایه فیبر نوری مجزایی است که بانک ‌ ها از وزارت ارتباطات دریافت می ‌ کنند.

این پهنای باند در قالب VSAT در اختیار کلیه بانک ‌ ها قرار گرفته است. در زمینه مبادلات خارجی نیز از همین شبکه استفاده می ‌ شود. کلیه مراودات مالی بین ‌ المللی ایران براساس استانداردهای جهانی و در بستر اینترنت جهانی انجام می ‌ شود و تنها دلیل بروز اختلال در مراودات بین ‌ بانکی، اختلال در پهنای باند است.

این کارشناس فناوری ‌ های مالی با اشاره به اینکه قطعی اینترنت به صرافی ‌ های رمزارز زیان وارد کرد، بیان کرد: قطع اینترنت و کاهش پهنای باند به صرافی ‌ هایی که محل تبادل ارزهای دیجیتال هستند خسارت ‌ های زیادی وارد کرده است.

انجام تمام امور بانکی با بانکداری متمرکز

امیرحسین راد، کارشناس فناوری ‌ های مالی درباره نقش اینترنت در سیستم بانکداری به صمت گفت: E - banking یا همان بانکداری الکترونیک یکی از مهم ‌ ترین تحولات صنعت بانکداری است. بر این اساس نهادینه ‌ سازی سامانه ‌ های بانکداری متمرکز در بانک ‌ ها انجام گرفته است.

وی افزود: با ایجاد و گسترش بانکداری متمرکز، تمامی عملیات مربوط به انتقال، پرداخت، مغایرت ‌ گیری و دیگر عملیات رایج بانک ‌ ها به ‌ صورت متمرکز در پایگاه داده ستادی هر بانک ثبت می ‌ شود. با این روش مشتریان برای انجام عملیات بانکی به مراجعه حضوری به شعبه نیاز ندارند.

پهنای باند ضروری

این کارشناس فناوری ‌ های مالی ‌ توضیح داد: با گسترش بانکداری دیجیتال و روی آوردن مردم به استفاده از خدمات آنلاین، موسسات مالی و بانک ‌ ها هم به فراهم کردن هرچه بیشتر بسترهای موردنیاز این کار اقدام کرده ‌ اند، این در حالی است که یک شبکه اینترنت پایدار با پهنای باند مناسب از جمله نیازهای مهم این برنامه به ‌ شمار می ‌ رود.

وی درباره نقش اینترنت در مراودات مالی اذعان کرد: خلاف بانکداری سنتی که محدود به زمان مشخصی در طول روز می ‌ شود، بانکداری اینترنتی عملا فعالیت ‌ های اقتصادی را ۲۴ ساعته کرده است. این موضوع در صورت وجود بازاری پویا، امکان رشد بالاتری را برای اقتصاد کشورها فراهم می ‌ کند. به ‌ طور کلی بانکداری دیجیتال منجر به تسهیل در روند معاملات تجاری خرد و کلان شده و جزءجدانشدنی و ضروری کسب ‌ وکارهای فعال در بستر فضای مجازی و استارت ‌ آپ ‌ ها که آینده اقتصادی جهان را رقم خواهند زد، است. راد با تاکید بر اهمیت امنیت سیستم بانکداری در رشد اقتصاد کشور تاکید کرد: سیستم بانکداری اینترنتی یا همان دیجیتال در ایران بسیار پایدار است و تراکنش ‌ های شتابی بالا در سیستم بانکی کشور مرهون امنیت شبکه بانکداری دیجیتال است. از سوی دیگر با گسترش بانکداری دیجیتال و کاهش شعب فیزیکی میزان هدررفت منابع انرژی نظیر برق و کاغذ کاهش یافته و در زمان نیز صرفه ‌ جویی می ‌ شود که همگی موارد تاثیرگذاری در زمینه رشد اقتصادی هستند. باتوجه به این مزایا می ‌ توان با تاکید بر حفظ امنیت سیستم بانکی به رشد اقتصادی بالاتری دست یافت.

