معدن و صنایع وابسته به آن آغازگر بسیاری از کسب ‌ وکارها و توسعه اقتصادی هستند. فعالیت در این حوزه و تلاش برای ارتقای بهره ‌ گیری از ظرفیت ‌ های معدنی به منزله رشد اشتغالزایی در سطح کشور است یا به بیانی دیگر این حوزه از امتیازات ویژه ‌ ای برای توسعه کارآفرینی برخوردار است. بنابراین می ‌ توان با ایجاد بستر مناسب برای تداوم تولید، توسعه و همچنین ایجاد استارت ‌ آپ ‌ های معدنی، ارزش ‌ های جدید مادی و معنوی را خلق کرد. علاوه بر این گام ‌ های موثری در مسیر توسعه اشتغالزایی برداشت. صمت در این گزارش به جایگاه معدن در کارآفرینی پرداخته است.

معدن، آغازگر ۵۰ کسب ‌ وکار تازه

محمد حیدرزاده، فعال صنعت سرب و روی در گفت ‌ وگو با صمت ضمن تاکید بر اثربخشی فعالیت ‌ های معدنی و صنایع وابسته به آن در اشتغالزایی گفت: معدن آغازگر بسیاری از فعالیت ‌ های صنعتی و اقتصادی است. بهره ‌ برداری از ظرفیت ‌ های معدنی امکان ایجاد حدود ۵۰ حیطه کسب ‌ وکار و جایگاه شغلی را فراهم می ‌ کند. معدن نخستین حلقه در زنجیره تولید است. محصول تولیدشده در این حلقه در ادامه زنجیره مصرف می ‌ شود و ضامن تداوم تولید در سایر حلقه ‌ ها و ارزش ‌ آفرینی هرچه بیشتر است. حیدرزاده گفت: کشور ما از ذخایر قابل ‌ توجه معدنی برخوردار است. در این میان گاه شاهد هستیم فعالان معدن و صنایع معدنی درصدد بهره ‌ گیری از این ذخایر باهدف توسعه کسب ‌ وکار خود برمی ‌ آیند اما با چالش ‌ های جدی در مسیر اجرای آن روبه ‌ رو می ‌ شوند. به ‌ عنوان ‌ مثال، سازمان حفاظت محیط ‌ زیست یا منابع طبیعی موانع جدی در مسیر کسب ‌ وکارهای معدنی ایجاد می ‌ کنند. این موانع همچون سدی در مقابل کارآفرینی، توسعه تولید و به دنبال آن اشتغالزایی واقع شده ‌ اند. در چنین شرایطی مدیران ارشد باید اولویت میان توسعه کسب ‌ وکارهای معدنی و صنایع وابسته به آن و محیط ‌ زیست را انتخاب کنند. این انتخاب و دیدگاه ‌ های متفاوتی که درباره آن وجود دارد در طول سال ‌ های گذشته شروع فعالیت ‌ های جدید معدنی را بسیار دشوار کرده است. وی افزود: بررسی تجربه جهانی حکایت از آن دارد که کشورهای توسعه ‌ یافته، ابتدا رونق تولید، درآمدزایی و ایجاد کسب ‌ وکارهای تازه را هدف قرار داده ‌ اند؛ در ادامه نیز برای حفاظت از محیط ‌ زیست قدم ‌ های مثبتی برداشته ‌ اند. اما در کشور ما قبل از اینکه اثرات یک فعالیت معدنکاری بر محیط ‌ زیست بررسی شود، سازمان ‌ ها و نهادهای مربوط از صدور هر نوع مجوزی برای آغاز به کار یک کسب ‌ وکار جدید خودداری می ‌ کنند چراکه به ‌ صورت پیش ‌ فرض اعتقاد دارند هر نوع فعالیت معدنی یا فرآوری به ‌ منزله وارد آوردن خطرات جدی برای طبیعت است. این تفکرات در طول سال ‌ های گذشته زمینه معطل شدن سرمایه ‌ های قابل ‌ توجهی را فراهم کرده، تولید را به تعویق انداخته، نرخ بیکاری را افزایش داده و از سهم معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص داخلی کاسته است. این فعال صنعت سرب و روی گفت: رفع موانع یادشده در مسیر کارآفرینان بخش معدن و صنایع وابسته به آنها ضروری به نظر می ‌ رسد. رفع این چالش ‌ ها قدم نخست برای شروع کسب ‌ وکاری تازه در حوزه معدن و صنایع معدنی است. به ‌ علاوه آنکه می ‌ توان با برآوردی میان هزینه و منفعت یک کار، راه ‌ حلی درست اتخاذ کرد. تجربه آغاز به کار فعالیت ‌ های معدنی و احداث واحدهای فرآوری حکایت از ایجاد تحول و بهبود در زندگی مردم محلی آن منطقه دارد. در سایه بهره ‌ گیری از این ظرفیت ‌ ها و شروع کسب ‌ وکارهای تازه، بسیاری از مردم منطقه مشغول به کار می ‌ شوند و رفاه عمومی بهبود می ‌ یابد.

