بر اساس این مصوبه، ۳ ماده شامل مواد ۱۱ تا ۱۳ به قانون ساماندهی بازار خودرو مصوب ۱۴۰۰ مجلس افزوده می‌شود که براساس تبصره یک ماده ۱۱ قانون ساماندهی بازار خودرو امکان واردات خودروی کارکرده امکان‌پذیر خواهد شد. به این ترتیب الزامی که در بندهای ۳ و ۴ قانون موجود مبنی بر انتقال فناوری همزمان با واردات خودرو، حذف شده و طبق تبصره ۲ این ماده خودروهای با ۵ سال کارکرد امکان واردات خواهند داشت.

در چند روز گذشته و به دنبال انتشار خبر ابلاغ لایحه واردات خودروهای کارکرده تا تیر، بازار خودرو شاهد ریزش قیمت‌ها بوده به‌طوری که در دسته مونتاژی‌ها و خودروهای داخلی برخی خودروها با افت نرخ قابل توجهی همراه است. آنچه در ادامه می‌خوانید گزارش صمت از تاثیر مصوبه اخبر مجلس بر بازار خودرو است.

مجموع عوامل موثر بر بازار

سعید موتمنی - رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران: به‌طور کلی اخبار مثبت؛ چه آزاد شدن واردات، چه درباره مسائل سیاسی و غیره بر کالاهای سرمایه‌ای از جمله خودرو تاثیرگذار است. در چند روز گذشته شاهد روند صعودی قیمت‌ها در بازار خودرو بودیم، اما با تصویب لایحه واردات خودروی کارکرده زیر ۵ سال ساخت، همچنین اخبار مثبت واصله از بهبود روابط سیاسی با همسایگان بر بازار تاثیرگذار شد و نرخ همه انواع خودروها در بازار فروریخت. به‌طور مثال پژو ۲۰۷ دنده‌ای سقف شیشه‌ای که در روزهای گذشته تا ۷۵۰ میلیون تومان افزایش یافته بود، روز گذشته در ۷۰۰ میلیون تومان نیز مشتری نداشت.از سوی دیگر چنانچه مصرف‌کننده بداند که در آینده نزدیک گشایشی درواردات خودرو (حال چه خودروهای نو و چه کارکرده) ایجاد می‌شود، قیمت‌ها با کاهش مواجه خواهد شد و تصویب لایحه واردات خودروی کارکرده زیر ۵ سال ساخت از سوی مجلس نیز در همین راستا اثرگذار شد. بنابراین هر اقدامی در جهت ساماندهی بازار خودرو، حتی اگر این اقدام واردات تعداد اندکی خودرو باشد، بر بازار با تاثیرگذاری مثبت همراه خواهد شد. به این ترتیب در آینده نزدیک خواهیم دید که با آزاد شدن واردات خودرو، موضوعی همچون اینکه تعرفه گمرکی واردات چقدر باشد، بر قیمت‌ها تاثیرگذار می‌شود.

