دنده معکوس برای حل مشکل برق
چند روز پس از آنکه سخنگوی دولت ساعت کار ادارات در سال ۱۴۰۲ را اعلام کرد؛ هیات دولت مصوبه‌ای جدید را ابلاغ کرد که براساس آن، ساعت کار ادارات از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور امسال به ۶ بامداد تا ۱۳ تغییر یابد.
ساعت کاری جدید برای اوج مصرف برق در تابستان امسال توسط وزیر نیرو اعلام شده است؛ اینکه چگونه و با چه توجیهی، ساعت کاری قبلی اعلام شده توسط دولت طی ۳ ماه، به کنار گذاشته شده و ساعت جدید و نامتعارفی اعلام می شود، خود جای سوالات زیادی دارد؛ اما به نظر می رسد، دلیل اجرای چنین قانون عجیب وغریبی در تابستان امسال، هراس از افزایش خاموشی ها به دلیل ثابت ماندن ساعت رسمی کشور در سال ۱۴۰۲ باشد. اوایل سال گذشته، جمعی از نمایندگان مجلس طرحی تحت عنوان تغییر نیافتن ساعت رسمی کشور را به تصویب رساندند که طبق آن، دولت موظف شد که ضمن عدم تغییر ساعت رسمی کشور، ساعات کاری ادارات و مدارس را متناسب با شرایط جغرافیایی و آب وهوایی آن مناطق تعیین کند. از سوی دیگر، باید دید تا وضعیت ترافیکی شهرهای پرجمعیت به کدام سمت می رود، چرا که تاکنون تصمیم قاطعی در رابطه با تغییر ساعت طرح ترافیک در نظر گرفته نشده است و محدودیت های ترافیکی شهر تهران طبق روال قبل انجام می گیرد. صمت در این گزارش، تاثیر تغییر ساعت کاری ادارات دولتی بر ترافیک را از نگاه کارشناسان بررسی کرده است.
استقبال زودهنگام از ترافیک
باوجود اینکه جزئیات تغییر ساعت کار ادارات در آستانه فصل گرما از حدود ۳ ماه قبل اطلاع رسانی شده بود، اما برنامه ریزی درباره نحوه خدمات رسانی ترافیکی و ساعات اجرای طرح های ترافیکی پایتخت به تعطیلات نیمه خرداد و یکی، دو روز منتهی به شروع اجرای این مصوبه موکول شد. این در حالی است که به طورمعمول هر تغییری که با نبض ترافیک و عبورومرور روزمره شهروندان مرتبط باشد، باید پیش تر اعلام و فرصت لازم برای بازتنظیم سبک زندگی و تغییر در برنامه ریزی روزانه نحوه تردد به شهروندان داده شود.ساعت پیک ترافیک از ۷:۳۰صبح شروع می شود، احتمالا با تغییر ساعت شروع به کار ادارات، خیابان ها ۲ ساعت زودتر شاهد ترافیک باشند، یعنی در ساعت ۵:۳۰ترافیک در محورهای تهران شروع می شود. پلیس راهور هم باید تعداد نیروها و گشت هایش را که وظیفه باز کردن گره های ترافیکی را دارند، ۲ ساعت زودتر به کار فرابخواند. البته به نظر می رسد که دولت به عنوان مجری قانون عدم تغییر ساعت رسمی کشور، چاره ای جز تن دادن به قانونی نداشته که مجلس پیش از این تصویب کرده است، اما در نهایت، اثرات این قانون جدید بیش از همه روی خانوارهایی دیده خواهد شد که باید آن را اجرا کنند. از سوی دیگر، تاکید می شود این تصمیم برای صرفه جویی در مصرف برق اتخاذ شده، اما واقعیت آن است که کمابیش هیچ کدام از ادارات، سازمان ها و ارگان های دولتی، در همان زمان، کار خود را به پایان نمی رسانند. ضمن اینکه، خاموش کردن دستگاه های سرمایشی، به طورقطع مشکلاتی برای کارکنان ادارات ایجاد می کند. از سوی دیگر، دستگاه های سرمایشی تنها مربوط به ادارات دولتی نیست و شرکت های متعددی در بخش خصوصی فعال هستند که از این قوانین دولتی تبعیت نمی کنند و به همین دلیل، این قانون تاثیری در کاهش مصرف برق در این دسته از شرکت ها ندارد.
اقدامی که سودمند نیست!
