آشفتگی بازار لوازم‌خانگی تمام می‌شود؟
حدود یک ماه پیش، علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات در مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی از آشفتگی بازار لوازم‌خانگی گلایه کرد و گفت: افزایش نرخ لوازم‌خانگی دغدغه مردم شده است که وزیر صمت باید اقدامات لازم را انجام دهد.
به‌گزارش صمت، این گلایه در حالی مطرح شد که معاون صنایع عمومی وزیر صمت درباره گران شدن لوازم‌خانگی واکنش نشان داد و گفت: در حال حاضر روال عادی است و افزایش نرخ لوازم‌خانگی به‌صلاح نیست، در همین حال، دولت نیز برای حمایت از این بازار دست به کار شد و سازکاری برای رونق بازار لوازم‌خانگی تعریف کرد. براساس این طرح، سامانه توان خرید در حاشیه نمایشگاه «توان خرید» که یک تا ۴ شهریور برگزار شد، راه‌اندازی شده است. جمعی از تولیدکنندگان لوازم‌خانگی و ۵ بانک شامل بانک‌های گردشگری، آینده، پارسیان، تجارت و رفاه در این طرح حضور دارند و متقاضیان می‌توانند تا شهریور سال آینده نسبت به خرید کالا از طریق سامانه وزارت صمت اقدام کنند.
همکاری چند جانبه
نمایشگاه «توان خرید» برای افزایش توان خرید عموم مردم، یک تا ۴ شهریور در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد. براساس برنامه‌ریزی این سایت، مجموعه‌هایی را که در حوزه خرید شفاف و تامین تسهیلات به‌صورت زنجیره‌ای برای خرید کالا اقدام می‌کنند، به متقاضیان معرفی خواهد کرد. به‌گزارش صمت، این سامانه که «توان خرید» نام‌گذاری شده، پیش‌تر با نام «خرید شفاف» شناخته می‌شد. بر طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، تامین مالی برای ۲۰۰ هزار خانوار انجام شده و تاکنون ۵ بانک و تعداد زیادی از تولیدکنندگان به این طرح پیوسته‌اند. طرح «توان خرید» برای افزایش توان خرید عموم مردم، در محل دائم نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار می‌شود که پس از معرفی سامانه فرآیند فروش نمایشگاهی به مدت یک سال ادامه خواهد داشت.
براساس برنامه‌ریزی‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، بر کل زنجیره از تولید تا توزیع و عرضه به مشتریان، نظارت خواهد داشت، اما هیچ دخالتی ندارد. نظارت بر اصالت کالا، قیمت‌ها، کاهش نرخ به‌سبب تامین عمده، دارا بودن کد شناسه و رهگیری کالاها برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت خواهد بود. این طرح در آینده با همکاری وزارتخانه‌های مربوطه در حوزه خودرو و مسکن نیز اجرایی می‌شود.
جزئیات خرید لوازم‌خانگی از سایت صمت
محمدحسین قمری درباره جزئیات خرید لوازم‌خانگی از سایت وزارت صمت، اظهار کرد: طبق آخرین آمار از ۲۴۱ تولیدکننده لوازم‌خانگی هم‌اکنون ۸۰ تولیدکننده و ۵ بانک شامل بانک‌های گردشگری، آینده، پارسیان، تجارت و رفاه حاضر به همکاری شده‌اند.
مدیرکل مرکز اصناف وزارت صمت در گفت‌وگو با مهر افزود: وام خرید لوازم‌خانگی از سایت وزارت صمت شامل۳ وام ۳۰، ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومانی است که نیاز به چک ندارد و فقط به یک ضامن نیاز دارد. این وام، 3 ساله با سود ۱۸ درصد است. وی ادامه داد: فرآیند وام‌دهی در ۵ بانک با هم متفاوت است و پس از اعتبارسنجی وام تعلق می‌گیرد. این فرآیند به‌صورت آنلاین انجام می‌شود و حضوری نیست. مدیرکل مرکز اصناف وزارت صمت گفت: زوج‌های جوان می‌توانند با مراجعه به سامانه طرح توان خرید به آدرس www.tavankharid.ir و عاملان فروش محصولات، سامانه جهاد کالا ، به‌صورت مستقیم از تولیدکنندگان لوازم‌خانگی، به‌صورت اقساطی جهیزیه دریافت کنند.
