در چند سال اخیر به‌دلایل گوناگونی از جمله تحریم‌های خارجی و برنامه‌های مالی داخلی، بازار خودرو همیشه دچار هیجان و تلاطم بوده و قیمت‌ها در مدت کوتاهی میلیون‌ها تومان افزایش پیدا کرده است. روند صعودی قیمت‌ها آنقدر سریع و شدید بود که نرخ پراید از ۲۵ میلیون تومان در سال‌های ۹۶ و ۹۷در سال‌های اخیر به بیش از ۲۰۰ میلیون تومان رسید. البته مسئولان هم بیکار ننشسته و سعی کرده‌اند با اجرای برنامه‌هایی مانند پیش‌فروش خودرو و گزینش متقاضیان از طریق قرعه‌کشی و ایجاد سامانه‌ای یکپارچه برای فروش خودرو، بازار را کنترل کنند. علاوه بر اینها مصوبه آزادسازی واردات خودرو نیز باعث شده نرخ خودرو مدتی روند نزولی در پیش بگیرد. با هر خبری که به بازار خودرو می‌رسد موجی از اتفاق‌ها را در این بازار شاهد هستیم و این معنایی ندارد جز نابسامانی در بازاری بزرگ و تاثیرگذار که همچنان راهکار نجات آن، افزایش عرضه است.صمت در این گزارش وضعیت بازار خودرو در هفته اخیر را بررسی کرده و کم‌وکیف وضعیت این بازار را از فعالان این حوزه جویا شده که در ادامه می‌آید. با ما همراه باشید.

بازار نسبتا آرام است

فریدون عطارد، فعال بازار خودرو درباره وضعیت این بازار در دومین هفته از تیرماه به صمت گفت: می‌توان گفت در هفته گذشته و هفته جاری در بازار آرامش نسبی برقرار بود. در این مدت، میزان خریدوفروش و عرضه و تقاضا در سطح خوب و قابل‌قبولی بود که یکی از دلایل عمده این امر به تثبیت نرخ ارز برمی‌گردد. فعلا هم این وضعیت ادامه‌دار است. این فعال بازار خودرو درباره روند قیمت‌ها در بازار خودرو اظهار کرد: حدود ۲ هفته است که قیمت‌ها تغییر زیادی نداشته و ثابت مانده است. عطارد در تشریح دلایلی که منجر به آرامش نسبی در بازار خودرو شده، گفت: مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر بازار خودرو، ثبات نرخ ارز بوده که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم این بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در این میان، عرضه خودرو هم انجام می‌شد و باتوجه به میزان تقاضایی که همیشه در بازار خودرو وجود دارد، شرایط خوبی رقم خورد. البته خبرهای مساعد درباره توافقات برجام و مصوبه مجلس برای واردات خودرو نیز بر بازار خودرو تاثیرگذار بوده است. تمام این موارد دست به‌دست هم داده و بازار خودرو را به یک ثبات نسبی رسانده‌اند.

حرکت به سمت نرخ واقعی

این فعال بازار خودرو درباره روندی که نرخ خودروها در بازار خودرو طی می‌کند، خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد قیمت‌ها به سمت واقعی شدن حرکت می‌کند و اگر این روند ادامه داشته باشد؛ یعنی ما شاهد عرضه خودرو، تثبیت نرخ ارز و واردات خودروهای صفرکیلومتر و دست دوم در بازار باشیم که میزان عرضه را افزایش می‌دهند، می‌توان امیدوار بود نرخ خودروها به نرخ واقعی نزدیک شود و قدری از تشویش و روند افزایشی و حباب‌های قیمتی در بازار خودرو کاسته شود. عطارد در ادامه با اشاره به اینکه به آینده بازار خودرو خوشبین است، افزود: درحال‌حاضر خریدوفروش‌هایی که انجام می‌شود نشان از آرامش بازار خودرو دارد.

