پشت‌پرده بندی جدید در قبض تلفن ثابت
۱۷ شهریور، افزایش تعرفه هزینه ماهانه تلفن ثابت، موردتایید قرار گرفت و ستاد تنظیم بازار، افزایش نرخ کارکرد تلفن ثابت را تصویب کرد.
هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت ۲۱ هزار تومان است
۱۷ شهریور، افزایش تعرفه هزینه ماهانه تلفن ثابت، موردتایید قرار گرفت و ستاد تنظیم بازار، افزایش نرخ کارکرد تلفن ثابت را تصویب کرد. براساس این مصوبه، کاربران تلفن های ثابت استان تهران برای حفظ خط تلفن ثابت خود، باید ماهانه ۲۰ هزار تومان، پرداخت کنند. این مبلغ، هزینه ای است که از مهر به ردیف قبض های تلفن اضافه شده و براساس آن صاحبان خطوط تلفن در پایتخت برای استفاده و حفظ این خطوط، موظف به پرداخت آن هستند. بسیاری از کارشناسان معتقدند تحمیل این هزینه اضافی، به دلیل تلاش شرکت مخابرات برای تامین هزینه های جاری و دیون معوقه خود است. به این ترتیب پس از خصوصی سازی شرکت مخابرات و چندپاره شدن ساختار ارتباطی کشور، مشکلات مالی متعددی گریبانگیر این بخش مهم شد. کاهش منابع درآمدی شرکت مخابرات پس از خصوصی سازی غلط این شرکت، چالش های اقتصادی مهمی را برای حوزه ارتباطات کشور رقم زد تا جایی که بارها وزیران ارتباطات دوره های اخیر، نبود منابع مالی مناسب را مهم ترین دلیل توسعه نیافتگی و بهبود زیرساخت های ارتباطی و مخابراتی کشور عنوان کرده اند. این مسائل در کنار یکدیگر سبب شد تا شرکت مخابرات برای پرداخت هزینه ها در چند سال اخیر به راهکارهایی مانند فروش املاک و مستغلات روی آورده است. افزایش تعرفه ماهانه برای تلفن های ثابت، نیز راه دیگری برای تامین اعتبار موردنیاز شرکت مخابرات است که در چند سال اخیر به تصویب نرسیده است، بنابراین افزودن بندی به نام «هزینه خدمات مکالمه صوتی» راهکار جدیدی است که شرکت مخابرات با همکاری شورای عالی رقابت و تایید کمیسیون تنظیم مقررات مخابرات اجرایی کرده است. در این گزارش، به بررسی آثار خصوصی سازی در بخش مخابرات پرداخته است.
ماجرای «خدمات مکالمه صوتی»
قبض ماه مهر تلفن های ثابت با ردیف جدیدی برای پرداخت همراه بود. براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، هر مشترک تهرانی موظف به پرداخت ماهانه ۲۰ هزار تومان، در مراکز استان ها ۱۵ هزار تومان و در سایر شهرها نیز ۱۰ هزار تومان بابت هزینه مکالمات صوتی به مخابرات شده اند. در قبال پرداخت این هزینه، برای مشترکان تهرانی ۴۴۴۴ دقیقه مکالمه شهری، در مراکز استان ها ۳۳۳۳ و در سایر شهرها ۲۶۰۰ دقیقه مکالمه شهری رایگان لحاظ شده است. این مصوبه با گلایه بسیاری از مشترکان خطوط ثابت مواجه شده است. برخی شهروندان مدعی شدند ابتدا خط ثابت قطع شده و بعد از مراجعه به مخابرات، برگه پرینتی به آنها داده شده است که در بخش شرح هزینه ها، قسمتی با عنوان خدمات مکالمه صوتی دیده می شود. در تمامی موارد، به این ترتیب شرکت مخابرات اقدام به فعال کردن خدماتی برای همه مشترکان، بدون استعلام از صاحبان خط کرده که براساس آن هزینه قبض آنها حداقل ۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین معلوم نیست تلفن های ثابت که هیچ گونه استفاده ای ندارند چرا باید این مبلغ را بپردازند؟ ضمن آنکه از نظر مخابرات 20هزارتومان مبلغ زیادی نیست، در حالی که وقتی در چندصد هزار شماره ضرب شود، مبلغ دریافتی مخابرات، میلیاردی خواهد بود.
