بعید است کسی بداند چه کسی، نخستین لباس ـ به‌معنای امروزی ـ را دوخته و بر تن کرده است. اما چیزی که مشخص است؛ اگر بخواهیم نگاهی عمیق به تاریخ لباس و پوشاک و آنچه، برای پوشاندن بدن استفاده می‌شود، داشته باشیم، باید بگوییم به زمان‌های خیلی دور و عصر انسان‌های اولیه بر می‌گردد. پوشش انسان‌های نئاندرتال، موی بدن‌شان بود و از زمانی که نسل انسان‌های اولیه، جای خود را به گونه دیگری از آدمیان داد، درک و عقل انسان‌ها تکامل یافت و از زندگی فردی، به‌سمت زندگی جمعی و گروهی گرایش پیدا کردند. در این دوره، از شاخ و برگ درختان، تا پوست حیوانات شکار‌شده را به‌عنوان پوشش استفاده می‌کردند. به روایت انسان‌شناسان، از حدود ۳۰ هزار سال پیش، با شناختن کاربرد میله باریک نوک تیزی به نام « سوزن » ـ به‌جای گره زدن پارچه ـ دوختن لباس آغاز شد. تاریخچه استفاده از لباس، به زمان‌های بسیار دور و عهد باستان بر می‌گردد. در آن زمان، بیشتر مردم لباس‌های گشاد و ساده بر تن می‌کردند. البته، افراد ثروتمند لباس‌های ابریشم و حریر می‌پوشیدند و یکی از نمادهای این‌گونه افراد را، می‌توان ملکه الیزابت اول دانست که به هنگام مرگش، بیش از ۳ هزار دست لباس در کمدهای شخصی‌اش داشت. تاریخ پوشاک ایرانیان، با تمدن بی‌نظیری که داشتند، به حدود ۱۰ هزار سال قبل بر می‌گردد. نخستین وسیله ریسندگی متعلق به سال‌های پیش از میلاد مسیح، در غار کمربند واقع در بهشهر کشف شده و علاوه بر آن، پیدا کردن سوزن‌های سوراخ‌دار در شهر باستانی شوش، نشانگر آن است که سرچشمه خیلی از دستاوردهای بشریت، از تمدن ایران بوده است. شاید جالب باشد، بدانید نخستین قومی که کت و شلوار می‌پوشید، ایرانیان بودند که کت‌های آستین‌دار و شلوار رسمی داشتند. در آن زمان، رومی‌ها، آشوری‌ها، بابلی‌ها و یونانی‌ها شلوار نمی‌پوشیدند و مردم ایران را به‌خاطر پوشیدن شلوار مسخره می‌کردند.

تجارت پوشاک

تجارت لباس و پوشاک در جهان امروز، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. شرکت‌های فراوانی در سراسر دنیا، به این کار مشغول هستند. به‌همین‌دلیل، ضروری است تولیدکنندگان لباس در ایران، با رقبای خویش و تاجران لباس، با مهم‌ترین صادرکنندگان لباس و پوشاک آشنا شوند. طبق داده‌های سازمان تجارت جهانی، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده لباس در جهان شناخته می‌شود که توانسته است در چند سال اخیر، همواره در صدر کشورهای صادرکننده پوشاک قرار بگیرد. خوب است، بدانید کشور چین در طول سال ۲۰۲۱ حدود ۱۷۶ میلیارد دلار پوشاک به سراسر نقاط جهان صادر کرده است. البته وجود شرکت‌های بسیار زیاد تولید لباس با کیفیت‌های گوناگون، می‌تواند نشانه آن باشد که چین، قصد ندارد به این زودی‌ها، این رتبه را از دست بدهد. اما اختصاص یک‌سوم کل صادرات جهانی پوشاک در سال ۲۰۲۱ و تولید یک‌دوم از پوشاک مصرفی دنیا، حاکی از نقش تعیین‌کننده چین در صنعت پوشاک جهان است. پس از کشور چین، در فهرست کشورهای صادرکننده پوشاک در جهان، اتحادیه اروپا با ۱۵۱ میلیارد دلار، بنگلادش با ۳۴ میلیارد دلار، ویتنام با ۳۱ میلیارد دلار، ترکیه با ۱۹ میلیارد دلار، هند با ۱۶ میلیارد دلار، مالزی با ۱۵ میلیارد دلار و اندونزی با ۹ میلیارد دلار، رتبه‌های دوم تا دهم را از آن خود کرده‌اند. نکته جالب‌توجه، جایگاه کشور بنگلادش است که در رتبه سوم قرار گرفته و اگر فراموش نکنیم، رتبه دوم مربوط به اتحادیه اروپا ـ متشکل از چندین کشور اروپایی ـ است. باتوجه به موقعیت جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی بنگلادش و میزان پیشرفت صنعت تولید لباس در آن کشور، می‌توان گفت بنگلادش، آینده مناسبی در تولید و صادرات پوشاک به سراسر جهان خواهد داشت.

نکته قابل‌ذکر دیگر، نقش کشورهای آسیایی در تولید و صادرات لباس به دنیا است. براساس آمار اشاره‌شده، می‌توان به این نتیجه رسید که بیشترین میزان تولید پوشاک در جهان، در قاره آسیا انجام می‌شود. پس از بنگلادش، ویتنام با ۵.۸ درصد از صادرات جهانی، ترکیه با ۳.۵ درصد، هند با ۳ درصد و مالزی با ۲.۷ درصد، صادرات لباس به سراسر جهان را برعهده دارند. براساس این آمار، جز ۱۷۶ میلیارد دلار صادرات کشور چین، مجموع صادرات دیگر کشورهای آسیایی به مبلغی بالغ بر ۱۲۴ میلیارد دلار می‌رسد. در نتیجه، کشورهای آسیایی در مجموع، مبلغ ۳۰۰ میلیارد دلار صادرات لباس، در مقابل ۱۵۱ میلیارد دلار کشورهای اتحادیه اروپا داشته‌اند که برتری ۲برابری کشورهای آسیایی در این زمینه را نشان می‌دهد و باتوجه به رشد بین ۸ تا ۱۱ درصدی کشورهای آسیایی در بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱، می‌توان امیدوار بود کشورهای آسیایی بتوانند در آینده نیز، بیش از پیش گوی سبقت را از کشورهای اروپایی بربایند. لازم به ذکر است، در زمینه تولید و صادرات لباس و پوشاک، کشورهایی مانند مکزیک با ۳.۳۲ میلیارد دلار، مراکش ۳.۶ میلیارد دلار، مصر با ۲.۴۹ میلیارد دلار، السالوادور با ۱.۵ میلیارد دلار هم، در کنار کشور پرو با کیفیت بالای پنبه و تایلند با دارا بودن مجموعه ویژگی‌های استاندارد و به‌روز صنعت نساجی، سهمی را در تولید و صدور لباس به جهان دارند. البته، افسوسی که در این میانه باقی می‌ماند، جای خالی ایران و صنعت نساجی آن است. کشوری مانند ایران با پیشینه‌ای قوی در صنعت پوشاک از زمان‌های دور، شمع صنایع نساجی آن رو به خاموشی است و نیاز شدیدی به بازنگری کامل در ضوابط و مقررات و قوانین مرتبط با تولید، طراحی، فروش و صادرات پوشاک تولید ایران به کشورهای دیگر را دارد.‌ای کاش، قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران کشور می‌دیدند که صنعت تولید پارچه و لباس کشور، حال زار و نزاری دارد و اگر به‌موقع، تدابیر مناسبی اتخاذ نشود، این صنعت هم، سالم از زیر دستگاه اکسیژن بیرون نیاید!