شتاب قابل ‌ توجه علوم و تخصص ‌ های گوناگون در تمام زمینه ‌ ها، پیشرفت هر روزه دانش و تکنولوژی، پیچیدگی سازمان ‌ ها، تغییر مداوم موقعیت ‌ های شغلی، تلاش و انگیزه کارکنان برای ترفیع، اصلاح عملکرد شغلی، نیاز به افزایش بهره ‌ وری نیروی انسانی و... ضرورت ‌ های آموزش به نیروی انسانی را بیش از پیش تقویت می ‌ کند. توجه به آموزش کارکنان، زمینه افزایش رضایت شغلی آنها را فراهم می ‌ کند و به همگام ‌ سازی دانش و توان نیروی انسانی در سازمان منتهی می ‌ شود، حوادث کار را کاهش می ‌ دهد و مسیر تغییر و تحولات سازمان را تسهیل می ‌ کند. با این وجود، آموزش در نگاه نخست هزینه ‌ بر و زمان ‌ بر است و درنتیجه در کشور ما آموزش نیروی انسانی آن ‌ قدر که باید و انتظار می ‌ رود، موردتوجه قرار ندارد و همین موضوع نیز چالش ‌ های بسیاری را ایجاد می ‌ کند. حال اگر تاثیر آموزش بر عملکرد صنایع در بلندمدت ارزیابی شود، متوجه آثار مثبت آن خواهیم شد؛ بنابراین تجدیدنظر در این شرایط، گامی ضروری در مسیر توسعه اصولی عملکرد صنایع است. در ادامه انتظار می ‌ رود مسیر آموزش افراد در کشور نیز از پایه موردبازنگری قرار گیرد.

ضرورتی برای رشد کیفی عملکرد کارکنان

منصور یزدی ‌ زاده، فعال صنعت فولاد در گفت ‌ وگو با صمت و درباره اهمیت و نقش آموزش نیروی انسانی در حوزه ‌ های گوناگون، اظهار کرد: آموزش در همه عرصه ‌ ها به ‌ عنوان یک ضرورت موردتوجه قرار دارد. حوزه معدن و صنایع معدنی نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بنابراین آموزش به ‌ عنوان فاکتوری اساسی و موثر در رشد کیفی عملکرد کارکنان که حکم سرمایه ‌ های انسانی یک مجموعه را دارند، اهمیت می ‌ یابد.

این فعال صنعت فولاد افزود: آموزش مختص یک سن، دوره یا مکان خاص و ویژه نیست. امروزه در سراسر جهان، افرادی که به گذراندن دوره ‌ های دانشگاهی حتی در مراکز معتبر دنیا بسنده کرده باشند و ۵ سال از زمان آموزش آنها گذشته باشد را بدون دانش و تخصص لازم ارزیابی می ‌ کنند، مگر آنکه فرد توأم با کار، آموزش را هم موردتوجه قرار داده باشد. به همین دلیل نیز دوره ‌ های آموزشی حین خدمت به ‌ شدت جدی گرفته می ‌ شود و ارتقای شغلی افراد را موکول به گذراندن این دوره ‌ ها می ‌ کنند. یزدی ‌ زاده گفت: استانداردهای آموزشی در سطح بین ‌ المللی تا حد زیادی مشابه هم هستند، هرچند کیفیت برگزاری این دوره ‌ ها با هم متفاوت است. با این وجود، در کشور ما فرهنگ ضرورت گذراندن این دوره ‌ ها آن ‌ چنان فراگیر نشده و به همین دلیل برای برگزارکننده و فراگیر بیشتر جنبه رفع تکلیف دارد. وی افزود: به همین دلیل، این دوره ‌ ها در کشور ما آن ‌ طور که باید جدی گرفته نمی ‌ شود و تنها آنهایی که علاقه ‌ مند هستند به توان علمی و تخصصی خود اضافه کنند، منتظر برگزاری دوره ‌ های عمومی نمی ‌ شوند و گاه خودشان از جیب برای ارتقای سطح دانش خود هزینه می ‌ کنند. این فعال صنعت فولاد در ادامه تاکید کرد: با توجه به کاستی ‌ های یادشده در کشور، موضوع مدیریت دانش نیز متاثر از موارد گفته شده آن ‌ قدرها فراگیر نشده است. شرکت ‌ های پیشرو اندکی هستند که با اعتقاد راسخ به این موضوع پرداخته و سعی در بهره ‌ مندی از مزایای مدیریت دانش دارند.

