برای تحقیق و توسعه، مشکلی در صنعت فولاد نداریم
حرکت به‌سمت تولید فولاد سبز، امروز از الزاماتی است که نمی‌توان از کنار آن عبور کرد.
حرکت به سمت تولید فولاد سبز، امروز از الزاماتی است که نمی توان از کنار آن عبور کرد. عدم دستیابی به فولاد سبز به معنای افزایش هزینه های صادراتی و کاهش توان رقابتی به ویژه در بازارهای اروپایی در سال های پیش رو است، اما فراموش نکنیم پس از موضوع سرمایه گذاری، تحقیق و توسعه از مهم ترین فاکتورهایی است که باید در این هدف اجرایی شود.
صنعت فولاد یکی از صنایع استراتژیک کشور است که سرمایه گذاری اصلی روی آن انجام گرفته است و براساس این هدف گذاری، باید در سال ۱۴۰۴ به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد دست یافت. هرچند، مجوزهای ارائه شده و اجرای طرح های توسعه ای نشان می دهند، این ظرفیت در اختیار است و موضوع مهم آن است که چطور می توان از ۱۰۰ درصد ظرفیت های ایجادشده استفاده کرد.
به گزارش صمت، البته در سال های اخیر، چالش های بسیاری در این مسیر شکل گرفته که می تواند دستیابی به این عدد را با چالش همراه کند؛ تامین مواد اولیه که سر نخ آن به توسعه اکتشافات می رسد. از سویی دیگر، انرژی نیز توانسته در سال های اخیر مشکلات جدی در مسیر توسعه صنعت فولاد تلقی شود و کمبود گاز و برق هم در سال های اخیر بر میزان تولید و به دنبال آن صادرات اثرگذار است. همچنین،این موضوع می تواند بر حضور ایران در بازارهای جهانی اثرگذار باشد.
این در حالی است که حضور مداوم در بازارهای جهانی یکی از فاکتورهای رقابت پذیری محسوب می شود. در نتیجه، به هر میزان این حضور بانوسان همراه باشد، می تواند اطمینان مشتریان خارجی را تحت تاثیر قرار دهد. حال در این میان، موضوع دیگری وجود دارد که می تواند در سال های پیش رو یکی از تهدیدهای جدی در زمینه صادرات فولاد و حضور در بازارهای صادراتی به ویژه بازارهای اروپایی باشد.
تولید فولاد سبز
تولید فولاد سبز موضوعی است که امروز در دستور کار بسیاری از فولادسازان بزرگ دنیا قرار گرفته است. فولادسازان دنیا در تلاش هستند تا فولادی با دی اکسیدکربن تولید شود. فولادسازان ایران نیز در تلاش هستند تا در این مسیر حرکت کرده و فولادی سبز را تولید و صادر کنند، اما فراموش نکنیم بازیگر اصلی این موضوع انرژی است و باید به سمت انرژی های سبز رفت تا بتوانیم شاهد تحقق این هدف باشیم.
معضل خشکسالی
در واقع آب یکی از اصلی ترین موضوعات برای تولید فولاد سبز است که متاسفانه خشکسالی در ایران می تواند بر این موضوع اثرگذار باشد، هرچند در سال های اخیر این معضل با اجرای پروژه ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی برای برخی شرکت های بزرگ معدنی حل شده، اما بحران آب تمام نشده و همچنان به عنوان یک مشکل باقی است. شاید در این زمینه شانس فولادسازان نزدیک به دریاها بیش از سایر فولادسازان باشد و این موضوع باعث می شود تا احداث واحدهای جدید در نزدیکی منابع آبی نیز توسعه پیدا کند.
