به گزارش ایمیدرو، تفاهمنامه احداث کارخانه تولید احیای مستقیم با فناوری پرد (ساخت ایران) و نیز کارخانه فولاد سازی، با سرمایه‌گذاری شرکت چینی در کشور پرو (امریکای جنوبی) به امضا رسید.قرارداد احداث نخستین کارخانه احیای مستقیم در امریکای جنوبی به روش گازی بین سرمایه‌گذار چینی و شرکت ایرانی ام.ام.ای (MME) به عنوان صاحب فناوری پرد منعقد شد.

ظرفیت سالانه این طرح یک میلیون تن آهن اسفنجی است که محصول تولیدی در واحد فولادسازی استفاده خواهد شد. ساخت کارخانه فولاد‌سازی نیز با فناوری ایرانی، توسط شرکت ام.ام.ای در این کشور (پرو) انجام می‌شود. بخش کوره این کارخانه (احیای مستقیم) توسط شرکت MME طراحی و بخشی از تجهیزات اصلی آن در ایران ساخته و به کشور مذکور صادر خواهد شد.اما خبر دیگری که از کارگروه معدنکاری فراسرزمینی به گوش رسید اعلام رسمی عقب نشینی بخش خصوصی از ورود به معدنکاری فراسرزمینی بود. به این بهانه در گزارش امروز صمت مروری داریم بر فراز و فرود یک‌ساله ایده معدنکاری فراسرزمینی.

عقب‌نشینی از معدنکاری فراسرزمینی

بیش از یک سال پیش معدنکاری فراسرزمینی در دستورکار کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران قرار گرفت و ابراهیم جمیلی، رئیس کمیسیون اجرای طرح را به سعید عسگرزاده دبیر انجمن سنگ آهن ایران سپرد. با این حال عسگرزاده در گفت‌وگویی با ایلنا از عقب‌نشینی بخش خصوصی از معدنکاری در خارج از مرزها خبر داد.

وی در توضیح بیشتر در این باره گفت: دلیل اصلی ورود اتاق بازرگانی به سرمایه‌گذاری بر معادن فراسرزمینی تامین مواد اولیه موردنیاز صنایع کشور نبود بلکه این امر بیش از هر چیز به عنوان روشی برای دور زدن تحریم‌هایی به شمار می‌آید که مانع از ورود فناوری‌های مدرن به بخش معدن کشور می‌شد. وی افزود: براساس این طرح، کشورهای محل استقرار پروژه به دلیل تحریم نبودن از امکان ورود تکنولوژی‌ها و تجهیزاتی برخوردار است که امکان ورود آنها به ایران وجود ندارد، بنابراین این کشورها و معادن آنها می‌تواند پل ورود این فناوری‌ها به ایران باشد چون مالکیت تجهیزات در اختیار پیمانکار ایرانی است.

افزایش ریسک

وی تصریح کرد: این بزرگ‌ترین امتیاز این طرح برای بخش معدن کشور است، وگرنه با توجه به ارزان‌تر بودن مواد معدنی در ایران به نسبت دنیا تولید مواد معدنی در خارج از مرزها و ورود آنها به ایران گزینه‌ای اقتصادی نیست. دبیر انجمن سنگ آهن در ادامه به چالشی پرداخت که مانع از پیشروی پروژه در مسیر مطلوب می‌شد و گفت: یمن، افغانستان، سوریه، لبنان و ونزوئلا کشورهایی هستند که امکان ورود شرکت‌های ایرانی به آنها با کمترین چالش وجود دارد اما این کشورها از شرایط مطلوبی برای اجرای پروژه برخودار نیستند چون آنها نیز امکان وارد کردن تجهیزات و فناوری‌ها و واگذاری آنها به پیمانکار ایرانی را ندارند و نمی‌توانند پل ورود فناوری‌ها و تجهیزاتی مدرن معدنی به کشور باشند. عسگرزاده اضافه کرد: در پی همین چالش‌ها و بالا رفتن ریسک کار، بخش خصوصی از این طرح عقب‌نشینی کرد و حضور دولت در این طرح تقویت شد تا ریسک کار را دولت بپذیرد چون کشورهای یادشده گزینه‌های جذابی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیستند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: در ابتدای امر کشورهایی مانند استرالیا، برزیل، کانادا، عمان و از این قبیل هدف سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی قرار داشتند تا همکاری با آنها بر دانش فناورانه معدنکاران ایرانی بیفزاید اما ممکن نشد. دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران اظهار کرد: در معدنکاری فراسرزمینی استخراج ذخایر فلزی و ذخایر استراتژیک در اولویت هستند. وی در پاسخ به این پرسش که معدنکاری فراسرزمینی در ایران می‌تواند به فرآوری در خارج از مرزها هم توسعه یابد یا نه؟ گفت: فرآوری مستلزم زیرساخت‌هایی است که در کشورهای یادشده وجود ندارد، بنابراین به نظر نمی‌رسد توافقی در این زمینه حاصل شود.