جبران هزینه تهیه زیرساخت
داود زارعیان، معاون تجاری و خدمات مشتریان شرکت مخابرات در گفت وگو با موسسه مطبوعاتی صمت تاکید کرد: افزایش تعرفه تلفن ثابت براساس مجوز سازمان ستاد تنظیم بازار، از اول شهریور اجرایی شده است. معاون تجاری و خدمات مشتریان شرکت مخابرات ادامه داد: شرکت مخابرات برمبنای تعرفه مکالمات شهری مقادیر مشخص شده ای را به عنوان الزام حداقل زمان مکالمه در نظر گرفته است. به عبارتی، مشترکان باید هزینه حداقل انجام مکالمه را تحت هر شرایطی بپردازند؛ حتی اگر میزان مکالمه آنها کمتر از این حد تعیین شده باشد. به عنوان مثال، برای مشترکان تهرانی، هزینه مکالمه صوتی ۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. اگر میزان مکالمه یک مشترک تهرانی بیشتر از ۲۰ هزار تومان باشد، باید این مبلغ را بدون هیچ هزینه اضافی به طورکامل بپردازد، اما اگر میزان استفاده این مشترک، ۱۵ هزار تومان (کمتر از ۲۰ هزار تومان به عنوان محدوده تعیین شده) باشد، مشترک به طورحتم باید ۲۰ هزار تومان را به طور کامل و دقیق پرداخت کند. این ۲۰ هزار تومان در جایگاه ردیف مکالمه صوتی در قبوض ذکر شده است. وی در ادامه تاکید کرد: شرکت مخابرات حداقل میزان مکالمه را براساس مناطق شهری تفکیک کرده و در پایتخت حداقل استفاده از خط تلفن ثابت باید ۲۰ هزار تومان (معادل ۴۴۴۴ دقیقه مکالمه) و در مراکز استان ها حداقل استفاده از خط ثابت تلفن ۱۵ هزار تومان (معادل ۳۳۳۳ دقیقه مکالمه) و در شهرهای کوچک این رقم حداقل ۱۰ هزار تومان باشد.
اضافه شدن ردیف هزینه خدمات مکالمه صوتی
در همین حال، عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پیگیری موضوع اضافه شدن ردیف هزینه خدمات مکالمه صوتی به قبوض تلفن ثابت، اظهار کرد: رقم مصوب شده برای هزینه خدمات مکالمه صوتی، در واقع هزینه ثابت نیست و حداقل کارکرد است. این میزان حداقل کارکرد نیز، براساس شهرها تقسیم بندی و در شهرستان ها حداقل میزان کارکرد مشترکان از تلفن ثابت، ۱۰ هزار تومان اعلام شده است. بر این اساس، اگر مشترکی در یکی از شهرستان ها، ۱۰ هزار تومان مکالمه داشته باشد، به همان میزان پرداختی داشته و ۱۰ هزار تومان بابت خدمات مکالمه صوتی دیگر به قبض او اضافه نخواهد شد، اما اگر تلفن ثابت او ۱۰ هزار تومان کارکرد نداشته باشد، باید حداقل کارکرد ۱۰ هزار تومان را بپردازد. به گزارش فارس، وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: میزان حداقل کارکرد خط ثابت برای مشترکان در مراکز استان ۱۵ هزار تومان و در تهران ۲۰ هزار تومان است. این ارقام در حالی مصوب شده که هم اکنون هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت برای شرکت مخابرات ایران بیش از این ارقام است.
جای خالی توسعه متوازن
در ادامه این اظهارات، محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران در پاسخ به انتقادها درباره واگذاری شرکت مخابرات ایران و بروز مشکلات مالی برای این شرکت گفت: نحوه واگذاری شرکت مخابرات ایران براساس اصل ۴۴ قانون اساسی انجام و تمام فرآیندهای قانونی آن طی شده است، این فرآیند توسط مراجع ذی ربط بررسی و تایید شده و تاکنون گزارشی مبنی بر مشکل درباره این واگذاری دریافت نشده است و اگر مسئله ای وجود دارد، باید به قانون مراجعه شود. به گزارش ایسنا، بیدخام بااشاره به آمار تلفن ثابت و تعداد مشترکان پهن باند قبل و بعد از خصوصی سازی گفت: شرکت مخابرات ایران قبل از خصوصی سازی، حدود ۸۵۰ هزار مشترک پهن باند داشته و در حال حاضر حدود ۹ میلیون مشترک پهن باند دارد. این آمار اصلا قابل قیاس با قبل از خصوصی سازی نیست. آمار و ارقام، نشان دهنده فعالیت مخابرات در همه حوزه های ارتباطی در سراسر کشور است، اما اینکه آیا این توسعه ها متناسب با نیاز مشترکان است یا نه، موضوع دیگری است که جای بررسی همه جانبه دارد. مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران ادامه داد: شرکت مخابرات طبق مقررات و قوانین، تمامی زیرساخت های اپراتورهای ثابت و همراه را تامین می کند. همه شرکت های FCP و اپراتورهای همراه زیرساخت های موردنیازشان را از مخابرات دریافت می کنند و در حوزه تامین ارتباطات روستایی هم فعالیت های شرکت مخابرات بسیار گسترده است، بنابراین بدون توسعه، زیرساخت های لازم برای همه ذی نفعان حوزه ارتباطات فراهم نمی شد و توسعه نیز نیازمند تامین اعتبار است.
