در سال‌های اخیر ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان سبب شکوفایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اشاعه تکنولوژی شده است و دانش و فناوری، جزئی جدایی ناپذیر از دارایی این شرکت‌ها به حساب می‌آید که سبب اشتغالزایی می‌شوند. شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی شامل گسترش، کاربرد نوآوری و تجاری‌سازی نتایج حاصل از تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر این شرکت‌ها است.با حرکت به سمت مدیریت دانش، ایجاد ظرفیت‌های جدید، توانمند کردن عملکردها و تقویت نوآوری می‌توان به پیشرفت و توسعه رسید. مدیریت دانش را می‌توان به عنوان چتری در ارتباط با مجموعه وسیعی از نقش‌های وابسته به هم و یکپارچه در نظر بگیریم که شامل: ایجاد ارزیابی و سنجش، مسیردهی و شاخص‌گذاری انتقال، ذخیره، توزیع و تقسیم دانش هستند. استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از رویکردهای وزارت صنعت، معدن و تجارت در دولت سیزدهم برای برطرف کردن موانع صنعت و حضور قوی‌تر در عرصه بین‌المللی با رویکرد صادرات‌محوری است.

حمایت وزارت صمت از صنایع دانش‌بنیان

به این ترتیب عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در اواسط آبان امسال در نامه‌ای به مدیران کل صمت استان‌های سراسر کشور، رویکرد حمایتی وزارت صمت از صنایع دانش‌بنیان و صادرات محور این وزارتخانه را ابلاغ کرد.

در این نامه تاکید شده است: «از آنجا که سیاست‌گذاری توسعه صنعتی - معدنی کشور بر عهده ستاد وزارتخانه و اجرای آن برعهده استان‌ها و واحدهای صف است، لذا شایسته است معاونت‌ها و دفاتر تخصصی ستادی نسبت به تعیین اولویت‌ها و برنامه‌های توسعه در حوزه‌های مختلف صنعتی و معدنی با رویکرد حمایت از صنایع دانش‌بنیان و صادرات محور با عمق تولید داخل حداکثری اقدام و براین اساس بر برنامه‌های واحدهای ذیربط نظارت و برای تسریع و تسهیل در امور آنان حداکثر تلاش را معمول و علاوه بر تایید ثبت سفارشات آنان در چارچوب سیاست‌های ابلاغی و رعایت سهمیه، ارزی بر تحقق اهداف مشخص شده برای رشد تولید نیز نظارت و در هماهنگی کامل با واحدهای ستادی نظارت مستمر بر ثبت آمار تولید و عرضه محصول در سامانه‌های ذیربط را داشته باشند.»

تشکیل کارگروه ملی صنعت دانش‌بنیان

در همین راستا و استفاده از توان شرکت‌های دانش بنان در حوزه صنعت از سوی وزیر صمت طی احکامی‌جداگانه، اعضا و دبیر کارگروه ملی صنعت دانش‌بنیان معرفی و منصوب شدند.

طبق اعلام وزارت صمت، این کارگروه در راستای اجرای توافقنامه مشترک پنج‌گانه میان «وزارت صنعت، معدن و تجارت»، «معاونت علمی، فن‌آوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور»، «وزارت امور اقتصادی و دارایی»، «وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری» و «صندوق نوآوری و شکوفایی» با هدف رفع موانع رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و هدایت آنها به حل مسائل ملی و راهبردی، بین‌المللی‌سازی ظرفیت‌های دانش‌بنیان، ایجاد پیوند میان شرکت‌های صنعتی و معدنی بزرگ با شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند و همچنین ارتقای توان تحقیق و توسعه طرفین تشکیل شد.اقدامات این کارگروه در زمینه دستیابی به «زیست‌بوم صنعت دانش‌بنیان کشور» و در نهایت تحقق «اقتصاد دانش‌بنیان» است.

تشکیل این کارگروه منجر به ارتباط بین صنعتگران و دانش‌بنیانی‌ها را فراهم می‌کند تا بتوانند با استفاده از توان و ظرفیت یکدیگر سیاست‌ها و راهبردهای صنعت دانش‌بنیان را تدوین و بر اساس آن حرکت کنند.بر این اساس سیاست‌های حمایتی و تشویقی از دانش‌بنیان‌ها برای ورود به عرصه صنعت صورت می‌گیرد تا با رغبت بیشتری بتوانند چالش‌ها صنعتگران را برطرف کنند و منجر به عرضه محصولات رقابت پذیر در جامعه شوند.

ایجاد بانک توسعه‌ای تخصصی

وزیر امور اقتصاد نیز معتقد است؛ برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان باید «ایجاد بانک تخصصی» و «تقویت صندوق نوآوری و شکوفایی» را پیش برد. به گزارش بازار، سید احسان خاندوزی در نشست مشترک با روح‌الله دهقانی فیروز آبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری درباره تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، اظهارکرد: اگر تصمیم خوبی درباره راهکارهای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان اتخاد کرده و به یک ابتکار نهادی، راهبردی و ماندگار در این حوزه برسیم، همه از زیست بوم ایجاد شده، بهره‌مند خواهند شد.

خاندوزی با اشاره به پیشنهادهای مطرح شده در این نشست، گفت: به نظر من باید دو موضوع «ایجاد بانک تخصصی» و همچنین «تقویت صندوق نوآوری و شکوفایی» را به موازات یکدیگر، پیش برد.

