سال گذشته، شرکت‌های پتروشیمی ۱۲.۵ میلیارد دلار ارز صادراتی را به سامانه نیما عرضه کردند. این در حالی است که برنامه بودجه سال گذشته، درآمد این صنعت را ۱۲ میلیارد دلار پیش‌بینی می‌کرد و این یعنی عبور ۵۰۰ میلیون دلاری درآمدها از برنامه پیش‌بینی‌شده. حالا با افزایش نوسانات ارزی، بانک مرکزی قصد دارد از صنعت پتروشیمی به‌عنوان منجی بازار ارز رونمایی کند. آن‌طورکه رئیس بانک مرکزی اعلام کرد، انتظار می‌رود امسال تجار پتروشیمی حدود ۱۵ میلیارد دلار ارز به بازار تزریق کنند. این در حالی است که دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی با استقبال از ورود ارز پتروشیمی‌ها به صرافی‌ها اعلام کرد: با ورود ارز پتروشیمی‌ها به صرافی‌ها، ارز موردنیاز واردکنندگان کاملا تامین می‌شود.

عرضه ۳.۵ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما

دبیرکل انجمن صنفی و کارفرمایی صنعت پتروشیمی از هدف‌گذاری عرضه ۱۴ میلیارد دلاری پتروشیمی‌ها در بازار ارز تا پایان امسال خبر داد. احمد مهدوی‌ابهری با بیان اینکه تاکنون شرکت‌های پتروشیمی ۳.۵ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما عرضه کرده‌اند، اظهار کرد: تا پایان امسال عرضه بیش از ۱۴ میلیارد دلار ارز نیمایی برنامه شرکت‌های پتروشیمی است. دبیرکل انجمن صنفی و کارفرمایی صنعت پتروشیمی، از برنامه شرکت‌های پتروشیمی برای عرضه بیش از ۱۴ میلیارد دلار ارز نیمایی به‌جز مصرف این شرکت‌ها تا پایان امسال در بازار ارز خبر داد و گفت: سال گذشته مجتمع‌های پتروشیمی ۱۲.۵ میلیارد دلار ارز به شبکه نیما عرضه کردند و این در حالی است که از ابتدای امسال تاکنون حجم عرضه ارز این شرکت‌ها به سامانه نیمای بانک مرکزی افزون ‌بر ۳.۵ میلیارد دلار بوده است.

پتروشیمی بزرگ‌ترین صادرکننده غیرنفتی

مهدوی‌ابهری با اشاره به نشست اخیر شرکت‌ها و هلدینگ‌های پتروشیمی با رئیس‌کل بانک مرکزی و بررسی چالش‌های موجود بر سر راه صادرات محصولات پتروشیمی و برگشت ارز، افزود: بانک مرکزی با استقبال از دغدغه‌های صادرکنندگان محصولات پتروشیمی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان غیرنفتی کشور و یکی از صنایع بزرگ پیشرو در برابر تحریم‌ها، پیرامون برگشت ارز پتروشیمی‌ها و نحوه فروش آن با نرخ توافقی در صرافی‌ها و همچنین صادرات محصولات پتروشیمی براساس CFR تصمیم‌سازی شد. وی افزود: تاکنون ارز حاصل از محصولات پتروشیمی به‌طور صددرصد وارد کشور شده و در اختیار سامانه نیما گذاشته شده است. در این زمینه، ضروری است بانک مرکزی با سیاست‌گذاری مدونی، نرخ ارز سنا و بازار آزاد را در یک کانال قیمتی قرار دهد تا ضمن اینکه صادرکننده بتواند ارز خود را به نرخ توافقی در صرافی به فروش برساند، در عین حال، امکان تشویق صادرکننده نیز فراهم شود. در حال‌حاضر اغلب ارز صادراتی از سوی بازرگانان تامین می‌شود در حالی که سودی از بابت عرضه ارز صادراتی در سامانه نیما به تاجر برنمی‌گشت. وی افزود: عرضه ارز به نرخ توافقی در صرافی‌ها نیز به‌گونه‌ای است که اگرچه صراف‌ها ارز صادرکننده را خریداری می‌کنند، در عین حال باید بتوانند به‌راحتی این میزان ارز را به فروش برسانند و با تجهیز نقدینگی مناسب، ارز خریداری شده روی دست آنها باقی نماند.

