هوش مصنوعی شاخه‌ای از علوم و مهندسی کامپیوتر است که در آن به طراحی و ساخت سامانه‌های هوشمند پرداخته می‌شود. این سامانه‌ها با تقلید از توانایی‌های انسانی از قبیل درک و کشف محیط پیرامون و قدرت یادگیری، سعی در خودکارسازی هرچه بهتر رفتارهای هوشمندانه دارند. امروزه هوش مصنوعی زندگی بیشتر انسان‌ها را تحت‌تاثیر قرار داده است و در آینده‌ای نه‌چندان دور، بسیاری از مشاغل در کشورهای پیشرفته توسط سامانه‌های هوشمند خودکار و بدون دخالت انسان انجام می‌شوند. برهمین اساس حمایت و توسعه این دانش در دستور کار بخش‌های گوناگون اقتصاد ایران قرار گرفته است.

پیشرفت‌های فناوری هوش مصنوعی در جهان باعث ظهور مطالعات سیاستی در زمینه هوش مصنوعی و فناوری‌های محاسباتی شده که از برداشت‌ها و رویکردهای گوناگون در این حوزه ناشی می‌شود. با توجه به قابلیت‌های ذاتی هوش مصنوعی، زمزمه شروع یک رقابت تسلیحاتی با کمک این فناوری در بین کشورهای گوناگون به رهبری ایالات متحده و چین به گوش می‌رسد. در حقیقت به نظر می‌رسد اغلب رهبران جهان به اهمیت این فناوری پی‌برده‌اند و مایل به سرمایه‌گذاری در این زمینه برای ایجاد یا حفظ رهبری ملی خود در این حوزه و در نتیجه در عرصه بین‌الملل هستند.

ضرورت و اهداف پژوهش

در آینده‌ای نه‌چندان دور، هوش مصنوعی جایگاهی ویژه در رقابت بین کشورها خواهد داشت و به همان میزان که بازیگرانی که از مزایای این فناوری بهره می‌گیرند، پیشرو خواهند بود، کشورهایی که در عمل مجهز به دانش و فناوری هوش مصنوعی نباشند، دچار مشکلات اقتصادی، امنیتی، صنعتی اجتماعی و سیاسی خواهند شد. بنابراین برای آمادگی و حفظ جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی، باید هدف‌گذاری‌های دقیقی در حوزه سیاست‌گذاری این فناوری انجام و از ابزارهای مناسب برای دستیابی به این اهداف استفاده شود. درحال‌حاضر اقدامات متعدد و تاثیرگذاری در دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های بخش خصوصی در جریان است و حمایت از این دانش در صنایع و سایر بخش‌های اقتصادی با جدیت دنبال می‌شود. هرچند به گفته برخی از کارشناسان، نبود سیاست‌های یکپارچه و مشخص باعث شده تا کارها معمولا به‌صورت جزیره‌ای و بدون توجه به شرایط خاص کشور صورت گیرد.

حمایت مگفا از توسعه هوش مصنوعی

مدیرعامل مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا) با تشریح دستاوردهای دو دهه فعالیت مگفا، از توانمندی‌های آن در توسعه هوش مصنوعی و ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان گفت.

به گزارش ایدرونیوز، حسین مهویدی، مدیرعامل و نایب رئیس هیات مدیره مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا) در بازدید از خبرگزاری ایلنا با تشریح خدمات و توانمندهای این مرکز در راستای بومی‌سازی و توسعه کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور (در زمینه‌های توسعه نرم‌افزار و دولت الکترونیک، امنیت و پدافند سایبری و توسعه فناوری‌های نوین) خواستار همکاری بیشتر رسانه‌ها در راستای گسترش فناوری در کشور شد.

مدیرعامل و نایب رئیس هیات مدیره مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا) با اشاره به اینکه این مرکز از سال ۱۳۸۲ تاکنون با برند مگفا در حال فعالیت است، اظهار کرد: سابقه فعالیت مرکز به دهه ۱۳۶۰ خورشیدی برمی‌گردد و در آن سال‌ها با عنوان مرکز تحقیقات جهاد خودکفایی فعال بوده، مرکز تحقیقات جهاد خودکفایی با هدف ایجاد همگرایی بین شرکت‌های صنایع سنگین برای خودکفایی در تامین ادوات و تجهیزات موردنیاز در دفاع مقدس راه‌اندازی شده بود.

مهویدی افزود: در اواخر دهه ۷۰ برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور تصویب شد که در آن برنامه برای ایدرو دو نقش توسعه استان‌های کمتر برخوردار و توسعه صنایع نوین تعریف شد؛ بنابراین در آن برهه از زمان براساس وظایف جدید ایدرو قرار برآن شد که یکی از حوزه‌های فعالیت ایدرو صنایع پیشرفته باشد؛ بنابراین ایدرو در آن زمان نخستین سازمان در کشور بود که به توسعه صنایع پیشرفته یا به اصطلاح Hitech در ایران پرداخت.

مدیرعامل مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا)، تاکید کرد: در پی این اتفاقات، معاونت صنایع پیشرفته در ایدرو ایجاد، و شرکت‌های تخصصی در حوزه‌های گوناگون فناوری از قبیل میکروالکترونیک، علوم زیستی، مواد پیشرفته و IT شکل گرفتند. در حوزه IT نیز شرکت‌های تخصصی در دو شاخه نرم‌افزار و سخت‌افزار ایجاد شد.