سنگ بزرگ فراسرزمینی

اما سال گذشته در حالی زمزمه‌های این موضوع مطرح شد که فعالان معدنی بارها از تریبون‌‌‌های مختلف درباره مشکلات مختلف این حوزه داد سخن داده بودند. عدم‌همکاری شرکت‌های معتبر دنیا با شرکت‌های داخلی به دلیل تحریم‎‌‌‌ها، قیمت‌گذاری دستوری، ممنوعیت صادرات برخی کامودیتی‌‌‌ها، فرسوده‌بودن ناوگان حمل‌ونقل و ماشین‌‌‌آلات صنعتی و در نهایت صدور بخش‌‌‌نامه‌‌‌های خلق‌‌‌الساعه، از جمله مشکلاتی هستند که در چند سال گذشته، گلوگاه‎‌‌‌های بخش معدن در فعالیت به شمار می‌روند و هنوز گشایشی در این زمینه به وجود نیامده است.

هر کاری کنیم، کم است

کورش شعبانی نایب‌رئیس انجمن مس که یکی از مخالفان فعالیت فرای مرزهای کشور بود، در این زمینه به صمت گفت: برادران ودوستان عزیز؛ معدنکاری خودمان آنقدر با مشکلات ریز و درشت و متعدد رو به رو است و آنقدر نیاز به کار دارد که هر ایده، تفکر و سرمایه‌ای جذب آن شود، باز هم کم است. وی ادامه داد: از نظر من به عنوان فعال حوزه معدن بسیاری از کارهایی که در این زمینه انجام می‌شود جنبه نمایشی پیدا کرده است. ظرفیت معدنی این سرزمین بسیار بسیار بالا است. عمق اکتشافات ما هنوز به طور متوسط به ۲۰ متر هم نرسیده است. در این لحظه ما در ۵ تا ۷ درصد این سرزمین عملیات اکتشافی انجام داده‌ایم. در همین زمان هزاران میلیارد تومان سرمایه سرگردان در دست مردم داریم که تنها تورم ایجاد می‌کند و کجا بهتر از بخش معدن برای قرار گرفتن این سرمایه‌ها پیدا می‌شود؟

رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن ایران گفت: چرا داریم سرمایه‌ها، توان تخصصی و نیروهای‌مان را تشویق می‌کنیم که از سرزمین‌ فرار کنند؟ مگر عمق اکتشافات ما به متوسط جهانی که ۱۵۰ متر است، رسیده؟ مگر منابع معدنی این کشور تمام شده است؟ مگر این نمایش‌ها برای ما منافعی دارد.

دست‌تان درد نکند

شعبانی در ادامه سخنان خود گفت: دوستان عزیز اگر توانستید در هر کجای دنیا برای استخراج موادمعدنی که در کشور به اندازه کافی وجود ندارد - مثل بوکسیت، منیزیت، لیتیوم و امثال آن – با روشی درست کار کنید، دست‌تان درد نکند اما لطفا در مورد کانی‌هایا فلزاتی که در سرزمین ما هنوز اکتشاف نشده است - مثل مس، آهن، طلا یا دیگر فلزات استراتژیک – ذهن ما را منحرف نکنید و اجازه دهید نیرو و توان‌مان روی اکتشافات درون سرزمینی متمرکز شود چون حداقل تا ۲۰ سال آینده کار خواهیم داشت.

در خانه دیگران چه می‌کنیم

شعبانی گفت: ما برای ورود ماشین‌آلات یا دسترسی به تکنولوژی هیچ منعی به جز تحریم‌های داخلی نداریم. شاید بتوانیم بگوییم در برخی موارد خاص برای آنالیز شیمیایی عناصر حساس، تحریم وجود داشته دارد که خوشبختانه امکانات آن در داخل موجود است، اما برای تامین ماشین‌آلات گرفتار منع و محدودیت‌هایی هستیم که بسیار سخت‌تر از تحریم‌های خارجی است و درحال‌حاضر ما مانده‌ایم با یکسری ماشین‌آلات فرسوده که هزینه تولید را به شدت بالا می‌برد. عضو هیات موسس و نایب رئیس انجمن مس ایران افزود: ما باید خواستار رفع این مشکلات باشیم. وقتی در ایران، که خانه خود ماست نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم در خانه دیگران چه‌کار می‌توانیم انجام دهیم.

همه چیز را به گردن تحریم نیندازیم

شعبانی گفت: اینجا وقتی کسی قدم در مسیر فعالیت معدنی می‌گذارد از ابتدا با سنگ‌اندازی رو به رو می‌شود تا وقتی تولید انجام شود و محصول به مرحله فروش می‌رسد. این فرآیند ناقص و پر مشکل باعث شده عده‌ای فکر کنند در خارج از ایران موفق‌تر هستند. اینجا حیف است و جای کار بسیار زیاد است. باید زمینه را برای سرمایه‌گذاری خارجی در کشور خودمان مهیا کنیم. اگر به خاطر تحریم شرکت‌ها نمی‌آیند، اشخاص و افراد که می‌آیند. شاید ماشین‌آلات های‌تک به ما ندهند اما بقیه دستگاه‌های مورد نیاز که تحریم نیست. ما مشکلات داخلی بسیار زیاد و پیچیده‌ای داریم و بنابراین همه چیز را به گردن تحریم نیندازیم.

سخن پایانی

در حالی که مشکلات حوزه معدن از سال گذشته همچنان به قوت خود باقی است و گشایشی در این زمینه حاصل نشده، به نظر می‌رسد اظهارات مخالفان این اقدام به واقعیت نزدیک‌تر بوده است. اما امید است که به عبور از مرحله دشوار کنونی در زمینه معدنکاری، باز مسیر فعالیت در بخش معدن کشورهای دیگر گشوده شود و از این طریق امکان توسعه بخش معدن بیش از پیش فراهم شود.