شیوه کشت برنج در مناطق مختلف کشور و از جمله مازندران به روش سنتی و غرقابی است که مصرف آب با استفاده از این شیوه خارج از توان منابع آبی و سفره‌های آب زیرزمینی است و به همین منظور کارشناسان و پژوهشگران بخش کشاورزی معتقدند خشکه‌کاری برنج و کشت به شیوه بذرپاشی، کاهش مصرف آب را به دنبال دارد که باید توسعه یابد. در حقیقت چالش کم‌آبی و لزوم مدیریت مصرف آب در استان مازندران، موجب شد که در سال زراعی جاری بخشی از اراضی کشت برنج از غرقابی به خشکه کاری تبدیل شود و برخی از کشاورزان به سمت این نوع از کشت برنج بروند تا در مصرف آب صرفه جویی کنند. بر اساس اعلام کارشناسان جهاد کشاورزی مازندران، امسال ۴۶ هکتار از شالیزارهای استان برنج به صورت خشکه کاری مورد کشت قرار گرفت. اغلب کارشناسان و کشاورزان مازندرانی با توجه به کمبود آب در امسال و مدیریت در این بخش، خشکه کاری برنج را تضمین‌کننده زراعت در خشکسالی عنوان کردند که تا ۳۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی می‌شود.

خشکه کاری برنج، نجات‌بخش زراعت

یکی از بهترین و بزرگ‌ترین مزیت کشت برنج به روش خشکه‌کاری صرفه جویی در مصرف آب است، در این روش مصرف آب بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد که با توجه به خشکسالی در امسال، نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود. علی احسانی مدیر تولید دشت ناز هم که بخشی از اراضی این منطقه را به خشکه کاری برنج اختصاص داده است، می‌گوید: ۸۰ درصد اراضی شالیزاری در دشت ناز به دلیل عدم منابع آبی کشت نشد و اگر با مدیریت منابع آبی روش‌های جدید را جایگزین نکنیم با مشکلات عدیده‌ای روبه رو خواهیم

شد.

وی افزود: در زراعت با بحث بحران آب امکانی فراهم شد تا به سمت خشکه کاری برویم که برای نخستین بار ۱۵ هکتار از اراضی شالیزاری دشت ناز به خشکه کاری اختصاص یافت.

احسانی گفت: تحقیقات مختلف در این راستا انجام و نتایج کشت خشکه کاری برنج در حال جمع آوری است و براساس اعلام کارشناسان و افراد خبره، خشکه کاری ۳۰ درصد روش مرسوم کاهش آب مصرفی دارد و با توجه به استراتژیک بودن برنج، خشکه‌کاری فرصتی مناسب برای کشاورزان برای کشت برنج در زمان کم‌آبی برای مدیریت مصرف آب است.

۴ استان، میزبان خشکه‌کاری

احسان عباسپور، معاون بهبود تولیدات جهاد کشاورزی مازندران هم با اعلام اینکه از سال گذشته خشکه کاری برنج برای مواجهه با شرایط خشک وکم آبی در مازندران اجرایی شد، اظهار کرد: امسال ۴ استان مازندران، گیلان، گلستان و خوزستان مجری خشکه‌کاری برنج در کشور شدند.

وی افزود: خشکه کاری برنج در مازندران در قالب دو پروژه تحقیقاتی و اجرایی انجام شد و برای بخش پژوهشی ۲ هکتار از اراضی روستای حسین آباد بهشهر به کشت خشکه‌کاری اختصاص یافت و همچنین ۶ هزار متر در مرکز تحقیقات برنج آمل به زیر خشکه کاری رفت.

این مسئول با بیان اینکه همه اقداماتی که در این طرح در حال انجام است با همکاری و اعتبارات مدیریت آب و خاک استان انجام می‌شود، ادامه داد: اجرای این طرح از نظر اقتصادی، کاهش مصرف آب و افزایش سطح عملکرد مناسب است. عباسپور اضافه کرد: ۱۵ هکتار از مزارع در دشت ناز به روش خشکه‌کاری کشت برنج انجام شد.

اجرای طرح خشکه کاری کشاورزی در ۶ شهر مازندران

با توجه به اینکه برداشت برنج در مزارع مازندران آغاز شده است اما در برخی مناطق استان شاهد این هستیم که کشاورزان به دلیل محدودیت‌های منابع آبی توصیه‌های کارشناسان بخش کشاورزی را سرلوحه کار خود قرار دادند و اقدام به کشت برنج به روش خشکه‌کاری کردند چرا که این روش به دلیل نیاز کم به آبیاری، راهکاری موثر در مقابله با خشکسالی است. اما این نوع کشت به صورت محدود در برخی از مناطق استان در حال انجام است و در صورت توصیه و حمایت می‌تواند به عنوان یک الگو در بیشتر مناطق مازندران که با کمبود آب مواجهند، عملیاتی شود.

