بسیاری مسئولان و کارشناسان، انتقال آب ارس به تبریز را تنها راهکار باقیمانده برای تأمین آب بیش از ۲۰ سال آذربایجان شرقی می‌دانند. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته پروژه انتقال آب ارس به مرند، شبستر و تبریز تا دو سال آینده تکمیل می‌شود. ایران و به‌ویژه آذربایجان‌شرقی با بحران شدید آبی مواجه است و اکنون کار از هشدار برای کم آبی گذشته و با فرا بحران مواجه شده‌ایم، البته سال‌هاست که کل جهان با بحران کم‌آبی و حتی بی‌آبی مواجه شده و ‌این موضوع دامن بخش‌های زیادی از کره زمین را گرفته اما ایران با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی و قرار گرفتن در منطقه خشک و کم‌باران از فلات با مشکل حادتری مواجه است. این مشکل در شرایطی خطرناک‌تر می‌شود که هنوز بافت اجتماعی کشورمان به لحاظ فرهنگی برای مصرف آب و جلوگیری از هدررفت آن به قدر کافی آماده نیست. اکنون دیگر طنین بی‌آبی به روستاها و شهرستان‌های کشورمان نیز رسیده است، حتی در آذربایجان‌شرقی نیز چندین روستا با کمبود آب در فصل تابستان روبه‌رو بوده‌اند؛ به گونه‌ای که رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی از گرم‌تر بودن تابستان امسال نسبت به پارسال خبر داد و گفت: ادامه سال آبی چشم‌انداز مناسبی ندارد و پیش‌بینی می‌شود روزهای سختی ازنظر تامین آب و شرایط دمایی در انتظار باشد.

چالش کمبود آب در تبریز

کاهش منابع آبی آذربایجان شرقی زنگ خطری است که با افت سفره‌های زیرزمینی به عنوان ذخایر راهبردی و فرو نشست دشت‌های استان خود را نشان می‌دهد. حبیب عبدلی، مدیرکل هواشناسی آذربایجان‌شرقی متوسط بارش سال آبی جاری استان نسبت به سال آبی گذشته را ۱۲.۶ درصد معادل ۳۱.۷ میلیمتر اعلام کرده و خبر از کاهش یافتن آن می‌دهد. همچنین شهر تبریز تابستان امسال با چالش بزرگ کمبود آب مواجه بود و کاهش بارندگی‌ها و خشک شدن سدهای استان مسئولان را با مشکلات بسیاری مواجه کرد. از این رو برخی کارشناسان راه چاره برای برون‌رفت از این مشکل را، انتقال آب ارس به تبریز و شهرهای واقع در مسیر می‌دانند تا به صورت دائمی مشکل کمبود آب در تبریز و شهرهای اطراف برطرف شود. کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر، افزایش دما، کاهش منابع آبی و افزایش جمعیت کلانشهر تبریز و آذربایجان شرقی و کاهش آب دریاچه ارومیه موجب شده تا مسئولان و کارشناسان، انتقال آب ارس به تبریز را تنها راهکار باقیمانده برای تامین آب بیش از ۲۰ سال آذربایجان‌شرقی می‌دانند که دریاچه ارومیه نیز از آن بی‌نصیب نمی‌ماند، این اهمیت چند وجهی طرح انتقال آب ارس را نشان می‌دهد. استفاده از رودخانه مرزی ارس توسط جمهوری اسلامی ایران در جهانی که همه به دنبال منابع آبی برای کشورشان هستند، به عنوان حقابه و سهم مسلم کشورمان باید مورد توجه باشد تا با بهره‌مندی از منابع بین‌المللی آبی مشکل تأمین آب بخشی از سرزمینمان را برطرف کنیم. از طرف دیگر همان طور که گفته شد با تامین آب از ارس بخشی از مشکل احیای دریاچه ارومیه نیز برطرف می‌شود و خطرات خشکسالی، تثبیت آب این دریاچه، توفان‌های نمکی و حرکت گرد و غبار به خصوص ذرات نمکی به سایر استان‌ها حتی تا تهران را هم که امکان آلوده کردن دارد، برطرف خواهد شد. با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تلاش استاندار آذربایجان‌شرقی برای پیگیری انتقال آب ارس به تبریز در کمتر از یکسال گذشته این طرح در اولویت قرار گرفته و بر اساس وعده‌های داده شده و دستورات ریاست جمهوری در اولویت پروژه‌های استانی است.