عرضه و تقاضا حرف اول را می‌زند

لطف الله سیاهکلی- عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس: در بازار خودرو عرضه و تقاضا حرف اول را می‌زند. در کشور ما از آنجایی که تولید خودرو طی چندین سال کمتر از تقاضا بوده و واردات خودرو هم نداشتیم، بازار خودرو به بازار سیاه تبدیل شده است. با تصویب لایحه واردات خودروهای کارکرده، بازار خودرو از التهاب خارج شده و نرخ خودرو هم سیر نزولی پیدا می‌کند. بنابراین می‌بینیم نرخ برخی از خودروهای داخلی تا یک میلیارد تومان افزایش یافته است و اگر ما عرضه و تقاضای خودرو را مدیریت نکنیم، نرخ خودرو از وضعیت فعلی هم بیشتر خواهد شد. زمانی که تولید خودرو در کشور ما به اندازه تقاضا نیست، یک راه‌حل ایجاد تناسب بین عرضه و تقاضا این است که در کنار تولید خودرو، واردات هم انجام دهیم. در واردات خودرو هم باید به توان ارزی کشور دقت شود. با توجه به شرایط ارزی کشور نمی‌توانیم خیلی در زمینه واردات خودرو هزینه کنیم و در کل حدود ۳ میلیارد دلار برای واردات خودرو می‌توانیم در نظر گیریم. اگر نرخ هر خودرو را ۲۰ هزار دلار در نظر بگیریم، با ۳ میلیارد دلار می‌توان حدود ۱۵۰ هزار خودرو وارد کرد که واردات این تعداد خودرو نمی‌تواند خیلی بازار خودرو را تنظیم و متعادل کند. ما گفتیم برای آنکه میزان ارز ما برای واردات خودرو پاسخگو باشد، بهتر است واردات خودروهای کارکرده زیر ۵ سال در دستورکار قرار گیرد و در این صورت می‌توان حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار خودرو وارد کرد. از سوی دیگر باید به این مسئله توجه کرد که خودرو یک کالای مصرفی است و به محض اینکه فردی خودرو را خریداری و یک روز از آن استفاده کند، ۲۰ درصد نرخ آن خودرو کاهش می‌یابد و نرخ خودرو خیلی افت دارد. برای مثال، نرخ یک خودرو ۴۰ هزار دلاری بعد از ۳ سال ۲۰ هزار دلار و بعد از ۵ سال تا ۱۵ هزار دلار کاهش نرخ دارد. پس ما می‌توانیم خودروهای کارکرده با استاندارد بالای خارجی با قیمت‌های تا ۶۰۰ میلیون یا ۱.۵ میلیارد تومان وارد کنیم. نمایندگان مجلس این موضوع را در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ دیده بودند، اما در مجمع تشخیص مصلحت نظام رد شد و دوباره دولت لایحه واردات خودروهای کارکرده به مجلس ارائه شد. اگر لایحه واردات خودرو از سوی شورای نگهبان تایید شود، نه تنها بازار خودرو از التهاب خارج می‌شود بلکه نرخ خودرو سیر نزولی پیدا می‌کند و رضایتمندی مردم هم افزایش می‌یابد.

واردات خودروی کارکرده همه جای دنیا مرسوم است

بابک صدرایی - کارشناس بازار خودرو: واردات خودروی کارکرده، امر مرسومی در همه جای دنیا اما دارای ضوابط و قوانین خاصی است.اولا این امر باید از انحصار خارج شود؛ دوم اینکه خودرویی که وارد می‌شود باید تمام مدارک سلامت آن موجود باشد و از مبادی موثق گرفته شود؛ همچنین، خودروها باید از حالت رانت خارج شوند چون ممکن است برخی افراد سودجو خودروهای دارای نقص و مشکل را وارد و هزینه‌های واردات قطعات یدکی و خدمات را دوچندان کنند. از آنجا که ما در شرایط تحریمی هستیم واردات خودرو به‌ویژه از برندهای ژاپنی، کره‌ای و اروپایی بسیار سخت است، برای همین واردات خودروی دست دوم هم ارزبری کمتری دارد و هم حساسیتی که در مورد آن ایجاد می‌شود خیلی کمتر است و با توجه به شبکه تجار قبلی که ما در کشورهای اطراف خود به‌ویژه کشورهای عربی داریم تامین آن راحت‌تر است.البته باید این مورد را هم مد نظر قرار داد که واردات خودروی کارکرده یک تیغ دو لبه است، این کار اگر خوب اجرا شود و یک مکانیسم خوب به لحاظ خدمات، قطعات یدکی و سلامت خودروها و عدم ایجاد رانت و انحصار در آن صورت بگیرد می‌تواند قیمت‌ها را از سقف بشکند. درواقع، نخستین کاری که می‌کند نرخ خودروهای خارجی را پایین می‌آورد.درحال‌حاضر لوکس‌ترین و گران‌ترین خودروهای بازار ایران خودروهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ وارداتی هستند و اینکه نرخ آنها شکسته شود سرانجام یک تاثیر و موجی بر بقیه حلقه‌های بازار هم خواهد داشت اما اگر این طرح به نادرستی اجرا بشود و با رانت و انحصار دست یک عده خاص بیفتد خود همان‌ها هم هزینه‌های اضافی را بر جیب ملت و کشور تحمیل می‌کنند و نه تنها نرخ خودرو را پایین نمی‌آورند بلکه با انحصاری که ایجاد می‌کنند باعث می‌شوند همین تعداد خودرویی که می‌آید با قیمت‌های خیلی گزاف در بازار خرید و فروش شود.

