قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا باشد
رونق زنجیره فولاد و توجه به اهداف توسعه‌ای آن منجر شده نگاه‌ها از مشکلات حلقه بالادستی آن یعنی معادن سنگآهن دور بماند. بنا بر نظر کارشناسان و فعالان معدنی، قیمت‌گذاری دستوری سنگآهن از موانع دستیابی بخش معدن به توسعه و بهره‌وری مناسب است، چراکه پایین بودن نرخ مصوب سنگ آهن، استخراج و استفاده از ذخایر کم‌عیار را غیراقتصادی کرده و از این جهت بسیاری از معادن سنگآهن در کشور بلااستفاده و دست نخورده باقی مانده‌اند.
از سویی دیگر بنا به برخی آمار منتشرشده، ذخایر سطحی سنگآهن به خط پایانی خود نزدیک شده‌اند و باید راهکاری برای این بحران در نظر گرفته شود.
سعید عسکرزاده، دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران در گفت‌وگو با صمت وضعیت فعلی نرخ سنگآهن و معاملات مربوط به این محصول را ناعادلانه توصیف کرد و گفت: در سال‌های اخیر بنا به دلایلی از جمله پایین بودن نرخ سنگآهن، تنها استفاده از مواد معدنی پرعیار صرفه اقتصادی داشته؛ از همین رو بخش عمده‌ای از ذخایر و مواد معدنی کشور، در زمره باطله‌ها قرار گرفتند و از بسیاری از معادن کم‌عیار به‌دلیل نداشتن ارزش کافی برای صنایع، بهره‌برداری نشده است. البته نباید فراموش کرد که در فعالیت‌های پیشرفته معدنی، فناوری روز جهانی مورد نیاز است که کشور ما از آنها بی‌بهره است.
تدبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران ادامه داد: راهکار اصلی رفع مشکلات مذکور، اصلاح نرخ سنگآهن و در ادامه اقتصادی کردن فرآیند معدنکاری در معادن کوچک است. همچنین توجه به مسائل زیربنایی مانند اکتشافات و ورود فناوری‌های جدید از دیگر راه‌حل‌های موجود برای استفاده بهینه از ذخایر سنگآهن به‌شمار میرود. با بکارگیری راهکارهایی که پیش‌‌تر به آنها اشاره شد، تا سال‌های زیادی ذخایر سنگآهن وجود خواهد داشت و از فرصت‌ها و منابع ارزشمند موجود در کشور بهترین استفاده و بهره‌مندی را خواهیم داشت.
تضعیف صنایع بالادستی
صمتمهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگآهن ایران ضمن گلایه از بهای سنگآهن خریداری شده توسط زنجیره فولاد گفت: تولیدکنندگان شمش که میان‌دست زنجیره فولاد هستند، در گذشته مواد اولیه خود را با قیمت‌های ارزان دریافت می‌کردند، اما در زمان فروش شمش که ماده اولیه نوردکاران و تولیدکنندگان لوله و پروفیل به‌شمار میرود، محصول را با نرخ‌های جهانی به فروش می‌رساندند که این رویه به‌طور قطع غیرمنصفانه است.
به گزارش معدن ۲۴ مهرداد اکبریان ارزان خریداری شدن سنگآهن را به زیان زنجیره فولاد معرفی کرد و در این باره توضیح داد: تولیدکنندگان شمش حاضرند تمام محصولات میان‌دست و پایین‌دست زنجیره فولاد وارد بورس کالا شود و نرخ آن براساس عرضه و تقاضا تعیین شود، اما با عرضه محصولات بالادست مانند سنگآهن و گندله که ماده اولیه آنها محسوب می‌شود، مخالف هستند.
وی تاکید کرد: هر روشی که باعث شود بخش معدن به‌عنوان نخستین حلقه و تولیدکننده مادر سهم خود را از کیک زنجیره دریافت نکند، به زیان تمام فعالان این زنجیره خواهد بود. او افزود: وقتی تولیدکنندگان سنگآهن نتوانند محصول خود را با قیمت‌های منطقی به فروش برسانند، سرمایه‌گذاری و توسعه این صنعت به مشکل می‌خورد و در ادامه دود آن به چشم همه فعالان به‌ویژه فولادی‌ها خواهد رفت. در واقع آثار منفی ضعیف نگه‌داشتن بالادست زنجیره فولاد دامن همه را خواهد گرفت و تنها نمی‌توان ضرر آن را متوجه بخش معدن دانست.
جنس مخالفت فولادی‌ها
اکبریان در ادامه عنوان کرد: انجمن سنگآهن به‌طور کامل با سازکار بورس کالا برای عرضه محصولات موافق است و این ساختار را بهترین روش برای کشف نرخ می‌داند. درباره برنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت برای عرضه تمام زنجیره فولاد در بورس نیز دغدغه‌هایی داریم که البته با نگرانی‌های تولیدکنندگان شمش به‌طور کامل متفاوت است.