استارت ‌ آپ ‌ ها و کارآفرینی

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت ‌ وگو باصمت درباره اهمیت و اثرگذاری نقش استارت ‌ آپ ‌ ها در حوزه کارآفرینی اظهارکرد: ایران از ظرفیت ‌ های ویژه ‌ ای در حوزه ذخایر معدنی برخوردار است. وجود منابع غنی انرژی در کنار این ذخایر، زمینه رشد و توسعه صنایع معدنی را در کشور فراهم می ‌ آورد، بنابراین این حوزه امتیازات ویژه ‌ ای برای توسعه کارآفرینی دارد. ایجاد استارت ‌ آپ ‌ های معدنی از یک ‌ سو زمینه کارآفرینی را فراهم کرده و از سوی دیگر، به رشد و توسعه این بخش کمک می ‌ کند. درواقع می ‌ توان با بهره ‌ گیری از ظرفیت ‌ های این حوزه و سرمایه ‌ های ملی، ارزش ‌ های جدید مادی و معنوی را خلق کرد. وی گفت: تداوم فعالیت استارت ‌ آپ ‌ ها به الزاماتی نیاز دارد. اغلب این کسب ‌ وکارها با همت فعالان بخش خصوصی شکل می ‌ گیرند و تداوم فعالیت آنها به حمایت ‌ های مالی نیاز دارد. فعالیت ‌ های استارت ‌ آپی اغلب دربردارنده ایده ‌ های نوین هستند؛ بنابراین سیاست ‌ گذاران از آنها حمایت کنند. در همین حال، با اعلام فراخوان عمومی زمینه جذب افراد متخصص را فراهم می ‌ کنند. وی افزود: استارت ‌ آپ ‌ های معدنی در حوزه ‌ های مختلفی همچون مدیریت پروژه و اداره معدن، شناسایی جانمایی ذخایر و... کارآیی دارند. بهره ‌ گیری از توان استارت ‌ آپ ‌ ها کمک ویژه ‌ ای به تسهیل و توسعه اکتشاف خواهد کرد. هرچند فعالیت این بخش به توان مالی نیاز دارد و خود استارت ‌ آپ ‌ ها از عهده تأمین آن برنمی ‌ آیند. به ‌ علاوه آنکه ایجاد استارت ‌ آپ ‌ ها قرار نیست به معجزه اقتصادی در کشور منجر شود و تمام چالش ‌ های اقتصادی یک بخش را برطرف کند. این کارشناس اقتصاد با اشاره به تجربه عملکردی استارت ‌ آپ ‌ های معدنی گفت: بررسی عملکرد استارت ‌ آپ ‌ ها در کشورهای گوناگون در حوزه معدن و صنایع ‌ معدنی به شناخت هرچه بیشتر و قوی ‌ تر فعالان و سیاست ‌ گذاران این حوزه منجر می ‌ شود. الگوبرداری از سابقه سایر کشورها در بهره ‌ گیری از این کارآفرینی نوین در حوزه معدن، کمک بسزایی در موفقیت کسب ‌ وکارهای نوپا می ‌ کند.

توسعه معدن با کارآفرینان جدید

برزگر افزود: ایجاد و توسعه استارت ‌ آپ ‌ های معدنی تأثیر بسزایی بر توسعه بخش معدن دارد. در همین حال می ‌ توان از برقراری ارتباط ماشین ‌ آلات با کمک سیستم بی ‌ سیم و کنترل اطلاعات، نظارت معدن با کمک پهپاد، استفاده از ماشین ‌ آلات معدنی بدون راننده، دستگاه ‌ های نوین اکتشاف کنترل از راه دور، مدل ‌ سازی عددی برای کشف ذخایر عظیم معدنی و... به ‌ عنوان اقداماتی نام برد که در سایه فعالیت استارت ‌ آپ ‌ ها رایج شده ‌ اند. تصویرسازی سه ‌ بعدی، حفاری براساس تحلیل تکنیکال بازار و... از دیگر فعالیت ‌ های استارت ‌ آپی است که در ادامه بهره ‌ گیری از نرم ‌ افزارهای معدنی نیز موردتوجه قرار دارد. این نرم ‌ افزارها آنالیز پیشرفته انجام می ‌ دهند؛ یعنی به کمک آنها می ‌ توان اطلاعات جامعی را در زمینه ذخایر معدنی و تطابق این ذخایر با وضعیت بازار جهانی به ‌ دست آورد. درواقع به شما پیشنهاد می ‌ شود با توجه به شرایط موجود، روند قیمت ‌ ها، نیاز بازار و سایر شاخصه ‌ های لازم، اکتشاف و استخراج کدام منابع در اولویت قرار دارند. هوش مصنوعی هم از دیگر مواردی است که کاربرد فراوانی را در فعالیت ‌ های بخش معدن و صنایع ‌ معدنی داشته است. تولید معدنی با هوش مصنوعی در ارتباط با لاستیک ماشین ‌ آلات معدنی مانند کامیون و دامپتراک و... کاربرد دارد. به ‌ عنوان مثال، چنانچه سنگ بزرگی در مسیر این ماشین ‌ آلات قرار گیرد، گزارش آن به مرکز ارسال می ‌ شود تا با برداشتن آن سنگ یا هر مانع دیگری، مانع آسیب ‌ رسانی به تایرها شود. در همین حال مانیتور کردن سیستم بازیافت، تصفیه آب و مدیریت پسماندها نیز با بهره ‌ گیری از این کارآفرینی جدید و در قالب استارت ‌ آپ ‌ ها ممکن شده است.

سخن پایانی

معدن آغازگر بسیاری از فعالیت ‌ های صنعتی و اقتصادی و همچنین بستری برای کارآفرینی است. تکیه بر ظرفیت ‌ های این بخش محرک تولید، توسعه و اشتغالزایی است. بنابراین انتظار می ‌ رود ضمن اصلاح سیاست ‌ های دولتی شاهد بهبود عملکرد صنایع معدنی کشور و نقش ‌ آفرینی هرچه بیشتر آنها در فرآیند توسعه باشیم.