امنیت سایبری

وی مهم ‌ ترین چالش بانکداری دیجیتال را ایجاد امنیت سایبری و فضای امن تبادل اطلاعات دانست و خاطرنشان کرد: با ایجاد کوچک ‌ ترین نقص امنیتی اعتماد مشتریان به خدمات اینترنتی بانک ‌ ها سلب می ‌ شود که این موضوع در طولانی ‌ مدت منجر به ورشکستگی بانک ‌ ها خواهد شد.

این کارشناس فناوری ‌ های مالی درباره علت سرقت از حساب ‌ های شخصی افراد تصریح کرد: مدیریت امنیت شبکه بانکی، یکی از مهم ‌ ترین چالش ‌ های بانکداری دیجیتال است. اگر سرقت به ‌ خاطر هک شدن سیستم بانکی در بستر اینترنت نباشد، به این معناست که فرد اطلاعات شخصی حساب را در اختیار غیر قرار داده که در این شرایط برای جلوگیری از سرقت کاری از بانکداری دیجیتال بر نمی ‌ آید.

وی وجود زیرساخت ‌ های فناوری اطلاعات و پهنای باند اینترنت قوی را جزو ملزومات بانکداری اینترنتی دانست و گفت: بانکداری دیجیتال به ‌ شدت به اینترنت قوی وابسته است تا ضمن تسهیل امر بانکداری در داخل کشور به تجارت بین ‌ المللی نیز کمک کند.

اختلال در آپ

راد با اشاره به علت بروز اختلالات اخیر در سیستم بانکداری دیجیتال کشور گفت: در ماه گذشته سیستم بانکداری دیجیتال کشور به ‌ دلیل کاهش پهنای باند چند روزی دچار اختلال شد که با همکاری دولت و نظارت بانک مرکزی این مسئله خیلی زود رفع شد.

وی با اشاره به اینکه نرم ‌ افزار پرداخت آپ همچنان دارای مشکلاتی است، بیان کرد: نرم ‌ افزار پرداخت آپ ربطی به سامانه ‌ های دیجیتال بانک ‌ ها ندارد و معمولا تحت نظارت شرکت ‌ های خصوصی برای سهولت در دسترسی به درگاه ‌ های بانکی مورداستفاده قرار می ‌ گیرد؛ بنابراین بروز مشکلات و انجام نشدن تراکنش به ‌ واسطه این درگاه ‌ ها ‌ مربوط به کاهش پهنای باند یا هر مشکل دیگر در سیستم اینترنتی آنها است. بنا بر آنچه گفته شد بهتر است در این شرایط متقاضیان دریافت خدمات بانکی به ‌ طور مستقیم از طریق «بانک همراه» اقدام به انجام عملیات بانکی کنند.

سخن پایانی

استفاده از خدمات بانکداری دیجیتال نیازمند یک دانش حداقلی در زمینه فناوری اطلاعات و دسترسی به زیرساخت ‌ های دیجیتال نظیر دستگاه تلفن همراه هوشمند و اینترنت است. فراهم کردن زیرساخت ‌ های فناوری اطلاعات و پهنای باند اینترنت از عوامل تسریع خدمات بانکداری دیجیتال است. بانکداری دیجیتال به ‌ منزله پلی است که مشتری را به خدمات بانکی موردنیاز می ‌ رساند. در این شیوه نوین بانکداری که در بستر اینترنت خدمت ‌ رسانی می ‌ کند، خدمات بدون نیاز به مراجعه حضوری مشتری به شعبه و به ‌ صورت ۲۴ ساعته ارائه می ‌ شوند، اما در مواردی استثنا و در شرایطی که امکان استفاده از امکانات ارائه ‌ شده در بانکداری دیجیتال وجود نداشته باشد یا دسترسی به آن کمی سخت شود، شعب فیزیکی بهترین گزینه برای انجام امور بانکی هستند.