انتشار گازهای گلخانه ای
جالب است، بدانید یکی از ۲۱ شاخص پایداری به انتشار گازهای گلخانه ای اختصاص یافته و نشانه اهمیت این موضوع است. از سویی دیگر، اگر تا سال ۲۰۳۰ ، فولاد با کربن صفر تولید نشود، باید در بازارهای جهانی مالیات آن پرداخت شود، اتفاقی که به طورمستقیم ۲۰۳۰ اگر فولاد سبز تولید نشود، باید مالیات این کربن را در بازارهای جهانی پرداخت کنند که حرکت نکردن در این مسیر می تواند بر قیمت صادراتی فولاد ایران تاثیر بسزایی داشته باشد. از سویی دیگر، تکنولوژی یکی دیگر از گلوگاه هایی است که می تواند دستیابی به فولاد سبز را سخت کند، آن هم در شرایطی که تحریم های وضع شده ارتباط با برخی برندها را سخت و نقل و انتقالات مالی را دشوار کرده است. البته در سال های اخیر تاکید بر توسعه ساخت داخلی و همچنین سرمایه گذاری شرکت های فولادی برای تحقیق و توسعه، به بومی سازی برخی تکنولوژی ها کمک کرده است، اما نمی توان با قاطعیت اعلام کرد امروز در تکنولوژی فولاد سبز بومی سازی شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
در نتیجه یکی از اصلی ترین موضوعات در بحث دستیابی به فولاد سبز دستیابی به دانش روز است که باید در دستور کار تولیدکنندگان فولاد قرار بگیرد. این در حالی است که امروز فولادسازان با چالش هایی همچون کمبود برق، گاز و تامین مواد اولیه مواجهند، اما فراموش نکنیم ورود به مسیر فولاد سبز نیازمند انرژی سبز است و باید این سرمایه گذاری از بالادست انجام شود. در واقع در این مسیر، علاوه بر وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو و شرکت های فولادی باید شاهد حمایت وزارت نیرو در بحث انرژی های پاک و خورشیدی بود.
در نتیجه سرمایه گذاری دولتی و بخش خصوصی باید در دستور کار باشد تا این موضوع هرچه سریع تر به مرحله اجرا برسد. در غیر این صورت، همان طور که بیان شد، با رسیدن به سال ۲۰۳۰ ، توان صادراتی فولاد ایران هم در پی پرداخت مالیات کربن کاهش پیدا می کند. در حالی که در این زمان به موازات موضوع مطرح شده، هزینه های موثر دیگر در تولید از جمله تامین مواد اولیه، نرخ انرژی و هزینه های حمل ونقل نیز رو به افزایش است.
پاشنه آشیل دستیابی به اهداف
اما همان طور که اشاره شد، تکنولوژی می تواند پاشنه آشیل دستیابی به این هدف باشد، اما در این باره کرامت رفیعی، مدیرعامل شرکت صنعت فولاد آلیاژی اصفهان در گفت وگو با «صمت» بااشاره به اهمیت تولید فولاد سبز، اظهار کرد: در این موضوع، تحقیقات از درجه اهمیت بالایی برخوردار است، اما این موضوع به معنای کمبود توانایی در بحث تحقیقات نیست.
وی ادامه داد: خوشبختانه توانمندی داخلی در بحث تحقیقات وجود دارد. امروز صنعت فولاد به لحاظ دانش و تکنولوژی با مشکلی مواجه نیست. اعتقاد بنده این است که اگر پروژه ها هدفمند تعریف شود، در بحث توانمندی تحقیقات مشکلی وجود ندارد.
رفیعی اضافه کرد: این توانمندی در کشور وجود دارد و مشکلی در بحث توانمندی نیست، جالب است، بدانید اقداماتی در بحث تکنولوژی در حال انجام است که در سطح یک دنیا قرار دارد. جالب است که بسیاری هم در سطح شرکت های دولتی و خصوصی باقی می ماند و الزاما سند نمی شود. در نتیجه از نظر دانش مانعی وجود ندارد و در بحث سرمایه ای نیز تحقیق و توسعه هزینه چندانی به همراه ندارد.
سخن پایانی
در حالی این موضوعات بیان می شود که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) تفاهمنامه ای را در بحث فولاد سبز با شرکت های فولادی امضا و بر استفاده از تکنولوژی و فناوری های جدید و روز دنیا و همراستا با موضوع فولاد سبز تاکید کرده است. حرکت در این مسیر می تواند فصل جدیدی در صنعت فولاد کشور باشد، زیرا امروز این صنعت بر صادرات محور بودن تاکید بسیار دارد و باید تولید فولاد سبز را محقق کند.