ثبات تعرفه باوجود افزایش تورم
اظهارات بیدخام در حالی عنوان می شود که برخی کارشناسان انتقاداتی نسبت به انحصار مخابرات دارند. وی در این باره گفت: برخی معتقدند انحصار زیرساخت ها دست شرکت مخابرات است که چنین حرفی دقیقی نیست و باید برای اثبات آن به اعداد و ارقام رجوع کنیم. سهم بازار شرکت های FCP و مخابرات ایران در حوزه پهن باند کمابیش برابر است. در بحث زیرساخت هم شرکت مخابرات طبق مصوبات و قوانین ابلاغی سازمان تنظیم مقررات اقدام کرده و زیرساخت و امکانات موردنیاز به شرکت ها ارائه شده است. به طور کلی سهم بازار موجود در حوزه پهن باند بین همه اپراتورها نشان می دهد آیا در واقع انحصاری وجود دارد یا خیر؟ مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران با بیان اینکه عمده دلیل توسعه نیافتگی این است که ما منابع مالی موردنیاز برای توسعه را نداریم، افزود: در حدود ۱۲ سال گذشته، تعرفه تلفن ثابت باوجود افزایش تورم در همه حوزه ها، تغییری نکرده و در مقابل روند حاشیه سود شرکت مخابرات ایران در بخش ثابت به دلیل تورم و نبود تناسب در تعرفه ها نزولی است. وی افزود: به این ترتیب، سودآوری مخابرات در بخش تلفن ثابت در سال ۱۳۹۸ حدود یک درصد بوده که در سال ۱۳۹۹ تبدیل به زیان شده و شاهد روند کاهشی در حاشیه سود شرکت مخابرات ایران بوده ایم. مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران ادامه داد: هزینه نگهداری شرکت مخابرات ایران برای یک خط تلفن ثابت، حدود ۲۱ هزار تومان است، اما پولی که از مشترک می گیریم ۵۸۰۰ تومان است. بدون شک برای سرپا ماندن بزرگ ترین شرکت مخابراتی باید با اصلاح تعرفه ها نسبت به تامین اعتبار این بخش گام برداریم. انداختن تمامی تقصیرات در روند تامین اعتبار بر گردن شرکت مخابرات کار درستی نبوده و دولت باید حمایت های مالی از این شرکت کند.
خصوصی سازی غلط مخابرات
سیدحسن هاشمی، رئیس سازمان نصر نیز درباره ابعاد خصوصی سازی بخش های دولتی گفت: شرکت مخابرات مصداق خصوصی سازی بد است؛ در شیوه خصوصی سازی و در ادامه عملکرد شرکت خصوصی شده، جای نقد بسیار زیادی وارد است. هاشمی در گفت وگو با صمت گفت: در رابطه با اثبات عملکرد ناموفق شرکت مخابرات، می توان دلایل متعددی را برشمرد. به عنوان مثال اینترنت ثابت شرکت مخابرات، پایین ترین کیفیت را در کشور داشته و به همین دلیل بیشتر کاربران این سرویس، به شدت ناراضی هستند، اما گاهی چاره ای جز استفاده از سرویس اینترنت شرکت مخابرات ندارند، چرا که عمده کانال ها و لوله گذاری های مخابراتی در خیابان ها و معابر اصلی شهرها، از سال ها قبل در اختیار مخابرات بوده و نوعی انحصار بر آنها ایجاد شده است. اکنون نیز هرچند روی کاغذ امکان استفاده سایر اپراتورهای بخش خصوصی از این بستر مخابراتی وجود دارد، اما نوع تعاملات و قراردادها به گونه ای است که دیگر اپراتورها، ترجیح می دهند، قید این همکاری را بزنند.