برگشت ارز به چرخه اقتصاد

این مقام مسئول، بررسی نرخ ارزی محصولات پتروشیمی در مقصد صادراتی ( CFR ) را از دیگر توافقات فعالان پتروشیمی با بانک مرکزی عنوان کرد و افزود: در حال‌حاضر صادرکنندگان محصولات پتروشیمی، نرخ هر تن محصول صادراتی را در حالی اظهار می‌کنند که هنوز کالای صادراتی آنها در مقصد به خریدار تحویل داده نشده تا امکان نرخ نهایی حاصل شود. بر این اساس مقرر شد بانک مرکزی با نامه‌نگاری از طریق سایر ارکان کشور در این زمینه تصمیم‌گیری کند. مهدوی‌ابهری با تاکید بر اینکه تسهیل هر چه بهتر صادرات محصولات غیرنفتی کشور می‌تواند به برگشت ارز در چرخه اقتصادی کمک کند، عنوان کرد: انتظار می‌رود با اقدامات مناسب بانک مرکزی موضوع قیمت‌های عجیب برای اسکناس ارز که در برخی کانال‌ها برای آن ارزش تعیین می‌شود، به‌طور کلی جمع‌آوری‌ و آرامش بر بازار حاکم شود.

دبیرکل انجمن صنفی و کارفرمایی صنعت پتروشیمی با بیان اینکه عمده ارز شرکت‌های پتروشیمی به صورت حواله و به نرخ نیما به کشور بازمی‌گردد، افزود: در برخی از کشورهای همسایه به‌دلایل گوناگون گاهی ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی به صورت اسکناس پرداخت می‌شود و ازاین‌رو صادرکننده مجبور است برای تامین مخارج ریالی در داخل کشور، اقدام به عرضه آن از طریق صرافی‌ها در بازار داخلی کند.

حفظ نرخ زیر ۳۰ هزار تومان برای دلار

وی افزود: در حال‌حاضر این مشکل برای صرافی‌ها وجود دارد که اگر چنانچه یک میلیون دلار ارز از صادرکننده پتروشیمی خریداری کنند و در ۳ روز به‌صورت خرد در حجم ۲ هزار دلار این مبلغ را به تعداد کثیری از خریداران عرضه کنند، با مشکلات پیچیده‌ای مواجه می‌شوند. ازاین‌رو بانک مرکزی در تلاش است ضمن تبیین مکانیسم تعادلی میان نرخ ارز نیما، سنا و صرافی‌ها، این ارز صادراتی که با سختی‌ها و دشواری‌های بسیار با نرخ ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان به کشور بازمی‌گردد، از سوی واردکننده با قیمت‌های دلخواه و بیش از ۳۰ هزار تومان بر سر سفره مردم ننشیند.

این مقام مسئول در پایان گفت: تحریم‌های پتروشیمی یک نمایش و تنها برای تخریب‌ روانی جامعه ایران اعمال می‌شود، این در حالی است که تمام شرکت‌هایی که در فهرست تحریم‌های امریکا از آنها نام برده شده، پیش‌ازاین دست‌کم دو بار تحریم شده بودند.

افزایش وصول ارز از محل فروش نفت و پتروشیمی

در همین حال، رئیس‌کل بانک مرکزی از وصول بیش از ۷.۵ میلیارد دلار از محل فروش نفت و پتروشیمی در دو ماه نخست امسال خبر داد و تاکید کرد که این رقم نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۳ میلیارد دلار افزایش نشان می‌دهد.

علی صالح‌آبادی گفت: بانک مرکزی به‌عنوان بانکدار دولت، در سال‌های گذشته ارزهای نفتی را از دولت خریداری کرده و ریال آن را در اختیار دولت قرار می‌داد اما در بودجه امسال پیش‌بینی شد افزون بر بانک مرکزی، دیگر بانک‌ها نیز عامل عرضه ارز دولت در بازار باشند. این اقدام می‌تواند پایه پولی را کنترل کند.