حل یک بحران آبی

استاندار آذربایجان شرقی نیز در خصوص اهمیت این پروژه گفت: این پروژه مشکل آبی شهرها و روستاهای مسیر را برطرف می‌کند و دولت تاکید زیادی روی اتمام سریع این پروژه دارد. عابدین‌خرم با تاکید بر اینکه پروژه انتقال آب ارس به مرند، شبستر و تبریز تا دو سال آینده تکمیل می‌شود، گفت: این پروژه در دو سفر استانی رئیس‌جمهوری به استان مورد تاکید قرار گرفته و اعتبارات خوبی برای آن در نظر گرفته شده است.

تکمیل پروژه انتقال آب ارس

وی با بیان اینکه دولت سیزدهم مصمم است پروژه‌های ناقصی همچون طرح آبرسانی ارس به تبریز را به پایان برساند، افزود: تنها در بخش آب ۴۵۰ روستای استان در ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم مشکل جدی آب داشتند که این تعداد اکنون به ۱۵۰ روستا در استان کاهش یافته است. خرم با اشاره به اینکه از ۴۵ شهر دارای تنش آبی نیز در استان هم اکنون تنها ۱۵ شهر مشکل آب دارند، ادامه داد: تا یک سال آینده باید این آمار در زمینه شهری و روستایی به صفر برسد.

پروژه انتقال آب ارس به تبریز در انتظار تأمین فاینانس

مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص این پروژه گفت: اقدامات مربوط به ترک تشریفات، مناقصه برای واگذاری کار به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) انجام شده و در ادامه تفاهمنامه همکاری با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) جهت فاینانس خارجی، طرح و ساخت پروژه امضا شد. پروژه انتقال آب ارس به تبریز که بزرگ‌ترین پروژه تاریخ استان در بخش آب است در سال ۱۴۰۱ آغاز شده و اکنون در مرحله تکمیل قرار دارد یوسف غفارزاده ادامه داد: پروژه انتقال آب ارس به تبریز که بزرگ‌ترین پروژه تاریخ استان در بخش آب است در سال ۱۴۰۱ اجرایی شده و اکنون در مرحله تکمیل قرار دارد. وی با اشاره به اهداف این طرح افزود: تامین نیاز آب شرب و بهداشتی تبریز و سایر شهرها و روستاها و مراکز جمعیتی تحت پوشش شامل شهرک‌های جدیدالاحداث واقع در مسیر خط انتقال با جمعیتی در حدود ۳.۵ میلیون نفر در افق سال ۱۴۲۵ به همراه تامین نیاز آبی منطقه آزاد تجاری، صنعتی ارس و سایر صنایع و شهرک‌های صنعتی و نیز تامین حقابه‌ زیست‌محیطی دریاچه ارومیه به میزان ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال از طریق هدایت پساب تصفیه‌خانه فاضلاب طرح انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه و تعادل بخشی آبخوان‌ها و منابع آب زیرزمینی حوزه‌ دریاچه ارومیه از اهداف این طرح بوده و عملیات اجرایی فاز دوم طرح در تاریخ ۱۴ دی ۱۴۰۱ آغاز شده است.

وی خاطرنشان کرد: طول خط انتقال طرح یاد شده ۱۱۰ کیلومتر (۱۰۵ کیلومتر لوله و ۵ کیلومتر تونل) بوده و دارای سه باب ایستگاه‌های پمپاژ، یک باب تصفیه‌خانه به ظرفیت ۶.۶ مترمکعب در ثانیه، ۱۱ باب آبگیر به حجم ۳۴۰ هزار متر مکعب و واحد پیش تصفیه، توسعه آبگیر و ایستگاه پمپاژ موجود است. غفارزاده در تشریح آخرین وضعیت پروژه یادآور شد: در پروژه انتقال آب ارس پیمانکار از قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) انتخاب شده است و امیدواریم در زمان بندی مناسبی پروژه را تحویل دهند و کارهای پروژه آغاز شده است. وی تاکید کرد: پنج کیلومتر لوله‌گذاری شده و ۲۰ کیلومتر لوله در دست تولید است و به دنبال تامین فاینانس آن هستیم؛ قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) تا هزار میلیارد تومان تعهد داده است و بقیه باید از فاینانس خارجی تامین شود.

سخن پایانی

پروژه انتقال آب ارس به تبریز یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های کشور است که به اعتبار مالی و همت بالای مسئولان نیاز دارد؛ امیدواریم مسئولان امر تمام تلاش خود را در تسریع تکمیل این پروژه به کار ببندند تا چالش‌های کمبود آب تبریز برطرف شود.