بی عدالتی سیستماتیک
هاشمی در ادامه تصریح کرد: در نقد عملکرد شرکت مخابرات ایران، مصادیق متعدد دیگری هم وجود دارد؛ عدم توسعه فعالیت های این شرکت، بی توجهی به بهره وری، نامتناسب بودن ابعاد شرکت مخابرات با تعداد نیرو و خدمات از جمله دلایل اثبات عملکرد ناموفق شرکت مخابرات پس از خصوصی سازی محسوب می شوند. میزان املاک و ساختمانی های اداری این شرکت و همچنین سرانه متراژ فضای کاری به ازای تعداد کارکنان بسیار بالا است، اما خروجی کار و خدمات ارائه شده، وضعیت متناسب و مشابهی ندارد. درباره نوع مواجهه با نیروی کار هم که طی سال های اخیر بارها و بارها شاهد تجمعات کارکنان این شرکت بوده ایم و مشخص است که خروجی این بخش هم قابل قبول نبوده است. رئیس سازمان نصر ادامه داد: اقدام اخیر و تغییر شیوه تعرفه گذاری تلفن ثابت در نوع خود مصداق یک بی عدالتی است، چرا که چندین میلیون مشترک را به پرداخت ماهانه یک مبلغ ثابت، حتی بدون استفاده از تلفن خود مجبور می کند.
وادارکردن مردم به پرداخت هزینه های بیشتر
رئیس سازمان نصر کشور در ادامه تصریح کرد: درآمد ثابت شرکت مخابرات طی سال های اخیر با افزایش استفاده مردم از پیام رسان های اجتماعی کم شده است. این شرکت باید درآمد خود را از محل ارائه خدمات جدید و باکیفیت جایگزین کند. وادار کردن مشترکان به پرداخت آبونمان ثابت و بیشتر، اقدامی اشتباه است. هاشمی ادامه داد: یکی از راهکارهای منطقی موجود، اجاره دادن املاک شرکت مخابرات به بخش خصوصی است. البته فروش آن و تبدیل به سرمایه برای توسعه خدمات به مشترکان هم یک راه حل دیگر است و در مجموع راهکار فروش یا اجاره املاک مخابرات می تواند خروجی مثبتی داشته باشد. رئیس سازمان نصر کشور افزود: برای رفع مشکلات فعلی بخش مخابرات کشور، شرکت مخابرات باید به بخش خصوصی واقعی واگذار شود یا به همین شکل، خصولتی فعلی باقی بماند، اما بدیهی است که وضعیت فعلی، نه تنها الگوی مناسبی از خصوصی سازی نیست، بلکه سابقه کاری بخش خصوصی را هم خراب کرده است.
سخن پایانی
به گفته مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران، هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت ۲۱ هزار تومان است. مبلغی که شرکت مخابرات به عنوان تعرفه پایه تلفن ثابت نیز در نظر گرفته، برای پایتخت ۲۰ هزار تومان است و نمی توان نسبت به این توازن اعداد و ارقام بی تفاوت بود. به بیانی دیگر، در ظاهر شرکت مخابرات قصد دارد تمامی هزینه های خود را به طورمستقیم از مردم دریافت کند و در ازای آن خدمتی به افراد ارائه نکند. خصوصی سازی همواره اقدامی در راستای بهبود توسعه و کوچک سازی بدنه دولت معرفی می شود، اما آن چیزی که امروز شاهد آن هستیم، زیانده بودن شرکت مخابرات به عنوان مهم ترین بخش اقتصادی و فناوری کشور است. از سویی دیگر، وجود مدیر شرکت مخابرات و وزیر ارتباطات به عنوان 2 مرجع تصمیم گیری، نشان دیگری از چندپاره بودن بخش مخابرات و ارتباطات کشور است. در این شرایط نه تنها نمی توان خصوصی سازی انجام شده را موفق عنوان کرد، بلکه ساختارهای مدیریت کلان نیز زیرسوال است.
ارائه نکند. خصوصی سازی همواره اقدامی در راستای بهبود توسعه و کوچک سازی بدنه دولت معرفی می شود، اما آن چیزی که امروز شاهد آن هستیم، زیانده بودن شرکت مخابرات به عنوان مهم ترین بخش اقتصادی و فناوری کشور است. از سویی دیگر، وجود مدیر شرکت مخابرات و وزیر ارتباطات به عنوان 2 مرجع تصمیم گیری، نشان دیگری از چندپاره بودن بخش مخابرات و ارتباطات کشور است. در این شرایط نه تنها نمی توان خصوصی سازی انجام شده را موفق عنوان کرد، بلکه ساختارهای مدیریت کلان نیز زیرسوال است.