حمید زارعی، کارشناس شهری به صمت گفت: برای حل مشکل ناترازی برق و کاهش فشار حمل ونقل شهری، تغییر ساعت کاری ادارات دولتی کاملا عبث و بیهوده است، زیرا ممکن است برخی ادارات دولتی فقط در چند روز اول، این طرح را اجرا کنند. از طرفی، بخش زیادی از کارمندان کشور در شرکت های خصوصی مشغول هستند که این قانون برای آنها بی معنی است، بنابراین سوءمصرف و ناترازی برق را باید در جای دیگر دنبال کرد تا مشکلات حل شود. این کارشناس شهری افزود: از مسئولان باید پرسید که تغییر ساعت اداری کارکنان دولتی چند درصد در مصرف برق صرفه جویی می کند؟ آیا غیر از این است که این اقدام در صرفه جویی انرژی سهم اندکی دارد؟ مسلما زمانی که سیاستی بدون برنامه ریزی و پشتوانه مطرح می شود، سودمند نیست و از مشکلات نمی کاهد.
وی در ادامه یادآور شد: با اجرای این مصوبه، شهرداری تهران در یکی، دو روز اخیر جزئیات تغییر نحوه خدمت رسانی حمل ونقل عمومی را این طور اطلاع رسانی کرد که ساعت شروع کار مترو به جای ۵:۳۰به ۴:۳۰بامداد تغییر کرده است و ساعت پایان کار آن همچون گذشته ساعت ۲۲ باقی خواهد ماند. همچنین، ساعت کار اتوبوسرانی نیز به ۵:۳۰تغییر کرده است تا به کارمندانی که برای حضور در محل کار ناگزیر هستند، حدود همین ساعت از خانه خارج شوند، سرویس دهد.
نخستین عارضه تغییر ساعت کاری
زارعی بااشاره به عدم هماهنگی تغییر ساعت کاری با ساعات طرح ترافیک گفت: اما این اقدامات بدون اعمال هرگونه تغییر در ساعت اجرای طرح ترافیک انجام گرفته و همین موضوع به بروز نخستین عارضه ساعت کاری جدید منجر شده است،زیرا ساعت کار ادارات تغییر کرده است، اما مدیران شهری تهران اصرار دارند که همچنان طرح ترافیک از ۶:۳۰ تا ۱۸ اجرا شود و هیچ تغییری در آن اعمال نکرده اند. این موضوع هیچ نتیجه ای جز افزایش ترافیک در ساعت های اولیه روز در مناطق متراکم و مرکزی پایتخت را به همراه ندارد.
هزینه مضاعف برای بخش عمران
این کارشناس شهری اظهار کرد: از سوی دیگر، افزایش ساعت کاری مترو می تواند هزینه های مضاعفی را به بخش عمرانی شهر وارد کند. هرچند، میزان این هزینه ها مشخص نیست، اما تحمیل این هزینه جانبی به مدیریت شهری قطعی است. زمانی که راه برای استفاده از خودروهای شخصی باز می شود، چه انتظاری می رود که کارمندان از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند؟ همچنین، هزینه جاری سفر غیرپیک که قبل از شروع طرح ترافیک آغاز و در فاصله ۱۰ تا ۱۶ پایان می یابد، فقط حدود ۲۸ هزار تومان است که شاید حتی از کرایه تاکسی روزانه کارمندان هم کمتر باشد.
نتیجه ای جز نارضایتی ندارد
زارعی در پایان گفت: سیاست های این چنینی برای حل مشکل مصرف برق نتیجه ای جز نارضایتی ندارد و کمتر فرد یا نهادی پیدا می شود که از این موضوع استقبال کند. در چنین شرایطی، بهتر است اصولی تر و منطقی تر عمل شود و چالش های موجود از طریق دیگری حل وفصل شوند.
اتلاف انرژی، یک چالش بزرگ!
حسن مرادی، کارشناس انرژی به صمت گفت: اتلاف انرژی در کشور ما تبدیل به یک چالش بزرگ شده است، چرا که جدا از مصرف زیاد شهروندان، در بسیاری از ادارات و نهادهای دولتی اتلاف انرژی به وضوح دیده می شود و هیچ نهادی آن طور که باید، به این موضوع ورود نمی کند.
وی با تاکید بر هدررفت انرژی در کشور افزود: هدررفت انرژی در بخش کلان وجود دارد و غیرقابل چشم پوشی هم هست و سرمایه های زیادی را هدر می دهد؛ اما جدا از این مسئله، زمانی که دولت تلاش می کند تا شهروندان اصول صرفه جویی در مصرف انرژی را رعایت کنند، ضرورت دارد که نهادهای دولتی نیز در این اقدام پیش قدم شوند و جلوی هدررفت انرژی را بگیرند.
