رویکرد اقتصادمحور در سیاست خارجی، مهم‌ترین رویکردی است که کشور ما باید برای حفظ ثبات و امنیت خود در پیش بگیرد. به‌طورکلی، باید گفت این رویکرد نه‌فقط در سیاست خارجی، بلکه باید در کل سیاست کلان کشور پیاده شود و راهی را برود که بسیاری از دیگر کشورهای موفق دنیا از همین طریق توانسته‌اند مشکلات داخلی و خارجی خود را حل‌وفصل کنند. اگر این رویکرد مسیر حرکت ما را تعیین کند، به‌سادگی دستورهای سلیقه‌ای از اقتصاد حذف می‌شود. علاوه بر این، می‌توانیم به‌سادگی تاثیر اقتصاد بر سیاست را حذف کنیم و روابط بین فعالان اقتصادی با همتایان خود در سایر کشورها را به‌شکلی گره بزنیم که دیگر به‌سادگی تحت‌تاثیر امواج سیاسی قرار نگیرد و شکسته نشود.به‌عبارت‌دیگر، تحریم یا مسائلی ازاین‌دست زمانی اثرگذار است که رابطه‌ای جدی با مجموعه فعالان اقتصادی دیگر کشورها برقرار نیست. باتوجه به اینکه در بسیاری از کشورها رویکرد اقتصادمحور سال‌ها است که جاافتاده، اگر این تعامل به‌صورت جدی برقرار شود، دیگر کشورها بدون نظرخواهی و کسب رضایت فعالان اقتصادی نمی‌توانند تصمیمات سخت و محدودکننده‌ای در حوزه سیاسی اتخاذ کنند.

اما درحال‌حاضر آنچه ارزشمندتر است و اولویت بیشتری دارد، روابط با همسایگان است. اگر روابط ما با فعالان اقتصادی کشورهای همسایه کاملا درآمیخته، گسترده و رو به رشد باشد، سلاح تصمیم‌گیری‌های تند سیاسی ناکارآمد می‌شود. کشورهای خارجی وقتی می‌توانند سیاست خلق‌الساعه‌ای در برابر ما اتخاذ کنند که هزینه اقتصادی برای‌شان نداشته باشد، اما وقتی فعالان اقتصادی ما با همتایان خود در دیگر کشورها به‌ویژه کشورهای همسایه ارتباط تنگاتنگ اقتصادی داشته باشند، شرایط برای اقدامات مخرب سخت خواهد شد و با رویکرد اقتصادمحور کشورهای متخاصم خلع سلاح می‌شوند.بر این اساس، اگر روزی به این نتیجه برسیم که با رویکرد اقتصادمحور می‌توان در مسیر سیاست خارجی قدم برداشت، باید آن را همزمان در ۲ حوزه پیش برد. اول اینکه به‌صورت کاملا جدی باید موضوع معدنکاری فراسرزمینی را پیگیری کنیم و از طرف دیگر، باید تمام تلاش خود را برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی به کار ببریم. مورد اخیر، که شاید جذابیت سرمایه‌گذاری زیادی هم داشته باشد و اتفاقا جزو سرفصل‌های برنامه هفتم توسعه هم به‌شمار می‌رود، آمایش سرزمین است.

به‌نظر می‌رسد، استفاده از توان و سرمایه دیگر کشورها برای به‌سرانجام رساندن موضوع مهم و حیاتی آمایش معدنی سرزمین، از ضروریاتی است که تا به امروز مغفول مانده و پیش‌زمینه جذب سرمایه در زمینه راه‌اندازی، توسعه و بهبود شرایط بهره‌وری معادن و صنایع‌معدنی است. اگر چنین اتفاقی در کشور رخ دهد و کشورهای گوناگون یا شرکت‌های چندملیتی در بخش آمایش معدنی سرزمین ورود کنند، کمترین نتیجه‌ای که در پی دارد، این است که تجربه‌ محدود و اندک ما را افزایش می‌دهد. یک‌بار در سال‌های دور و قبل از اینکه وزارتخانه‌ها ادغام شوند، آمایش ملی سرزمین انجام شد. اما کاری کاملا روبنایی انجام گرفت و مطلقا جدی گرفته نشد. آنچه در آمایش سرزمین اتفاق می‌افتد، جارو کردن سرزمین است و یافتن اطلاعات سرزمین و یافتن مزیت‌های نسبی که در هر نقطه از کشور پهناورمان وجود دارد و انطباق کلیه داده‌های دریافتی برای مزایای نسبی منطقه روشن می‌شود که این کار تاکنون انجام‌ نشده است. البته سازمان زمین‌شناسی باتوجه به بضاعتی که در اختیار دارد، اقدامات مهمی انجام داده و همواره سرگرم مطالعاتی جدی و زیربنایی بوده است، اما باید اعتراف کرد آنچه در کشور ما انجام می‌شود، به‌واسطه کمبود بودجه و امکانات، فاصله زیادی با آنچه در دنیا انجام می‌شود، دارد. در واقع از آنجایی‌که امکانات و تجربه کشور در بحث آمایش معدنی سرزمین محدود است، توان و انرژی تازه می‌تواند جهشی در این حوزه ایجاد کند. به‌عبارت‌دیگر، از آنجایی ‌که در زمینه اکتشاف چندین لایه مختلف وجود دارد، که هر یک داده‌های خاصی درباره موضوعات زمین‌شناسی و اکتشافی به‌دست می‌دهد و از انطباق آنها بر یکدیگر، می‌توان آنچه به آن آنومالی یا نقاط امیدبخش گفته می‌شود، استخراج کرد. هرچقدر این کار جدی‌تر و دقیق‌تر انجام شود، می‌توان بهتر دانست که منابع خدادادی سرزمین‌مان چیست و چگونه می‌توان از آن برای رشد اقتصادی کشور بهره برد.

اگر این دو موضوع را به هم پیوند دهیم و هم رویکرد اقتصادمحور در سیاست خارجی و معدنکاری فراسرزمینی در کشورهای دیگر به‌ویژه همسایگان را جدی‌تر بگیریم و هم موضوع آمایش سرزمین را به‌سرانجام برسانیم و به این طریق کشورهای دیگر را درگیر مراودات اقتصادی چندلایه و گسترده با کشور کنیم، به‌طورقطع در حفظ امنیت و ثبات اقتصادی کشور موفق‌تر خواهیم بود.

امروز تمام‌ کارهایی که در حوزه معدن در کشور انجام می‌شود، براساس مدلی قدیمی است که کاملا متکی به درآمدهای خودمان است. یعنی فکر می‌کنیم از محل حقوق دولتی دریافتی باید آمایش، اکتشاف، احیا و... را انجام داد و پیش برد، اما این شیوه در دنیای امروز پاسخگو نیست. به‌نظر می‌رسد که اگر متدی علمی با استفاده از شرکت‌های توانمند بین‌المللی در این بخش انجام شود، امنیت اقتصادی حاصل از آن، امنیت سیاسی را هم برای ما به‌دنبال خواهد داشت و ارتباط تنگاتنگی بین ایران و سایر کشورها را در پی خواهد آورد.