مرحوم عبید زاکانی، طنزپرداز قرن هشتم مطلبی به این مضمون گفته بود. جوانی از پیری پرسید «انا الیه راجعون» به چه معنی است. پیر جواب داد معنی آن ندانم اما همی دانم که در مجالس جشن و سرور نخوانند. اینجانب معنی این فایل صوتی برخی فرماندهان نظامی که اخیرا همه جا پخش شده را نمی‌دانم، اما می‌دانم موضوع جشن و سرور و شادی برای ملت نیست؛ بیشتر به بحث قبرکنی شبیه است. اما از محتوای آن تعجب هم نمی‌کنم. تصور می‌کنم از جلسات مربوط به شرکت‌ها و نهاد‌های اقتصادی دولتی و خصولتی و حکومتی هرجا نواری پخش شود، همین نوع نتیجه قابل دریافت است. حال مبالغ کمتر یا بیشتر و این فرد یا آن فرد و این مجموعه یا آن تفاوتی نمی‌کند؛ همه حکایت قبرکنی برای اقتصاد کشور است و ضایعه منابع و تنزل سطح زندگی عمومی و بهره‌مندی عده‌ای خواص که می‌گوییم رانت و فساد. از قدیم اهل خرد به‌ویژه در حوزه اقتصاد تاکید کرده‌اند حیطه حکومت‌گری باید از حیطه فعالیت سودآورد جدا باشد. نخستین تذکر این امر را ابن‌خلدون در قرن هشتم هجری مطرح کرد که در حلقه سیاست و فلسفه حکومت‌گران غرب بسیار شنونده پیدا کرد؛ «هرگاه حکومت به تجارت بپردازد هم حکومت ضایع می‌شود و هم تجارت»؛ فساد همین است. اصل و مادر فساد ورود نهاد‌ها و دستگاه‌های حکومتی به امر سودآوری و کاسبی است. اصلا لازم نیست به‌دنبال فرد فاسد و عمل فاسد بگردیم.

هر کس یا سازمان و نهاد و تشکیلات از حیطه حکومتی وارد حیطه سودآوری شود و سیاست و حکومت را ابزار سودآوری قرار دهد، اگر ابتدا از منزه‌ترین و پرهیزکارترین افراد هم باشد و همه نیت‌های خیر را هم داشته باشد عاقبت کارنامه‌اش فاسد است. کاش یک بار در این زمینه اندیشه و این دو حیطه از یکدیگر تسویه و جدا می‌شد. این جدا کردن و تفریق دو حیطه شاید به نفع همه می‌بود و این زوال دردناک هم متوقف می‌شد.

منبع: مجمع فعالان اقتصادی