وی در ادامه توضیح داد: اگر هدررفت انرژی برق کنترل شود، مسلما رقم بسیار زیادی صرفه جویی انجام می گیرد و ناترازی احتمالی رخ نمی دهد. همچنین، جلوگیری از اتلاف برق در کشور باعث خواهد شد تا طرح های عمرانی و توسعه ای سرعت بیشتری به خود بگیرد و به رشد اقتصادی کمک زیادی شود.
سیاست های غلط، سد راه صرفه جویی
این کارشناس به صمت توضیح داد: در حال حاضر، جدا از موضوعات ذکرشده، نه تنها دولت و مجلس اقدام موثری برای جلوگیری از اتلاف انرژی در کشور نکردند، بلکه با سیاست گذاری های غلط در مسیر این اقدام مهم و سودمند، سنگ اندازی می کنند. نمونه یکی از این سیاست گذاری های غلط، تصویب قانون عدم تغییر ساعت کشور بود که می توان از آن به عنوان یک اقدام نادرست یاد کرد، چرا که تغییر ساعت کشور از هدررفت انرژی جلوگیری می شد.
تغییر ساعت درست بود
اما در اقدام مناسبی، ساعت کاری ادارات از نیمه خرداد امسال تا اواسط شهریور به ۶ صبح تغییر کرد، این اقدام نه تنها بازده کارمندان را بالاتر می برد، بلکه با کاهش مصرف انرژی در ساعات پایانی شب، صرفه جویی قابل توجهی انجام می گیرد. تصویب تغییر ساعت کاری ادارات به ۶ صبح بی نقص نیست و از جنبه های مختلف چالش برانگیز است، اما از نظر صرفه جویی در مصرف برق اقدام قابل قبولی است.
تعرفه های پرداختی اصلاح شود
مرادی در پایان گفت: درکل، تاکید می شود که ضرورت دارد تا یک اصلاح ساختاری در بحث صرفه جویی و جلوگیری از اتلاف انرژی شکل بگیرد و بهینه سازی از یک ساختار دست چندم فاصله بگیرد تا با فرهنگ سازی و استفاده بهینه از انرژی در مسیری قرار بگیریم که دیگر لازم نباشد محدودیت های مختلف سر راه شهروندان ظاهر شود. مرادی تاکید کرد: مسلما مصرف بیش از حد انرژی می تواند آسیب های جبران ناپذیری در کوتاه مدت و بلندمدت به کشور وارد کند.
سخن پایانی
در واقع، وزارت نیرو برای جبران تصمیم اشتباه تثبیت ساعت رسمی کشور، تصمیم به تغییر ساعت کار ادارات گرفته است، اما به کاهش بازدهی کارکنانی که شب ها زودتر نمی خوابند، اما روزها مجبور هستند که ساعت ۵ صبح از خواب بیدار شوند و به محل کار خود بروند و همچنین به تفاوت زمان کار ادارات دولتی با بخش خصوصی و مردمی که برای کارهای اداری، زمان کمتری دارند، توجه نکرده است.در واقع، با تصمیم به تثبیت ساعت رسمی، امکان استفاده از روشنایی روز در غروب، یک ساعت کمتر می شود و مصرف برق را به طورقطع افزایش می دهد، اما کاهش ساعت کار ادارات دولتی، تاثیر بالایی در کاهش مصرف برق ندارد. در حقیقت، سیاست تثبیت ساعت، نه تنها امکان کاهش مصرف برق را سلب کرده، بلکه پیامدهای منفی دیگری هم داشته که آثار آن به مرور زمان آشکار می شود. با جابه جایی یک ساعته ساعت رسمی کشور، خورشید حدود ساعت ۶ صبح طلوع می کند و از سوی دیگر نیز، غروب خورشید به حدود ساعت ۸ شب منتقل می شود که این به معنای استفاده بیشتر از نور خورشید است.باوجود اینکه، جزئیات تغییر ساعت کار ادارات در آستانه فصل گرما از حدود ۳ ماه قبل اطلاع رسانی شده بود، اما برنامه ریزی درباره نحوه خدمات رسانی ترافیکی و ساعات اجرای طرح های ترافیکی پایتخت به تعطیلات نیمه خرداد و یکی، دو روز منتهی به شروع اجرای این مصوبه موکول شد. این در حالی است که به طورمعمول هر تغییری که با نبض ترافیک و عبور و مرور روزمره شهروندان مرتبط باشد، باید پیش تر اعلام و فرصت لازم برای بازتنظیم سبک زندگی و تغییر در برنامه ریزی روزانه نحوه تردد به شهروندان داده شود.
