مطالبات نفتی ما روشن نیست
فرزین سوادکوهی- کارشناس انرژی
کشور ما منابع بسیاری دارد که یکی از آنها نفت است. این طلای سیاه، می تواند اقتصاد یک کشور را دگرگون کند. صنعت نفت از موثرترین و بزرگ ترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است. نفت، علاوه بر اینکه منبع عمده تامین انرژی در دنیای امروز محسوب می شود، نقش مهمی نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین المللی کشورهای مختلف نیز ایفا می کند.
بخش نفت در اقتصاد ایران سال های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا می کند. از طرفی باتوجه به اینکه کشورهای در حال توسعه با منابع محدود و نیازهای نامحدود روبه رو هستند و نمی توانند تمام بخش های اقتصادی را همزمان توسعه دهند، باید به بخش های مهم و کلیدی خود اولویت دهند.
به طورکلی در بحث استراتژی حوزه انرژی، به روایت های مختلف، میزان تولید ما تا آستانه ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه سیر می کند و صحبت های بسیاری در این باره مطرح است. از این مقدار نفت که در کشور تولید می شود، چیزی حدود ۲ میلیون بشکه را در مصارف داخلی استفاده می کنیم و بخش دیگر نیز در صنایع پالایشی مورداستفاده قرار می گیرد.
به دلایل مختلف و مسائل استراتژیک، کشور ما مشکل فروش بشکه های نفتی را دارد، بخش دیگر مسئله مشکل فروش نفت به مسائل سیاسی برمی گردد. به دلیل شرایط سیاسی خاصی که داریم، به صورت جدی، مشتری دست به نقدی به مفهوم تجارت نفت نداریم.
ما در حال تجربه تمام صحنه های اقتصادی در دنیا هستیم و تحریم ها یکی از صحنه های بسیار جدی است که با آن مواجهیم. بخش دیگر این مسائل به مناسبات بانکی برمی گردد. کشور ما به دلیل مسائلی که در مناسبات بانکی دارد، با کشورهایی که مشتری هدف در زمینه فروش نفت هستند، رابطه خوبی ندارد، از این رو در زمینه صادرات دچار مشکل شده و بعد از تحریم ها، این مسئله یکی از مشکلات جدی ما است.
مشتری های سنتی که خریدار نفت ایران بودند، در حال از دست رفتن هستند. دلیل آن هم، این است که کشور ما درگیر یک جنگ سیاسی با سایر کشورها است و از نظر خریداران، نفت ایران چنین چیزی چندان خوشایند نیست. تا زمانی که پنجره تعاملات تجاری ایران با سایر کشورها بسته باشد، خیلی نمی توانیم روی فروش نفت حساب باز کنیم.
در حال حاضر ۹۰ میلیون بشکه از نفت و محصولات نفتی ما روی آب قرار دارند و در بنادر مختلف معطل مانده اند. ما به طورمعمول در برابر نفت و محصولات نفتی که صادر می کنیم، پول خاصی دریافت نمی کنیم و بیشتر در قالب تهاتر، این معاملات انجام می گیرد.
در مقابل نفتی که به کشورها صادر می شود، کالا دریافت می کنیم. بخشی از این صادرات به کشور چین است و در مقابل آن کالاهایی را دریافت می کنیم. در گذشته به کشور هند هم صادرات نفت داشتیم که در حال حاضر، بازار ما با هند، دچار مشکلاتی شده است.
در کل، نرخ جهانی نفت، تاثیری در وضعیت ایران ندارد. در هفته های گذشته که نرخ نفت تا ۷۸ دلار رسیده بود، کشور ما هرگز نمی تواند نفت را با این نرخ به فروش برساند. شاید کشور دیگری می توانست با همان نرخ کاهشی، نفت خود را به فروش برساند، اما به دلیل آنکه اسم کشور ما ایران است، به واسطه تحریم ها، نتوانسته ایم در بحث فروش رقابت کنیم.
تا زمانی که ارتباط ما با سایر کشورها، یک ارتباط عقلانی و درست نباشد و به تناسب نرسد، اتفاق خاصی برای اقتصاد، فروش نفت و بحث بازارهای رقابتی نخواهد افتاد؛ بنابراین در اصل ماجرا باید یک سری تفاوت هایی ایجاد شود. زمانی در این کشور، بحث فروش نفت به درستی انجام می گرفت. خریدار وارد کشور می شد، با فروشنده بر سر یک میز قرار می گرفت و صحبت های خود را درباره خریدوفروش انجام می دادند. براساس فرمول های رایج، نفت به فروش می رسید، اما در حال حاضر بحث این معاملات، به صورت غیررسمی و غیرمعتبر در حال انجام است؛ این تجارت، تجارت زیبنده یک کشور صاحب انرژی نیست و باید به این بحث رسیدگی شود. متاسفانه مشخص نیست ایران چه میزان نفت صادر کرده و چه مبلغی را طلبکار است؟ در حال حاضر از کشور چین یک سری طلب داریم. مطالبات نفتی ما خیلی روشن نیست و هیچ اتفاق مثبتی در اقتصاد دیده نشده ، هرچند وزیر انرژی مطرح کرده است که به تازگی طلب های گازی را از عراق وصول کرده ایم.
