فصل سرد و داستان تکراری آلودگی هوا
حسین آخانی-استاد گیاهشناسی دانشگاه تهران
تشدید آلودگی هوای تهران در فصول سرد سال یکی از تکراریترین مباحثی است که هر سال در این روزها مطرح میشود. کارشناسان نیز توصیههای خود را در رسانهها مطرح میکنند اما پس از گذشت چند هفته که وارد دوره سرما میشویم دقیقا شاهد تکرار همان اشتباهات هستیم. انگار این توصیهها برای هیچ یک از مسئولان اهمیت نداشته و تنها برای خالی نبودن عریضه منتشر میشوند.
تقریبا در همه موارد نهتنها این توصیهها عملیاتی نمیشوند، بلکه در برخی سالها مانند سال ۹۹ شاهد اضافه شدن موارد جدیدی مانند استخراج رمزارزها و استفاده بیش از اندازه از مازوت در نیروگاهها هستیم. در واقع علاوه بر مشکلات قدیمی شاهد اضافه شدن مشکلات جدید بر مجموعه معضلات زیستمحیطی تهران هستیم.
قوانین خوبی در زمینه آلودگی هوا وجود دارد که تحت عنوان قانون هوای پاک به تصویب رسیده اما خود دولت بهعنوان یک معضل بر سر راه اجرای این نوع قوانین قرار گرفته و بهنظر میرسد قرار هم نیست که تغییر رویهای در جهت اصلاح نحوه اجرای قوانین در حوزه محیطزیست صورت گیرد.
اگر میخواهیم مشکلات حوزه محیطزیست تهران را که آلودگی هوا نیز یکی از آنهاست، حل کنیم باید پیش از هر اقدامی دولت را ملزم به اجرای برنامهها و قوانین تصویب شده توسط نهادهای رسمی و قانونی کشور کنیم.
طبق قانون دولتها باید شبکه حملونقل عمومی را در شهرهای بزرگ کشور گسترش دهند. تهران نیز بهدلیل شرایط ویژهای که دارد در صدر اولویت این شهرها قرار دارد و دولت باید از سالها قبل در راستای توسعه حملونقل عمومی پایتخت اقدام میکرد اما متاسفانه بهنظر میرسد این دست مسائل برای دولت و سایر نهادها از اولویت چندانی برخوردار نیست.
در شهرهایی مثل تهران در مسیرهای طولانی باید مترو، اتوبوس و سایر وسایل نقلیه موردتوجه دولتها قرار گیرد و در مسیرهای کوتاه نیز دوچرخه و موتورهای برقی میتوانند بهترین گزینه برای مهار آلودگی هوا باشند.
همه کشورهای توسعهیافته نیز با بهرهگیری از همین ابزارها موفق به کنترل و در نهایت حل مشکل شدهاند اما در کشور ما متاسفانه رویکردها در این زمینه هم چندان دلگرمکننده نیست.
در مدت مدیریت کوتاه آقای حناچی به این موضوعات توجهاتی شد اما این مقدار کافی نبود و نتوانست نیازهای تهران را پاسخگو باشد.
تردد با دوچرخه میتواند راهکاری بسیار خوب و عملیاتی برای معضل آلودگی هوای تهران باشد اما متاسفانه شاهد رویکرد منسجمی برای توسعه استفاده از این وسیله نقلیه پاک نیستیم.
اکنون شاهد حضور ۲.۵ میلیون دستگاه موتورسیکلت در خیابانهای پایتخت هستیم که نهتنها باعث آلودگی میشوند، بلکه عاملی برای بینظمی و برهم خوردن قواعد راهنمایی و رانندگی شهر هستند، در حالی که میشد از موتورهای برقی بهجای بنزینی استفاده کرد. دولت باید امتیازاتی را برای جایگزین کردن موتورهای برقی و پاک با موتورسیکلتهای با سوخت فسیلی قائل شود تا شهروندان برای این کار تشویق شوند.
در کشورهای توسعهیافته دولتها مالکان وسایل نقلیه برقی و پاک را از پرداخت مالیات معاف میکنند که باتوجه به سنگین بودن مالیاتها در غرب چنین اقداماتی مشوق بسیار خوب و کارسازی برای مهار معضل آلودگی هوا است.
موتورهای برقی هم که مانند دوچرخه هستند در کشورهای توسعهیافته مورد استفاده قرار میگیرند.
دولت باید صاحبان موتورسیکلتها را برای جایگزین کردن وسیله نقلیه خود با نوع برقی آن تشویق کند.