از سوی دیگر با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و همچنین تورم ۵۰ درصد اینکه ما فکر کنیم که خودرو ارزان می‌شود یک خیال باطل و شعار تبلیغاتی است اما مسئله‌ای که مطرح است اینکه به‌‌ویژه نرخ برخی از خودروهای وارداتی در بازار حتی با همین شرایط اقتصادی هم همخوانی ندارد مثلا یک خودرو لکسوس ان ایکس ۲۰۱۷ حدود ۱۱ میلیارد تومان است، در حالی که اگر شما نرخ ۲۰۲۳ این خودرو را ۴۰ هزار دلار هم در نظر بگیرید نرخ آن با همین دلار امروزی در خارج از کشور ۲ میلیارد تومان است، پس چطور ممکن است مدل ۲۰۱۷ آن که در گمرک مانده و بیرون آمده ۱۰ تا ۱۱ میلیارد تومان نرخ بخورد!

بنابراین، تاکید می‌کنم که واردات خودروهای دست دوم به معنای ارزانی خودرو نیست بلکه حباب‌های بی‌رویه‌ای که مخصوصا در بازار خودروهای وارداتی ایجاد شده است را از بین می‌برد که این اتفاق قطعا در بازار خودروهای پایین‌دستی هم تاثیرگذار خواهد بود البته نه به آن شدتی که به طور ناگهانی خودروی ۱۰ میلیارد تومان ۶ میلیارد تومان بشود بلکه همه اینها به عوارض و تعرفه‌هایی که تعیین می‌شود و همچنین اینکه در چه تعدادی و چه کسی یا چه نهاد و ارگانی این خودروها را وارد می‌کند و چه کسی می‌خواهد کنترل کند، بستگی دارد.طبق مصوبه قبلی مجلس، سقف ۲۰ هزار دلار برای واردات خودروهای کارکرده تعیین شده است. تا سقف ۲۰ هزار دلار خودروهای ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نسبتا خوب و قابل قبولی را می‌توان در بازارهای جهانی تهیه کرد البته باید به این نکته توجه داشت که با توجه به بحران اقتصادی که در دنیا شکل گرفته است و با دقت در کمبود قطعات الکتریکی تولید خودرو که بعد از شیوع کرونا تشدید شد، پیش‌بینی شده که بازار خودروهای دست دوم در کشورهای جهان اول و پیشرفته هم داغ شود که با این اتفاق تهیه این خودروها یک مقدار سخت است. با همه اینها، اگر ما هر تعداد خودروی کارکرده خوب را بتوانیم از کشورهای اطراف جمع‌آوری و وارد کنیم می‌تواند تاثیرگذار باشد اما باز باید گفت که یک تیغ دو لبه است که اگر خوب اجرا بشود در بازار داخل موثر خواهد بود و اگر بد اجرا شود در کوتاه‌مدت تاثیر منفی ایجاد می‌کند و حتی باعث می‌شود بازار در بعضی از مدل‌ها با افزایش نرخ هم مواجه شود.