وی به وضعیت ارز در کشور اشاره کرد و افزود: سال گذشته در سامانه نیما و همچنین بازار متشکل، بیش از ۵۷ میلیارد دلار عرضه ارز در نیما برای تامین کالاها داشتیم که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

رئیس‌کل بانک مرکزی تصریح کرد: در دو ماه نخست امسال در حوزه نفت و پتروشیمی بیش از ۷.۵ میلیارد دلار ارز از محل فروش وصول شده که این رقم در دو ماه نخست سال گذشته ۴.۵ میلیارد دلار بوده است.

صالح‌آبادی با اشاره به تداوم تامین ارز موردنیاز در سامانه نیما اظهار کرد: هم بانک مرکزی و هم صادرکنندگان غیرنفتی، با قدرت در سامانه نیما ارز موردنیاز کشور را عرضه می‌کنند و تامین ارز کالاهای اساسی هم انجام می‌شود.

تحریم‌های جدید اثر خاصی ندارد

این اظهارات درحالی عنوان می‌شود که چندی‌پیش خبر تحریم‌های جدید ۳ شرکت پتروشیمی فن‌آوران، خارگ و مارون توسط وزارت خزانه‌داری امریکا منتشر شد. بسیاری از کارشناسان، اعلام خبر این تحریم‌ها را تبلیغاتی دانسته و معتقدند این تحریم‌ها شکلی است و تاثیر خاصی بر روند صادرات پتروشیمی ایران ندارد. سیدمحمدحسن ملیحی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با تسنیم درباره تحریم‌های جدید ۳ شرکت پتروشیمی گفت: شرکت‌های پتروشیمی ما از اوایل دهه 80 در خرید قطعات و تجهیزات، فروش محصولات و در جابه‌جایی‌ها و نقل‌وانتقالات مالی خود درگیر تحریم‌ها هستند، در بعضی دوره‌ها این مشکلات کمتر شده اما همواره وجود داشته و به‌ویژه در سال‌های اخیر با توجه به خروج امریکا از برجام به‌شدت بر آنها افزوده شده است.

وی افزود: در سال‌های اخیر شرکت‌های ما حساب‌های خارجی ندارند و از طریق واسطه‌هایی به فروش محصولات خود می‌پردازند و این یعنی آنها خود را با شرایط تحریمی وفق داده و با شرایط تحریمی همسو شده‌اند. شرکت‌های پتروشیمی و غیرپتروشیمی ما هم در این سال‌ها راهکارهای خنثی‌سازی و پوشش شرایط تحریمی را فراگرفته‌اند. بنابراین می‌توان گفت این تحریم‌ها، تحریم‌های شکلی است و مشکل خاصی برای شرکت‌های ما ایجاد نخواهند کرد، همان‌طورکه دیگر شرکت‌های پتروشیمی ما که در گذشته تحریم شده‌اند و سال‌ها از تحریم آنها می‌گذرد، مشکل خاصی در فعالیت‌های خود ندارند و با قدرت به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

سخن پایانی

با توجه به تصمیم بانک مرکزی برای عرضه مستقیم ارز حاصل از صادرات در صرافی‌ها، صنعت پتروشیمی به‌عنوان پیشتاز صادرات از این اقدام بانک مرکزی استقبال کرد و همین امر موجب کاهش نرخ دلار در بازار آزاد شد.

با توجه به اینکه ارزآوری ۱۵ میلیارد دلاری برای پتروشیمی‌ها پیش‌بینی‌شده و اینکه بنا به اعتقاد کارشناسان تحریم‌ها اثری بر صنعت پتروشیمی و فروش محصولات آن ندارد، به‌نظر می‌رسد این صادرکنندگان عمده غیرنفتی بتوانند بازار ارز را با نرخ تعادلی زیر ۳۰ هزار تومان نگه دارند.