این فعال حوزه خودرو درباره تاثیر سامانه فروش یکپارچه بر بازار خودرو اظهار کرد: آنچه از نزدیک شاهد آن هستیم رضایت نسبی مردم از وضعیت عرضه از طریق سامانه یکپارچه خودرو است و اینکه عرضه خودرو براساس این سامانه به‌طور منظم در حال انجام است، تاثیر خوبی بر بازار خواهد داشت. البته بین متقاضیان این سامانه هم نگرانی‌هایی وجود دارد که بیشتر نشأت‌گرفته از عدم‌اطلاع‌رسانی درست متولیان این سامانه است. به‌عنوان نمونه بیشتر این افراد از نحوه اعمال مالیات بر ارزش‌افزوده نگران هستند و متاسفانه چون اطلاع‌رسانی درستی در این زمینه نشده، نگرانی‌هایی به جامعه منتقل شده است. در این زمینه انتظار داریم متولیان امر اطلاع‌رسانی درست و به‌موقعی داشته باشند.

عطارد در پایان درباره وضعیت خودروهای وارداتی نیز گفت: در بازار خودروهای خارجی نیز شاهد ریزش نرخ بوده‌ایم. البته خودروهای خارجی در ابتدای سال حدود ۲۰ درصد ریزش نرخ داشته‌اند، اما درحال‌حاضر ثبات نسبی در این بخش نیز برقرار است.

بازار همچنان در رکود است

آرش راهبر، کارشناس حوزه خودرو درباره وضعیت کنونی بازار خودرو نظر دیگری داشت. وی در این زمینه به صمت گفت: بازار خودرو درحال‌حاضر، ثبات چندانی ندارد و آنچه شاهد آن هستیم بیشتر رکود است. باتوجه به اینکه در فصل تابستان قرار داریم، باید بازار خودرو در شرایط رونق باشد و خریدوفروش‌های بیشتری را در این بازار شاهد باشیم که این‌گونه نیست؛ یعنی بازار در رکود فرو رفته و وضعیت بی‌ثباتی را سپری می‌کند.راهبر با اشاره به اینکه دلایل رکود بازار خودرو متعدد است، اظهار کرد: یکی از دلایل رکود بازار خودرو به پایدار نبودن نرخ دلار برمی‌گردد. زمانی که نرخ دلار روند نزولی داشت، نرخ خودروها کاهش جزئی پیدا کرد، اما در ادامه با بازگشت دلار به کانال قیمتی قبل، بازار خودرو هم تحت‌تاثیر قرار گرفت. وضعیت کلی دلار تاثیر مستقیم بر بازار خودرو دارد و زمانی که نرخ دلار افزایش داشته باشد، به‌طبع رکود اتفاق خواهد افتاد و خریدوفروش چندانی در بازار خودرو نخواهیم داشت.

ثبات قیمت‌ها در سطح بالا

این کارشناس بازار خودرو در پیش‌بینی‌اش از وضعیت بازار خودرو در روزهای آینده نیز گفت: وضعیت بازار خودرو چه در کوتاه‌مدت و چه بلندمدت، به میزان عرضه خودرو بستگی دارد. از یک سو عرضه خودروهای ساخت داخل، متناسب با تقاضای موجود در بازار نیست و از سویی هم واردات خودروهای دست‌دوم هنوز تعیین‌تکلیف نشده و میزان و زمان واردات این خودروها هم مبهم است و اطلاعات دقیق درباره آنها وجود ندارد.

در این میان، برخی شرکت‌های خودروساز هم از محصولاتی که در آینده عرضه خواهند کرد، رونمایی می‌کنند؛ به‌ویژه اینکه بیشتر این خودروها مونتاژی و چینی هستند و به‌نظر من ۲، ۳ ماهی زمان نیاز است تا به مرحله تولید برسند و در نهایت بر بازار خودرو تاثیرگذار باشند. باتوجه به مواردی که ذکر شد، به‌نظر من، نرخ خودرو در ۲، ۳ ماه آینده باز هم در سطح بالایی خواهد ماند تا در ادامه منتظر باشیم و ببینیم کدام‌ یک از این شرکت‌ها در تیراژ بالا خودرو عرضه خواهند کرد که بتواند قدری بر وضعیت بازار خودرو تاثیر بگذارد. این کارشناس بازار خودرو افزود: به‌نظر نمی‌رسد در کلاس متوسط یعنی خودروهای زیر یک میلیارد تومان که مردم عادی توان خرید آنها را دارند، کاهش نرخ آنچنانی رخ دهد و فقط ممکن است یک روند افزایشی با شیب ملایم را شاهد باشیم. البته شاید در بازار خودروهای بالای یک میلیارد تومان با کاهش نرخ مواجه شویم.

