گفته‌های بهره‌برداران پنبه‌کار حکایت از آن دارد که قیمت پایین خرید تضمینی، گرانی سم برای مبارزه با آفات، کم‌آبی و افزایش چشمگیر هزینه‌های برداشت محصول، جولان دلالان در بازار و تلاش برای پایین نگه‌داشتن قیمت محصول برداشت‌شده در روزهای برداشت و بازار فروش، نبود واحد ریسندگی در استان، گرانی بیش از حد برداشت مکانیزه محصول و... از جمه مشکلاتی است که با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

سال‌هاست گفته می‌شود دسترنج کشاورزان توسط واسطه‌ها با نازل‌ترین قیمت خریداری می‌شود و تولید این محصول با توجه به شرایط بازار و ضعف فرآوری و آب‌بر بودن، گرانی تجهیزات برداشت و... درحال رنگ باختن است. کاهش محصول تولیدی هم سبب شده بسیاری از واحدهای پنبه‌پاک‌کنی غیر‌فعال شوند.

مافیای پنبه

کم‌آبی و خشکسالی تیغی بر بیخ گلوی کشاورزی گذاشته و آفت‌های بسیاری به دامانش انداخته است. کاهش تولیدات محصولات باغی و زراعی به‌ویژه محصولاتی باارزش چون پنبه، زعفران و... عرصه را بر بسیاری از فعالان این میدان تنگ کرده است. برداشت محصول یا به صورت خروج وش پنبه و دستچین یا همراه با غوزه و به شیوه سنتی انجام می‌شود.

دستگاه‌های مکانیزه برداشت محصول پنبه کار برداشت را با غوزه انجام می‌دهند و در واحدهای پنبه‌پاک‌کنی جداسازی وش از غوزه یا همان کالک پوست‌ها انجام می‌شود.

کشاورز بشرویه‌ای که اهل قطب تولید پنبه استان است می‌داند با کم‌آبی و گرانی‌های به وجود آمده و هزاران مشکل دیگر بر سر راه دیگر کاشت، داشت و برداشت محصولی چون پنبه نه‌تنها برایش سودآور نیست بلکه ضررهایی هم دارد اما باز هم ناامید نیست.

صفری از مافیای پنبه و جولان دلالان در بازار برای اینکه پنبه تولید‌شده را از دست کشاورزان با نازل‌ترین قیمت رها کنند گلایه کرد و گفت: بار دیگر دل طبیعت و زمین را زیر و رو کرده‌ام تا رزقی حلال داشته باشم. وی تصریح کرد: قیمت خرید تضمینی بسیار پایین بود. از این رو، کشاورزان تمایل به فروش پنبه خود با این قیمت‌ها را نداشتند.

کاهش تولید

وی بیان کرد: قیمت بازار اگرچه جوابگوی دسترنج کشاورزان پنبه‌کار نیست اما بهتر از سال‌های قبل است.

به اظهار وی، هر کیلو پنبه به قیمت‌های ۲۸ و ۲۹ هزار تومان توسط واسطه‌های بازار خریداری می‌شود و البته مافیای پنبه و دلالان مانند همیشه بیکار نمی‌نشینند و برای آنکه به نفع خود بازار را پیش ببرند سعی بر پایین نگه‌داشتن قیمت‌ها دارند.

این کشاورز بشرویه‌ای با بیان اینکه به سبب گرما و خشکسالی کاهش تولید داشته‌ایم، تصریح کرد: وش‌های پنبه در مقایسه با سالی که آب بیشتر بود کاهش یافته است.

وی ادامه داد: اگر چه کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی و جدا کردن وش از کالک در شهرستان فعال است اما نداشتن واحد ریسندگی در استان ضربه زیادی به بهره‌برداران محصول پنبه وارد می‌کند و ارزش افزوده فرآوری را نصیب دیگر نقاط می‌کند.

جولان دلالان

پنبه‌کار اهل خوسف هم از جولان دلالان در روزهای برداشت گفت و افزود: در منطقه و روستاهای اطراف ما چند نفر به‌طور انحصاری خرید پنبه با کالک را از کشاورزان در اختیار دارند. اکبری ادامه داد: در یک روستا هر مَن پنبه با کالک را بین قیمت‌های ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان خریداری می‌کنند.

وی با بیان اینکه قیمت‌ها در مقایسه با سال‌های قبل بالاتر است اما به همان اندازه از سال قبل تاکنون هزینه‌های تولید محصول هم بالارفته و کم‌آبی و گرما هم سبب خسارت به محصول شده است، گفت: در شرایطی که روز‌به‌روز قیمت برخی محصولات کشاورزی و غیرکشاورزی روندی افزایشی دارد قیمت پنبه که توسط مافیای بازار و دلالان اعلام می‌شود جوابگوی هزینه‌های تولید نیست و افزون‌بر این، کاهش شارژ چاه‌های کشاورزی هم روز‌به‌روز سطح زیر کشت این محصول را در استان کاهش می‌دهد.

این کشاورز پنبه‌کار خوسفی با اشاره به اینکه نیمه‌های اردیبشهت درگیر کاشت و داشت این محصول هستیم و محصول را در آبان و آذر برداشت می‌کنیم، عنوان کرد: با وجود زحمت و صرف هزینه‌های زیاد برای اقداماتی مانند تسطیح و صاف کردن زمین، خرید بذر پنبه و کود، هزینه‌های کارگری و... هنگام برداشت و فروش محصول، این هزینه‌ها به‌سختی جبران می‌شود.

سطح زیر کشت پنبه

معاون زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در گفت‌وگو با مهر، با اشاره به اینکه سطح زیر کشت پنبه در استان به بیش از ۶ هزار و ۸۰۰ هکتار می‌رسد از کاهش تولید این محصو ل به سبب کاهش بارندگی‌ها خبر داد.

حسینی افزود: بیشتر کشت محصولات به سمت و سوی محصولات کم‌آب‌بر و علوفه سوق یافته است. وی با بیان اینکه بیشترین سطح کشت پنبه در استان با ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار به شهرستان بشرویه اختصاص دارد، ادامه داد: برای اعلام نهایی میزان پنبه برداشت شده باید تا روزهای پایان برداشت محصول صبر کرد.

به گفته وی، برداشت پنبه در خراسان جنوبی با توجه به شرایط آب و هوایی از ۱۵ مهر آغاز می‌شود و تا پایان آذر ادامه دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز گفت: به سبب کاهش منابع آبی و خشکسالی شاهد کاهش تولیدات پنبه هستیم. عبدالرضا اکبری با بیان اینکه خرداد، ورامین، خورشیدی و ساجدی از ارقام پنبه کشت‌شده در خراسان جنوبی است، تصریح کرد: خراسان جنوبی از استان‌های برتر در تولید پنبه در کشور است.

سخن پایانی

مدت‌هاست افزایش قیمت نهاده‌هایی مانند سم و هزینه‌های سنگین برداشت و نبود توجیه اقتصادی، روزگار پنبه را ناخوش کرده و در این بین کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی استان هم چرخ‌شان نمی‌چرخد. در زمینه فرآوری طلای سفید در استان ۷ واحد پنبه‌پاک‌کنی در استان وجود دارد که ۳ واحد به دلیل کاهش سطح زیر کشت در برخی مناطق و وجود دلالان و خرید پنبه و ارسال آن به دیگر نقاط و... غیر‌فعال و ۴ واحد فرآوری و تولید وش پنبه در شهرستان‌های بشرویه، سرایان و فردوس فعال است.