وی افزود: یکی دیگر از موانع فراگیری مدیریت دانش، نگرانی از امنیت شغلی است. در کشور ما فرهنگ جانشین ‌ پروری که متاثر از همین موضوع است، فراگیر نشده و نسبت به آن بی ‌ توجهی می ‌ شود. بیشتر افراد سعی می ‌ کنند دانش اندوخته خود را برای خود نگهدارند و به صورت آبشاری همه فوت ‌ وفن ‌ های کار را به زیردستان خود انتقال ندهند، تا مبادا کار خود را از دست دهند.

یزدی ‌ زاده در ادامه تاکید کرد: گذراندن دوره ‌ آکادمیک، دوره ‌ های عملی و همچنین حین خدمت، لازم و ملزوم هستند. دوره آکادمیک دوره مقدماتی به ‌ شمار می ‌ رود، چراکه تئوری به ‌ تنهایی کاربرد ندارد. دوره ‌ های کارگاهی و عملی، دوره ‌ های مکمل برای آغاز کار و دوره ‌ های حین کار و خدمت تکمیلی هستند؛ بنابراین نمی ‌ توان گفت کدامیک اهمیت بیشتری دارند.

این فعال صنعت فولاد در ادامه با اشاره به رابطه میان دانشگاه و صنعت و تاثیر آن بر فرآیند آموزش نیروی انسانی افزود: در کشور ما، رابطه دانشگاه و صنعت بیشتر از اینکه عملیاتی و کاربردی باشد، جنبه نمایشی به خود گرفته و رفع تکلیفی عمل می ‌ کند و هنوز بالغ نشده است. در این ‌ زمینه، بارها ‌ وبارها آسیب ‌ شناسی انجام ‌ شده، اما جز در موارد معدود توفیق زیادی در این زمینه نداشته ‌ ایم.

وی در ادامه تاکید کرد: شرایط اقتصادی کشور در طول سال ‌ های اخیر به ‌ شدت ضعیف شده و در چنین شرایطی، افراد ناچار هستند بدون توجه به کیفیت کار و ارتباط آن با تحصیلاتشان، یک موقعیت شغلی را بپذیرند و بیشتر به ‌ دنبال انجام کار برای کسب معیشت هستند و همین موضوع از کیفیت عملکردی صنایع می ‌ کاهد.

فرصتی برای توسعه عملکردی سرمایه ‌ های انسانی

حسن حسینقلی، فعال بخش معدن و صنایع معدنی در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: در عصر حاضر از کارکنان یک مجموعه با عنوان سرمایه ‌ های انسانی یاد می ‌ شود؛ بنابراین آموزش نیروی انسانی اهمیت ویژه ‌ ای دارد و فرصتی برای توسعه عملکردی کارکنان فراهم می ‌ کند.

حسینقلی گفت: با این وجود، اساس آموزش در کشور ما با ایرادات ویژه ‌ ای همراه است؛ یعنی آموزش کافی و متناسب با نیازهای صنعت به افراد داده نمی ‌ شود؛ درنتیجه فارغ ‌ التحصیلان دانشگاهی از کارآمدی کافی برای در اختیار گرفتن مشاغل به ‌ ویژه در حوزه ‌ های معدنی و صنعتی برخوردار نیستند و همین موضوع نیز عملکرد آنها را تحت ‌ تاثیر منفی قرار می ‌ دهد.

وی افزود: در موارد متعددی شاهد پذیرش تعداد قابل ‌ توجهی از دانشجویان در رشته ‌ های تخصصی هستیم که کشور به آنها نیازی ندارد. به ‌ عنوان ‌ مثال، تعداد پذیرفته ‌ شدگان رشته زمین ‌ شناسی به ‌ مراتب بالاتر از نیاز کشور به این رشته است. همین دانشجویان نیز آموزش ‌ های تخصصی لازم را نمی ‌ بینند و درنتیجه برای شروع فعالیت خود با چالش ‌ های جدی روبه ‌ رو خواهند شد؛ بنابراین تجدیدنظر در الگوهای آموزشی کشور ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد.

این فعال بخش معدن و صنایع معدنی در پاسخ به سوالی مبنی بر آموزش نیروی کار حین فعالیت گفت: بسیاری از صنایع و شرکت ‌ های فعال در بخش معدن و صنایع معدنی از توان مالی کافی برخوردار نیستند و در چنین شرایطی، آموزش نیروی انسانی عملا نادیده گرفته می ‌ شود.

