همگامسازی صنعت خودرو؛ خیلی دور خیلی نزدیک
امیرحسین برخورداری-کارشناس حوزه خودرو
وزیر صمت تفکری تمام الکتریکی و در تعمیم این تفکر به کل صنعت خودرو پافشاری دارد که از نظر فنی و استراتژیک در مقیاس بینالمللی، نهتنها جای انتقاد ندارد، بلکه بسیار جذاب و نگاهی مدرن بهشمار میآید، اما در مقیاس داخلی و وضعیت کنونی صنعت خودرو ایران، این موضوع طی کردن یکشبه رهصدساله است! همگامسازی صنعت خودرو با رویدادهای بینالمللی و پیشرفت چشمگیر صنعت خودرو جهانی طرحی یکشبه، یکساله، دوساله یا حتی پنجساله نیست و در بهترین حالت میتوان طی یک دهه به گردپای چینیها در ابتدای راه خودروهای برقی رسید. البته یکراه میانبر وجود دارد و آن پذیرش فناوری از شرکتها و کشورهای دارای این دانش است. در این صورت با کاهش میزان تاکید بر بومیسازی و داخلیسازی میتوان با خیال راحت و با خرید تکنولوژی، گام اول را برداشت و در ادامه به موازات به توسعه بومی خودروهای الکتریکی و هوشمند پرداخت. پس گام نخست پذیرش واقعیت و آغاز واردات کامل خودرو برقی یا هوشمند یا قطعات منفصله و تامین دانش به صورت وارداتی است تا استارت آن بخورد و با ایجاد فرهنگ لازم و توسعه کافی زیرساختها، بهمرور با نگاه بومی و حتی صادراتی به این مسیر بنگریم. بهطور کلی، هوش مصنوعی در صنعت خودرو به معنای حذف نقش راننده در خودروهای شخصی و حملونقل عمومی است، چراکه این موضوع میتواند خطرات رانندگی و حملونقل را تا حد قابلتوجهی کاهش دهد. هوشمندسازی خودروها از گام نخست تا پیشرفتهترین آن، به معنای افزودن تکنولوژیهای کمکراننده تا رسیدن به تکنولوژی خودروهای کاملا خودران است. هوشمندسازی خودروها از مدتها قبل آغاز شده و حتی ترمز ضدقفل ABS نیز بخشی از این توسعه بیانتها بهشمار میآید. ترمز کمکی، سیستم کنترل الکترونیکی پایداری و بسیاری دیگر از تکنولوژیهایی که پس از سه دهه عرضه در خودروهای جهان برای صنعت خودرو ایران تازگی دارد، گامهای اولیه هوشمندسازی خودروها هستند. در این رویکرد سنسورها وضعیت خودرو را تشخیص میدهند و در صورت نیاز با کنترل گازو ترمز خودرو، مسیر حرکت را اصلاح و از حادثه جلوگیری میکنند. سطح بعدی هوشمندسازی به سیستمهای کمکراننده مانند سیستمهای کمکی حرکت بین خطوط مربوط میشود و با همان رادار میتوان تکنولوژی ترمز خودکار را فعال کرد تا راننده بدون نیاز به فشردن پدال گاز یا ترمز، با حفظ فاصله با خودرو روبهرو صدها کیلومتر مسیر را بهسادگی طی کند و در صورت نیاز به ترمزگیری، هوش مصنوعی سیستم، کنترل فعال و ترمز خودکار، ضعف زمانی تصمیمگیری انسان و سرعت بالاتر واکنش انسانی را جبران کند تا در نهایت امنیت سرنشینان به لطف هوش مصنوعی تضمین شود. پارک خودکار، اتصال خودرو به شبکه خدمات پس از فروش برای بررسی آنی مشکلات احتمالی فنی، اطلاعرسانی سرویسها، کنترل هوشمند نوربالای چراغها، پایش لحظهای شرایط راننده و اخطار خستگی، حواسپرتی و... تنها بخشی ساده از حضور هوش مصنوعی در خودروهاست که درنهایت به حذف کامل راننده در خودرو و رفع هرگونه خطای انسانی از سیستم حملونقل در سراسر جهان منجر خواهد شد.
در دنیای حملونقل به سبک هوش مصنوعی، علاوه بر هوشمندی وسیله نقلیه، تمامی وسایل با یکدیگر در ارتباط خواهند بود و احتمال هرگونه حادثه به این وسیله تقریبا به صفر خواهد رسید؛ بنابراین هوش مصنوعی دو هدف ایمنی و تسهیل حملونقل را دنبال خواهد کرد.سهم صنعت خودرو ما از این مسیر تاکنون تنها چند آپشن ساده بوده که حتی در تعریف جهانی بخشی از هوشمندسازی نیز بهشمار نمیآید و البته برای داخلیسازی همان چند تکنولوژی نیز تلاشی انجام نشده و هنوز از این آپشنها بهعنوان قطعات با تکنولوژی بالا یاد میشود که مستلزم واردات هستند. هوشمندسازی در گامهای ابتدایی میتواند شامل خودروهای سوخت فسیلی شود، اما در مسیری که ناگزیر به سمت خودروهای پاک در حال حرکت هستیم، بدون شک بخش زیادی از هوشمندسازی نصیب خودروهای الکتریکی خواهد شد. نتیجه هوشمندسازی در صورت اتکا به اختراع چرخ از قبل و تامین از منابع خارجی میتواند به نفع مردم باشد، اما در صورتیکه دولت و وزارت صمت صرفا بهدنبال ثبت داخلیسازی تزئینی این مسئله نیز باشند، ممکن است نتیجه ملموس آن حتی تا یک دهه دیگر نیز به بازار و مشتریان نرسد. در این میان مجموعههایی مانند قطعهسازان نیز در اجرای برنامههای تحولی صنعت خودرو نقش دارند. قطعهسازان، با حجم کنونی زیان انباشته، بیشتر بهدنبال رفعورجوع شرایط کنونی هستند تا نگاه کلان به آینده. البته برخی قطعهسازان نمونههای اولیه هوشمندسازی خودروها را به نمایش گذاشتهاند، اما عمده آنها با استفاده از قطعات خارجی در کالبد قطعه بومیسازی شده اقدام به چنین کاری کردهاند و البته انتظار نمیرود مانند وعدههای برقیسازی صنعت خودرو یکشبه چنین اتفاقی روی دهد.
وزیر صمت در صورت ملموسسازی وعدههایش در زمینه خودروهای برقی و هوشمند از طریق واردات برای عموم مردم میتواند شرایط مطلوبی برای تخصیص بودجه و زمانبر شدن پروژه خودروهای بومی برقی را فراهم کند تا در آن هم مردم همگام با توسعه بهروز صنعت خودرو جهان این تحولات را لمس کنند و هم برنامههای وزارت صمت با مقبولیت عمومی پیش برود.