به گزارش ایسنا، کشاورزی دیگر در استان مازندران موفق شده، برنج را به روش خشکه کاری و بدون مصرف آب زیاد کشت کرده و محصولی بسیار باکیفیت و با عملکردی برابر با روش کشت غرقابی، برداشت کند. این کشاورز گفت: تقریبا به مدت ۷ سال است که برنج را به صورت خشکه کاری کشت می‌کنم، در این روش، خلاف روش سنتی کشت برنج که به صورت غرقابی انجام می‌شود، بذر برنج در بستر خشک به صورت مستقیم، کشت شده و آبیاری آن خلاف روش غرقاب مرسوم و رایج، به صورت دوره‌ای و برحسب نیاز و شرایط خاک انجام می‌شود. وی افزود: بعد از چند سال کشت به روش خشکه‌کاری متوجه ظرافت‌های کشت به روش خشکه کاری شدم و توانستم محصول بسیار با کیفیت، با تناژ بالا و در عین حال با مصرف آب کم تولید کنم و امسال هفتمین سال است که برنج به روش خشکه کاری کشت می‌کنم. گفتنی است، بزرگ‌ترین مزیت کشت برنج به روش خشکه کاری صرفه جویی در مصرف آب است. در این روش حداقل مصرف آب ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. با توجه به خشکسالی که کشورمان با آن دست به گریبان است موضوع بسیار مهمی بوده که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود. این کشاورز بهشهری ادامه داد: مهم‌ترین نکته در کشت برنج به روش خشکه کاری کاشتن به موقع محصول است نباید در کشت تاخیر داشته باشیم و در اردیبهشت کار کشت محصول را انجام دهیم.

اختصاص ۵۴میلیون تومان به ازای هر هکتار برای آبیاری نوین

علیرضا علیزاده، مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در این رابطه گفت: خوشبختانه دشت ناز همکاری خوبی در کارهای تحقیقاتی به‌ویژه در بخش آب و خاک دارد که روش خشکه‌کاری برنج به عنوان طرح الگویی در این منطقه به خوبی در حال انجام است. وی با بیان اینکه خشکه‌کاری برنج به ۲ روش آبیاری بارانی و نوار تیپ انجام می‌شود، گفت: این ۲ روش خلاف روش غرقابی، توجیه اقتصادی بر میزان آب مصرفی در مزرعه دارند علیزاده اظهار کرد: به ازای هر هکتار ۵۴ میلیون تومان برای سامانه نوین آبیاری کمک بلاعوض و برای هر هکتار اجرای آبیاری کم‌فشار ۱۹ میلیون تومان اختصاص داده می‌شود.

کاهش هزینه تولید

خلیل حقیقی، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه خشکه کاری برنج با استفاده از خطی کار کشت می‌شود و چند سالی است در شرق مازندران در حال انجام است، گفت: اکنون که شرایط آب و هوایی تغییر کرده وزارت جهاد کشاورزی تاکید دارد روش کشت و آبیاری در استان‌های شمالی تغییر کند.

وی به مزایای اجرای خشکه کاری برنج اشاره کرد و افزود: کاهش مصرف آب، راحتی کار در کشت، مدیریت داشت، حفظ ساختمان خاک، مدیریت تغذیه از مزیت روش خشکه کاری برنج است.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران ادامه داد: ۴۰ درصد کاهش هزینه تولید را در روش خشکه‌کاری برنج شاهد هستیم.

وی بر رعایت تاریخ کاشت در روش خشکه کاری برنج تاکید کرد و گفت: عامل اصلی موفقیت در اجرای این کشت زمان آن است.

سخن پایانی

روند روبه رشد پدیده تغییر اقلیم، شیوه کشت را تغییر داده است از این رو برای استمرار تولید باید روش‌های جدید با توجه به الگوی کشت در دستور کار قرار گیرد. از سوی دیگر، برنج محصولی پرآب طلب است و محدودیت منابع آبی سبب شده تا سطحی از شالیزارهای استان هرساله دچار تنش آبی شود. برنج محصولی پرآب طلب است و محدودیت منابع آبی سبب شده تا سطحی از شالیزارهای استان هرساله دچار تنش آبی شود. با توجه به اهمیت موضوع آب، خشکه کاری کمترین مصرف آب را دارد و به نسبت شیوه غرقابی راحتی کار دارد، خزانه و گل کردن مزرعه و پادلینگ ندارد و میزان هزینه‌ها در این شیوه کاهش چشمگیری می‌یابد.