حسینقلی افزود: آموزش نیروی انسانی موجب می ‌ شود افراد بتوانند متناسب با تغییرات سازمانی و به ‌ طور موثر، فعالیت ‌ هایشان را ادامه دهند و بدین ‌ ترتیب، امکانی برای تحقق اهداف سازمانی فراهم می ‌ شود.

این فعال بخش معدن و صنایع معدنی گفت: با این وجود، آموزش نیروی انسانی برای بسیاری از کارفرمایان پرخرج به ‌ شمار می ‌ رود. به ‌ ویژه آنکه حضور کارکنان در دوره ‌ های آموزشی منجر به صرف زمان کار می ‌ شود؛ بنابراین در نگاه نخست این ‌ طور به ‌ نظر می ‌ رسد که آموزش به ‌ منزله به تعویق افتادن فرآیند تکمیل پروژه ‌ ها خواهد بود. با این وجود، آموزش به نیروی انسانی در نهایت به نفع سیستم خواهد بود و باید به ‌ عنوان یک سرمایه ‌ گذاری ارزشمند موردتوجه و ارزیابی قرار گیرد.

وی در ادامه و در تشریح مزیت ‌ های آموزش گفت: رفع نقاط ضعف و بهبود عملکرد کارکنان از مهم ‌ ترین مزیت ‌ های آموزش به نیروی انسانی است. با آموزش در واقع فرصتی برای ارتقای توانمندی و مهارت ‌ های افراد فراهم می ‌ شود و کارگری که آموزش ‌ های لازم را دیده، عملکرد به ‌ مراتب بهتری در شغل خود خواهد داشت.

حسینقلی در پایان گفت: با توجه به موارد یادشده انتظار می ‌ رود برای بهبود عملکرد نیروی انسانی فعال در حوزه ‌ های گوناگون و به ‌ ویژه بخش معدن و صنایع معدنی، تجدیدنظری اساسی در اصول آموزش به افراد انجام شود؛ یعنی در درجه نخست سیستم آموزشی کشور اصلاح و بر پایه نیازهای صنعت کشور، مجددا برنامه ‌ ریزی شود. سپس آموزش ‌ های فنی ‌ وحرفه ‌ ای به ‌ عنوان اصلی اساسی در صدر آموزش به افراد قرار گیرند و در ادامه صنایع و معادن بخشی از هزینه ‌ های خود را به آموزش نیروی انسانی حین کار اختصاص دهند. بدون تردید تغییرات یادشده از یک ‌ سو امکانی برای رشد و تعالی کارکنان مجموعه ‌ ها فراهم می ‌ کند و در همین حال، فرصتی برای ارتقای سطح عملکردی کارکنان یا به بیان دیگر، ارتقای سطح بهره ‌ وری آنهاست.

سخن پایانی

آموزش نیروهای انسانی، یک وظیفه اساسی در سازمان ‌ ها و نهادهای گوناگون است و انتظار می ‌ رود به ‌ عنوان فرآیندی مداوم و همیشگی موردتوجه قرار گیرد. کارکنان در هر سطحی از سطوح یک شرکت یا صنعت، اعم از مشاغل ساده تا پیچیده و حتی مدیریتی، نیازمند آموزش و کسب دانش و مهارت ‌ های جدید هستند. در واقع از افراد انتظار می ‌ رود اطلاعات و مهارت ‌ های جدیدی برای اجرای موفقیت ‌ آمیز وظایف خود فرابگیرند. آموزش می ‌ تواند به ‌ عنوان راهکاری مطمئن در راستای بهبود کیفیت و حل مشکلات حاکم بر عملکرد صنایع گوناگون موردتوجه قرار گیرد؛ درنتیجه فقدان آموزش، چالش ‌ های بسیاری در مسیر فعالیت صنایع ایجاد می ‌ کند؛ بنابراین آموزش نیروی انسانی صنایع، مهم ‌ ترین اقدام اجرایی مدیران و سیاست ‌ گذاران است و چنانچه فرصتی برای برقراری تعامل میان صنایع و دانشگاه ‌ ها به ‌ عنوان مراکز تولید علم فراهم شود، این ‌ گونه مشکلات برطرف خواهند شد.