راه‌اندازی سامانه‌ای برای خرید شفاف
علیرضا شاه‌میرزایی، معاون کسب‌وکار، تجارت و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت بااشاره به سامانه خرید شفاف و تامین تسهیلات گفت: این سامانه مجموعه‌هایی را که در حوزه خرید شفاف و تامین تسهیلات به‌صورت زنجیره‌ای برای خرید کالا اقدام می‌کنند، به مشتریان معرفی می‌کند. شاه‌میرزایی بااشاره به اینکه تامین مالی برای ۲۰۰ هزار خانوار انجام شده، افزود: تاکنون ۵ بانک و تعداد زیادی از تولیدکنندگان به این طرح پیوسته‌اند. معاون کسب‌وکار، تجارت و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت به ایجاد سایتی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد و گفت: این سایت مجموعه‌هایی را که در حوزه خرید شفاف و تامین تسهیلات به‌صورت زنجیره‌ای برای خرید کالا اقدام می‌کنند، معرفی می‌کند. این مقام مسئول اضافه کرد: سامانه «توان خرید» همان سامانه «خرید شفاف» است که با حذف واسطه‌ها، ارائه کد رهگیری و شناسه کالا و همچنین الزام ارائه اسناد فروش به سامانه خرید شفاف، تکمیل و رونمایی شد. در سامانه جدید برای کنترل بازار، توجه بیشتری بر کنترل نرخ کالا شده و همچنین درباره اصالت کالا نیز توجه ویژه‌ای اعمال خواهد شد. باتوجه به اینکه تسهیلات خرید نیز به این فرآیند اضافه شد، سامانه تغییر نام داد و به نام «توان خرید» رونمایی شد، به این ترتیب، مصرف‌کنندگان می‌توانند از طریق تسهیلات دریافتی به این طرح بپیوندند. معاون تجارت و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: براساس برنامه‌ریزی، کالاهای گوناگون موردنیاز مردم در این سامانه گسترش خواهد یافت، اما در مرحله نخست، لوازم‌خانگی و اثاث منزل مورد هدف است. در این طرح، ضمن حذف واسطه‌ها و ارتباط مستقیم بین تولیدکنندگان و مصرف‌کننده نهایی، ضمن کاهش نرخ نهایی محصول که توسط مردم پرداخت می‌شود، با انتقال مستقیم تسهیلات از بانک به تولیدکننده، در عمل چرخه‌ای از زنجیره تامین مالی شکل می‌گیرد که به‌دلیل عدم‌پول‌پاشی در بازار، اثر تورمی نخواهد داشت و باعث ثبات بازار خواهد شد. شاه‌میرزایی افزود: طرح توان خرید با لوازم‌خانگی، فرش و مبلمان، لوازم‌آشپزخانه و تمامی اثاث منزل شروع خواهد شد و به‌زودی گروه‌های دیگری از کالاها از جمله مصالح ساختمانی و لوازم‌یدکی خودرو نیز به آن افزوده خواهد شد.
بازار رقابتی می‌شود
در همین حال، معاون وزیر صمت با تاکید بر اینکه لوازم‌خانگی گران نمی‌شود، گفت: قیمت‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که کالاها قابلیت صادرات پیدا کنند؛ در صورت گرانی نه‌تنها بازار داخل بلکه بازار خارج هم از دست می‌رود.
محمدمهدی برادران درباره تغییر نرخ لوازم‌خانگی، با بیان اینکه در حال حاضر بازار لوازم‌خانگی رقابتی است، اظهار کرد: برخلاف اینکه گاهی اوقات نرخ مواد اولیه افزایش می‌یابد، اما تولیدکنندگان کمترین افزایش نرخ را نسبت به سایر صنایع اعمال کرده‌اند. بازار رقابتی است و فعالان این حوزه در همین بازار در حال کار هستند و مشکل خاصی هم وجود ندارد.
معاون صنایع عمومی وزیر صمت افزود: تولید و عرضه اجناس با کمترین مشکل در حال انجام است و حتی به‌تازگی برخی تولیدکنندگان بزرگ برای فروش کالاهای خود تخفیفاتی نیز در نظر گرفته‌اند. تولیدکنندگان دیگر هم طرح‌های خاص برای ارائه کالا با تخفیف دارند تا سهم بازار را بگیرند.
وی درباره اینکه آیا ستاد تنظیم بازار مصوبه‌ای برای افزایش نرخ لوازم‌خانگی دارد یا خیر، گفت: ستاد تنظیم بازار به‌دنبال افزایش نرخ لوازم‌خانگی نیست و مصوبه‌ای در این زمینه نداشته‌ایم.
برادران تصریح کرد: حتی در برخی موارد که ما اجازه افزایش نرخ دادیم، به‌دلیل رقابتی بودن بازار، خود تولیدکنندگان تمایلی به افزایش نرخ نداشتند، زیرا تا یک حدی می‌توان نرخ را بالا برد و مردم نمی‌توانند هزینه کنند. معاون صنایع عمومی وزیر صمت افزود: از سویی دیگر، قیمت‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که بتوان بازار هدف صادراتی تعریف و کالاها را به کشورهای دیگر نیز صادر کرد. در حال حاضر تلاش ما بر این است که قیمت‌ها به شکلی باشد که کالاها قابلیت صادرات پیدا کنند و در کشورهای منطقه حضور فعالی داشته باشیم. اگر قیمت‌ها غیرمنطقی افزایش یابد، بازار داخلی را هم از دست می‌دهیم، چه برسد به بازارهای خارجی. برادران تاکید کرد: روال عادی است و افزایش نرخ لوازم‌خانگی به‌صلاح نیست.