نکته بسیار مهم این است که همچنان عرضه خودرو نسبت به تقاضایی که برای آن وجود دارد، کم است و وقتی میزان عرضه کالایی از تقاضا کمتر باشد، راهی برای کاهش نرخ وجود ندارد و ثباتی هم که فعالان بازار از آن نام می‌برند، شاید به کاهش دلال‌بازی در این بازار برمی‌گردد. به‌‌طور کلی، بازار خودرو شرایط نرمالی ندارد و دست‌کم تا ۳ تا ۴ ماه آینده نیز شرایط مساعدی نخواهد داشت.

وی در پایان تاکید کرد: در شرایطی که تولید داخل محدود است و واردات به‌دلیل کمبود ارز انجام نمی‌شود، قاعدتا بازار هم به ثبات نخواهد رسید.

راهکاری برای ایجاد ثبات در بازار خودرو

چندی پیش علی جدی، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز درباره راهکارهای ایجاد ثبات در بازار خودرو به ایسنا گفته بود: یکی از راهکارها برای ایجاد ثبات در بازار خودرو این است که میزان تولیدات داخلی افزایش پیدا کند. از سوی دیگر باید واردات خودروهای خارجی انجام شود. زمانی که این دو کار انجام شد باید به سمت آزادسازی نرخ خودرو گام برداشت؛ به‌عبارت دیگر، از بیرون به خودروسازان فشار وارد نشود که به چه قیمتی خودرو بفروشند.

جدی افزود: در مقطع زمانی ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۶ هیچ مشکلی در بازار خودرو وجود نداشت و مردم می‌توانستند خودرو موردنظر خود را خریداری کنند. وضعیت خودروسازان داخلی نیز خیلی خوب بود، اما اکنون همه خودروسازان زیان انباشته دارند و به جایی رسیده‌ایم که هم مردم ناراضی هستند و هم خودروسازان.

نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ادامه داد: کل واردات خودرو ما در بهترین حالت به ۱۰۰ هزار دستگاه هم نمی‌رسید؛ یعنی کمتر از ۱۰ درصد نیاز کشور. این میزان واردات چه تاثیری بر خودروسازان داخلی داشت که اینقدر نگران بودیم و جلوی آن را گرفتیم. آیا برای بازگرداندن آرامش به جامعه نمی‌ارزد که خودرو وارد شود؟ برای واردات کالایی مانند چای افزون بر ۲ میلیارد دلار تخصیص می‌دهیم، در حالی که ۳۰۰ میلیون دلار برای آن کافی است، اما از طرف دیگر واردات کالایی مانند خودرو را پیچیده می‌کنیم و زمین و زمان را به هم می‌بافیم که این واردات به نفع کشور نیست. علت اینکه اکنون نرخ خودرو رو به کاهش گذاشته، این است که سال گذشته تولید خودرو افزایش یافته و به یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه رسیده است. تولید خودرو در سال ۱۴۰۰ افزون بر ۹۰۰ هزار دستگاه بود که در سال ۱۴۰۱ به یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه افزایش پیدا کرد.

از سوی دیگر، امیدواری نسبت به واردات خودرو در جامعه بیشتر شده است. اگر ۱۰۰ هزار خودرو وارد شود و تولید داخل نیز به یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه افزایش پیدا کند، دیگر تقاضا کاهش می‌یابد و خودروسازان باید به مردم برای خرید خودرو التماس کنند.

وی تاکید کرد: کاهش نرخ خودرو در بازار در شرایطی ادامه خواهد داشت که روند تولید خودرو در داخل افزایشی باشد و در کنار آن نیز واردات خودرو انجام شود.

سخن پایانی

هر اقدامی در جهت افزایش عرضه در بازار خودرو، حتی اگر اندک باشد، تاثیر مثبت خواهد داشت. واردات خودرو یکی از مواردی است که میزان عرضه را افزایش خواهد داد و سبب کاهش قیمت‌ها خواهد شد. البته مهم‌تر از واردات خودرو، تنظیم بازار خودرو با ایجاد تناسب بین عرضه و تقاضاست. برخی از کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی که محدودیت داریم و تولید داخل جوابگوی تقاضای بازار نیست، واردات در مدت معینی با سازکار مشخصی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد؛ به‌نوعی بر این تاکید دارند که از راه‌های مشخصی میزان عرضه خودرو افزایش یابد تا عطش بازار خودرو بخوابد و ثبات به آن بازگردد.