در این راستا شرکت گسترش انفورماتیک ایران به‌عنوان فعال حوزه سخت‌افزاری و مرکز گسترش فناوری اطلاعات (مگفا) شرکت نرم‌افزاری شکل گرفت.

مهویدی با بیان اینکه این مرکز در حوزه IT با تمرکز بر نرم‌افزار فعالیت دارد، بیان کرد: در دهه ۸۰ ایدرو تمرکز زیادی بر همکاری با بخش خصوصی داشت و این همکاری به شکل‌گیری شرکت‌های SME در شاخه‌های کاربردی IT انجامید. در آن سال‌ها نیز مگفا در زیرمجموعه ایدرو هفت طرح مشارکتی با بخش خصوصی ایجاد کرد که این مشارکت منجر به راه‌اندازی شرکت‌های مشارکتی با بخش خصوصی شد. به‌عنوان‌مثال، یکی از این شرکت‌ها به توسعه و بومی‌سازی نرم‌افزارهای ERP تحت لایسنس SAP آلمان با مشارکت شرکت ایران خودرو انجامید. یکی دیگر از این شرکت‌ها در زمینه تولید محتوای دیجیتال نیز با مشارکت سازمان تبلیغات اسلامی و شهرداری تهران در حال فعالیت است. بیشتر دستگاه‌های حاکمیتی و بانک‌ها خدمات خود را از مگفا دریافت می‌کند.

وی یکی از برینس‌لاین‌های مگفا را پیام‌دهی عنوان کرد و گفت: بیشتر دستگاه‌های حاکمیتی و البته بانک‌ها خدمات خود را از مگفا دریافت می‌کند، علاوه بر این نیز موضوعات مرتبط با سامانه‌های دولت الکترونیک در مجموعه فعالیت‌های مگفا قرار دارد.

سامانه‌های مرتبط با توسعه دولت الکترونیک

مهویدی تصریح کرد: برای مبارزه با فساد هیچ راهی به غیر از توسل به ایجاد سامانه‌های هوشمند در سازمان‌های دولتی و توسعه دولت الکترونیک وجود ندارد، یکی از مهم‌ترین وظایف مگفا ایجاد سامانه‌های مرتبط با توسعه دولت الکترونیک بود که در این زمینه وزارت صمت در اولویت قرار داشت. همچنین سامانه‌هایی مانند اینماد، توانیران، اعتبارسنجی و رتبه‌بندی بازرگانان از جمله طرح‌هایی است که مگفا اجرا کرده و این شرکت اخیرا ماموریتی از وزارت صمت در زمینه نظارت و پشتیبانی و توسعه سامانه جامع تجارت به‌عنوان نماینده آن وزارتخانه دریافت کرده است.

مدیرعامل مگفا از هوشمندسازی به‌عنوان یکی دیگر از موضوعات قابل‌توجه در این مجموعه نام برد و گفت: در تولید علم جزء ۲۰ کشور نخست جهان هستیم، اما در تبدیل دانش به فناوری و تجاری‌سازی آن برخی مشکلات وجود دارد.

شناسایی ۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان

وی اضافه کرد: مگفا حدود ۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان را شناسایی و با همکاری با آنها کلان‌پروژه‌هایی را در حوزه هوشمندسازی و هوش مصنوعی در شرکت‌های و مجموعه‌های بزرگ صنعتی و معدنی کشور تعریف کرده است.

بنابر اظهارات ایشان، مگفا می‌تواند به‌عنوان یک شرکت بزرگ و معتبر دولتی با نقش GC یا MC کلان پروژه‌های دانش‌بنیان، پروژه‌های بزرگ را از مجموعه‌ها و شرکت‌های بزرگ صنعتی معدنی گرفته و با ایجاد کنسرسیوم‌های از شرکت‌های دانش‌بنیان به اجرای آنها بپردازد.

طبق بررسی‌های به عمل آمده، مهم‌ترین دلایل عدم‌تمایل برخی شرکت‌های صنعتی به همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان عبارتند از: مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان در تامین وثایق و ضمانت‌های موردنیاز، عدم‌توانایی اجرای کلان پروژه‌ها یا زنجیره‌ای از حلقه‌های گوناگون قابل تعریف در یک کلان‌پروژه است.

مگفا می‌تواند به‌عنوان راهبر یک کنسرسیوم از شرکت‌های دانش‌بنیان از یک سو، تضامین لازم را به کارفرما ارائه و از طرف دیگر متناسب با توانمندی و تخصص فنی هریک از شرکت‌های دانش‌بنیان، اجرا و پیاده‌سازی حلقه‌های گوناگون زنجیره یک کلان‌پروژه را به آنها واگذار کرده و به‌عنوان یک Solution Provider، مدیریت کلان‌پروژه را انجام داده و در نهایت جمع‌بندی و پروژه را تحویل دهد.

سخن پایانی

با توجه به موارد یادشده، مگفا اقدام به شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط در حوزه‌های تخصصی خود کرده و تلاش دارد با کنسرسیوم‌های تخصصی در هر یک از حوزه‌ها کلان پروژه‌هایی را در شرکت‌های بزرگ صنعتی معدنی به اجرا گذاشته و در این راستا نیز توانسته چندین کلان‌پروژه را با شرکت‌های بزرگ صنعتی معدنی اجرایی کند. همچنین برای تحقق هدف‌گذاری پیوستن ایران به جمع کشورهای برتر در حوزه هوش مصنوعی، مگفا دپارتمان جدیدی در حوزه هوش مصنوعی ایجاد کرده و به موضوعات اجرایی و عملیاتی در این حوزه می‌اندیشد.