گشتی در بازار

در حالی که روزهای گذشته بازار خودرو در بیشتر محصولات روند صعودی به خود گرفته بود، اما در پی تصویب این لایحه، شاهد ریزش قیمت‌ها در بازار خودروهای داخلی و مونتاژی هستیم به‌طوری که در دسته مونتاژی‌ها و گروه مدیران خودرو، هر دستگاه تیگو ۸ پرو ۹۰ میلیون تومان، تیگو۸ پرومکس ۸۰ میلیون تومان، تیگو۸ پرومکس (IE) ۷۰ میلیون تومان، فونیکس FX( ۱.۵ ) ۶۰ میلیون تومان، تیگو۷ پرو ۵۵ میلیون تومان و فونیکس FX( ۱.۵ ) ۵۰ میلیون تومان، افت نرخ تجربه کردند.در گروه کرمان‌موتور هر دستگاه کی ام سی J ۷ با کاهش ۸۰ میلیون تومانی، کی ام سی K ۷ با افت ۵۰ میلیون تومانی، جک S ۵ با کاهش ۴۵ میلیون تومانی، جک S ۳ و کی ام سی T ۸ با افت ۴۰ میلیون تومانی و جک J ۴ با کاهش ۲۴ میلیون تومانی همراه شدند.همچنین جک j ۴، جک S ۵ و کی ام سی J ۷ این خودروساز، به بهایی کمتر از نرخ کارخانه قیمت‌گذاری شدند.

در گروه بهمن نیز شاهد افت ۵۰ میلیون تومانی نرخ دیگنیتی پرستیژ و فیدلیتی هفت نفره، کاهش ۴۵ میلیون تومانی فیدلیتی پنج نفره و افت ۴۰ میلیون تومانی رسپکت و دیگنیتی پرایم تا لحظه درج این خبر بودیم.

کاهش ۵۰ میلیون تومانی نرخ بازاری فردا T ۵ و ۴۵ میلیون تومانی فردا SX ۵ در روز جاری نیز ثبت شد.

افت۴ تا ۴۰ میلیون تومانی خودروهای داخلی

نرخ خودروهای داخلی نیز کاهش تجربه کرد؛ به‌طوری که در گروه صنعتی ایران‌خودرو دناپلاس توربوشارژ اتوماتیک ۴۰ میلیون تومان ریزش نرخ داشت. همچنین سورن پلاس (تیپ۲) و پژو پارس سفارشی ELX با افت ۳۷ میلیون تومانی، پژو ۲۰۷ موتور TU ۳ با کاهش ۳۶ میلیون تومانی، سورن پلاس دوگانه سوز با افت ۳۵ میلیون تومانی، پژو پارس TU ۵ و پژو ۲۰۶ تیپ۲ با کاهش ۳۰ میلیون تومانی مواجه شدند. خودروهای مونتاژی این خودروساز نیز از گزند کاهش قیمت‌ها در امان نماندند و هر دستگاه هایما S ۵ پلاس، هایما S ۷ پلاس سفارشی و هایما S ۸ با افت ۴۰ میلیون تومانی، هایما S ۷‌پلاس با کاهش ۳۵ میلیون تومانی ‌و پیکاپ فوتون در هر دونوع بنزینی اتوماتیک و دیزلی با کاهش ۴۰ میلیون تومانی همراه شدند. در دسته سایپا نیز پیکاپ زاگرس با افت ۲۵ میلیون تومانی، بیشترین ریزش نرخ را تجربه کرد. همچنین شاهین و کوئیک S با کاهش ۱۵ میلیون تومانی، کوئیک با افت ۱۳ میلیون تومانی، سایر انواع کوئیک با کاهش ۱۲ میلیون تومانی و ساینا S با افت ۱۰ میلیون تومانی همراه شدند.

سخن پایانی

بسیاری از کارشناسان تاکید دارند راه‌حل سریع رفع تنش بازار خودرو این است که واردات خودرو در اولویت قرار گیرد. حال لایحه واردات خودرو در مجلس شورای اسلامی تصویب و برای اعلام نظر راهی شورای نگهبان شده؛ مصوبه‌ای که خبر ابلاغ آن هم منجر به ریزش چشمگیری در بازار روزهای گذشته شده است و باید منتظر نظر نهایی شورای نگهبان ماند.