وی اظهارکرد: اگر می‌توانستیم چهار یا پنج میلیارد دلار منبع مالی جدید را به صندوق تزریق کنیم، کارویژه‌های خوبی شکل می‌گرفت که برای گروه‌هایی از شرکت‌های دانش‌بنیان مفید واقع می‌شد.

وزیر اقتصاد گفت: پیشنهاد می‌شود که طرحی آماده شده و با مشارکت صندوق نوآوری و یک کشور خارجی مانند قطر که دارای منابع مالی خوبی است، کار مشترکی در این حوزه انجام شود تا بدین شکل از ظرفیت منابع مالی خارجی و تجربه و دانش صندوق نوآوری و شکوفایی کشور استفاده شود.

خاندوزی درباره راه‌اندازی بانک تخصصی نیز اظهارکرد: نیاز به بانک توسعه‌ای تخصصی در حوزه دانش‌بنیان مشابه بانک توسعه صادرات است که در همه استان‌ها گستردگی داشته، اما از شعب محدودی برخوردارباشد.

وزیر اقتصاد ادامه داد: در سایه این بانک تخصصی، می‌توان شعب خاص دانش‌بنیان برای بحث نظارت، اعتبار سنجی، تضامین، وثایق و هر چه که نیاز است، ایجاد کرد. وی با تاکید بر اینکه آن بانک را باید به بانک تخصصی آن حوزه تبدیل کرد، گفت: باید بازی و تفاهم بلندمدتی بین آن بانک و شرکت‌های دانش‌بنیان شکل بگیرد به طوری که آن بانک، خود را متولی تامین مالی حوزه دانش‌بنیان بداند، و همچنین، آن شرکت‌ها نیز خود را متعهد به رعایت قواعد و اصول بانکی بدانند.

رونمایی از بسته‌های حمایتی

مدیرکل دفتر فناوری و نوآوری وزارت صنعت، معدن و تجارت در نشستی با خبرنگاران اظهارکرد: ۲ دهه از تاکید بر گفتمان اقتصاد دانش‌بنیان گذشته است اما برای رسیدن با این هدف فاصله داریم.

این مقام مسئول گفت: از هشت‌هزار و ۹۹۵ شرکت دانش‌بنیان موجود در کشور، کمتر از ۷۰ مورد آن را شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی که خصوصی و دارای بیش از ۱۰۰ نیرو باشند تشکیل می‌دهد که معادل کمتر از یک درصد از کل شرکت‌های دانش‌بنیان است.

وی افزود: تعرفه واردات محصولات مشابه، تامین مالی متوسط مقیاس، تخصیص ارز به مواد اولیه و ماشین‌آلات، خرید شرکت‌های دولتی و نیمه‌دولتی و پروانه بهره‌برداری شرکت‌های دانش‌بنیان، از محورهای اصلی در رشد این شرکت‌ها است.

مدیرکل دفتر فناوری و نوآوری وزارت صمت با اشاره به تبدیل شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک‌مقیاس به بزرگ‌مقیاس، گفت: نهادهای مختلف در این زمینه باید فعال باشند و از شرکت‌ها حمایت کنند.

وی بیان‌داشت: وزارت صمت از شرکت‌های دانش‌بنیانی که در عرصه آب، حمل‌ونقل و انرژی ورود کنند، به‌صورت ویژه حمایت می‌کند و در این راستا ۲ صندوق متعلق به این وزارتخانه به‌کارگیری می‌شود.

بابایی با اشاره به برگزاری رویداد ملی صنعت دانش‌بنیان در تهران، اظهارکرد: پنجشنبه (ششم مهر) این رویداد با حضور ۱۵۰ شرکت و رونمایی از بسته اعتبارات و مشوق‌های حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار می‌شود.

وی ادامه‌داد: با همکاری وزارتخانه‌های صمت، اقتصاد و علوم تحقیقات و فناوری و همچنین معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، سازوکارهای جدید را برای شرکت‌های دانش‌بنیان تعریف می‌کنیم تا شاهد رفع موانع شرکت‌های دانش‌بنیان باشیم.

این مقام مسئول وزارت صمت خاطرنشان‌کرد: ایجاد بازار رقابتی و صادراتی برای تولیدات و محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان، از دیگر اهداف برگزاری این همایش است.

مدیرکل دفتر فناوری و نوآوری وزارت صمت گفت: دبیرخانه راهبری این همایش تشکیل می‌شود که با تشکیل کمیته‌ها مسائل شرکت‌های دانش‌بنیان بررسی می‌شود.

سخن پایانی

یکی از دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان، ورود به عرصه فناوری‌ها و ایجاد محصولات رقابت پذیر با افزایش کیفیت کالاهاست. دانش‌بنیان‌ها نه تنها منجر به کاهش هزینه‌ها می‌شوند بلکه در تولید ناخالص ملی و صادرات نقش اساسی ایفا می‌کنند این امر در راستای پرداختن به جایگاه واقعی دانش‌بنیان‌ها در عرصه‌های مختلف به ویژه در صنعت است. سهم شرکت‌های دانش‌بنیان ۲ درصد از میزان تولید ناخالص ملی است هر چند این رقم پایین است اما با ایجاد زیست بوم دانش‌بنیان‌ها در کشور شاهد افزایش این سهم خواهیم بود.