وی افزود: درحالی‌که فولادی‌ها به‌دلیل واقعی شدن نرخ سنگآهن با برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت مخالفت می‌کنند، ایراد ما به این برنامه از نوع دیگری است، به‌طوری‌که اعتقاد داریم وزارت صنعت، معدن و تجارت باید پیش از تدوین هر برنامه مرتبط با حوزه سنگآهن، با فعالان این صنعت و تشکل‌های تخصصی مشورت کند. او در پایان اظهار کرد: موضوع ما این است که شاید تولیدکنندگان کوچک در رقابت با شرکت‌های بزرگ دست خالی بمانند که باید برای این دغدغه، راهکارهایی اتخاذ شود؛ اما در مجموع انجمن سنگآهن کاملا با سازکار بورس کالا موافق است و از آن حمایت می‌کند.
لزوم تشکیل کنسرسیوم
ناصر تقی‌زاده، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو درباره راه‌حل مشکل کمبود مواد اولیه در زنجیره فولاد اظهار کرد: پیشنهاد مشخص من این است که برای حل مشکل ذخایر سنگآهن، کنسرسیومی از شرکت‌های بزرگ ایجاد شود و این کنسرسیوم در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری کند. اکتشافات جدید می‌تواند به شناسایی ذخایر بزرگ در کویر مرکزی ایران منجر شود.
به گزارش دنیای معدن، تقی‌زاده بیان کرد: اکتشاف یک بحث حاکمیتی است. بخش مدیریتی معدن چادرملو از نظر هزینه اکتشاف و خرید تجهیزات هیچ مشکلی ندارد و پیشنهاد ما به وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل کنسرسیومی متشکل از ۳ تا ۴ شرکت بزرگ معدنی و صنعتی مانند فولاد مبارکه، گل‌گهر، چادرملو و... است. این کنسرسیوم می‌تواند موضوع اکتشاف را با قدرت پیش ببرد؛ به‌ویژه در استان‌هایی نظیر کرمان، یزد، سیستان‌وبلوچستان و کل کویر مرکزی، ظرفیت‌های معدنی بزرگی وجود دارد و از نظر من آینده اقتصاد ایران در کویر مرکزی ایران تعیین خواهد شد.
وی افزود: بعد از تشکیل کنسرسیوم، باید یکی از شرکای بزرگ سرگروه عملیات اکتشاف شود و به‌طور مشترک اکتشاف را از کویر مرکزی آغاز و به سمت استان سیستان و بلوچستان حرکت کنیم. تصور این است که استان‌های کرمان و یزد به‌تنهایی دارای ذخایر غنی معدنی هستند، اما بدون تردید سیستان‌وبلوچستان دارای معادنی ناشناخته است و می‌توان از عملیات اکتشاف در آنجا نتیجه مطلوبی کسب کرد.
ایجاد شفافیت با عرضه در بورس کالا
تقی‌زاده به پیشگامی شرکت‌های بزرگ در زمینه رفع مشکلات اکتشافی اشاره کرد و گفت: پیشنهاداتی در دولت سیزدهم بابت استفاده از شرکت‌های بزرگ مطرح شده که بار توسعه کشور را به دوش بگیرند. ما از این پیشنهاد استقبال می‌کنیم و تشکیل یک کنسرسیوم بزرگ اکتشاف نیز در همین راستا است و می‌تواند مشکل ذخایر سنگآهن کشور را حل کند.
مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو درباره عرضه همه محصولات زنجیره فولاد در بورس کالا گفت: ما موافق صددرصد عرضه محصولات خود در بورس هستیم. چادرملو در عرضه محصولات در بورس کالا پیشگام بوده است، چراکه با این تصمیم، قیمت‌ها شفاف می‌شود. این روش قیمت‌گذاری خوب است و قیمت‌ها معقول و منطقی می‌شود. در صورت عرضه همه محصولات زنجیره فولاد در بورس‌کالا، زمینه برای ایجاد شفافیت لازم فراهم می‌شود و کل زنجیره به یک ثبات نسبی خواهد رسید.
سخن پایانی
اصلاح نظام قیمت‌گذاری دستوری در تامین مواد اولیه صنایع به‌ویژه صنایع فولادی یکی از موضوعاتی است که بارها توسط فعالان معدنی به‌عنوان یک مطالبه جدی مطرح شده است. انتظار میرود با تدوین تخصصی طرح جامع سنگآهن، شاهد ازسرگیری سیاست‌های مناسب مدیریتی و اجرایی در زمینه مسائل این حوزه باشیم.