گشتی در بازار
اما این تمام ماجرا نیست و حکایت بازار حکایت دیگری است. فروشندگان لوازم‌خانگی می‌گویند بازار راکد است و مشتری نداریم. برخی هم که به بازار مراجعه می‌کنند، قصد جدی خرید ندارند و بیشتر پرس و جو می‌کنند. البته 2 دیدگاه هم از سوی مشتریان احساس می‌شود؛ اول اینکه برخی منتظر هستند که مذاکرات به‌ثمر برسد و دلار اندکی ارزان‌تر شود و روی نرخ اثرگذار باشد و برخی دیگر هم طبق روال سنواتی، انتظار گرانی دارند، اما این انتظار به‌دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم آنقدر محرک نیست که آنها را ترغیب به خرید کند؛ مگر اینکه در واقع عجله یا شرایط خاصی داشته باشند که به اجبار خرید کنند. در این میان، هرچند برخی تاکید دارند لوازم‌خانگی مشمول قیمت‌گذاری نیست، اما فعالان این حوزه می‌گویند سازمان حمایت، از آنها انتظار دارد تا هرگونه تغییرات قیمتی خود را با ضوابط این سازمان انجام دهند و در برخی موارد حتی به موضوع قیمت‌گذاری به‌شیوه دستوری هم ورود می‌کند. در واقع فعالان بازار مدعی هستند، وزارت صمت همچنان بر قیمت‌گذاری کالاها اصرار دارد و همین امر، روال عرضه و تقاضا را در بازار برهم می‌زند؛ چرا که بسیاری از کالاها به‌دلیل اینکه نرخ منطقی برای آنها تعیین نمی‌شود و برخی به جبران ضعف‌های تنظیم بازاری خود در بسیاری از کالاها و بازارها، اقدام به تعیین قیمت‌هایی می‌کنند که با واقعیت تولید منطبق نیست و این امر منجر به عرضه خارج از شبکه برخی کالاها یا احتکار از سوی برخی توزیع‌کنندگان می‌شود. در مقابل تولیدکنندگان لوازم‌خانگی می‌گویند باتوجه به افزایش حقوق و دستمزدی که امسال تجربه کرده‌اند و باید نیروی کارگر خود را با پرداخت حقوق و دستمزد بیشتری نگه دارند، بنابراین در عمل نرخ تمام‌شده تولید رو به افزایش گذاشته و این امکان برای آنها وجود ندارد که بتوانند با تثبیت قیمت، خطوط تولیدی خود را سرپا نگاه دارند، در حالی که این امر می‌تواند منجر به تعطیلی شیفت‌های سوم کاری و در نتیجه کاهش تولید شود. به‌اعتقاد آنها، کاهش تولید ممکن است منجر به کاهش عرضه محصولات به بازار شده و در نهایت نبود تعادل در عرضه و تقاضا سبب خواهد شد تا بازار، افزایش قیمت‌های کاذب را تجربه کند که به‌طورقطع این مورد خواست دولت نیست؛ اما ثمره رفتاری است که دولت در ماه‌های قبل از آن، انجام داده است. نکته حائزاهمیت دیگر آن است که ورود لوازم‌خانگی قاچاق همچنان به بازار وجود دارد، هرچند براساس قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، حتی سرویس‌دهی برای نصب و تعمیرات این لوازم‌خانگی نیز غیرقانونی است، اما به هر حال، این بازار همچنان نفس می‌کشد و فعال است. از سوی دیگر، مردم همچنان دنبال برندهای خارجی هستند، هرچند برخی فروشگاه‌ها در بازار به‌راحتی این اقلام را عرضه می‌کنند و آنها را گارانتی خواهند کرد؛ اما مشخص نیست که این گارانتی چقدر قابل‌اعتماد باشد و خود این موضوع هم نکته‌ای است که کمتر موردتوجه مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
البته گشت و گذاری در بازار و صحبت با برخی فروشندگان حکایت از آن دارد که بازار با افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت‌ها، به‌طور متوسط از ابتدای سال مواجه بوده، اما این افزایش نرخ از سوی توزیع‌کنندگان و نمایندگان غیررسمی انجام می‌گیرد و برندها خیلی وارد فضای افزایش رسمی قیمت‌های‌شان نشده‌اند.
سخن پایانی
بازار لوازم‌خانگی حال خوشی ندارد و از طرفی مردم چشم‌انتظار روزنه‌ای در مذاکرات برجام، در خرید خود دست نگه داشته‌اند و به‌دنبال روزنه امید و گشایش اقتصادی هستند. از سوی دیگر، پایان تحریم‌ها و واردات مجدد کالاها در کشور می‌تواند از افزایش افسارگسیخته‌ای که در بازار با آن روبه‌رو هستیم، جلوگیری کند. بازار بی‌رمق این روزهای لوازم‌خانگی سبب شده تا فعالان این صنف، این روزها خیلی حال خوبی نداشته باشند و با بازاری روبه‌رو باشیم که مشتریان در آن، بیشتر از اینکه خریدار واقعی باشند، فقط به‌شکل تماشاچی از کنار مغازه‌ها عبور می‌کنند. باید منتظر ماند و دید، طرح دولت برای خرید از سامانه صمت، چقدر در باز کردن گره رکود این بازار موثر است.
