آخرین آمار موجود برای میزان خانه‌های خالی، به سال ۱۳۹۷ باز می‌گردد؛ طبق آمار منتشرشده در این سال توسط مرکز آمار ایران، در آن زمان حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانه خالی در کل کشور وجود داشت که از این میزان، ۵۰۰ هزار خانه خالی مربوط به استان تهران بود. براساس این آمار منتشرشده، ۲۵۰ هزار خانه خالی در شهر تهران و حدود ۲۵۰ خانه خالی در اطراف تهران و شهرهای تازه‌تاسیس این استان وجود داشت. بعد از این سال، تاکنون آمار جدیدی از سوی دولت مبنی بر تعداد مسکن خالی در کشور منتشر نشده است. در سال‌های اخیر با رشد بهای مسکن و به‌ویژه کاهش قدرت خرید و اجاره مردم، خانه‌هایی که در قالب مسکن‌مهر و در شهرهای اطراف تهران ساخته شده بودند، به‌فروش رفته و بخشی از این میزان خانه‌های خالی پر شده‌اند.

خانه‌های خالی موجود در کلانشهرها به‌ویژه تهران نیز بیشتر مربوط به خانه‌های لوکس بوده که توسط افراد سوداگر یا حتی برخی بانک‌ها ساخته شده‌اند. دیده شده در سال‌های اخیر برخی بانک‌ها برخلاف قانون وارد بازار مسکن شده و به‌ساخت پروژه‌های مسکونی با متراژهای بالا پرداخته‌اند. باید خاطرنشان کرد: دهک‌های متوسط و ضعیف جامعه توانایی خرید یا حتی اجاره این نوع خانه‌ها را نداشته و از این‌رو هدف ساخت املاک لوکس را می‌توان سرمایه‌گذاری، بنگاه‌داری و در نهایت سوداگری در بازار معرفی کرد. این دست خانه‌ها به‌طورمعمول در بازار عرضه نمی‌شوند؛ حتی در صورت عرضه نیز خواهان چندانی برای خرید یا اجاره این املاک وجود نداشته و در نهایت همچنان خالی می‌مانند. افرادی که این دست خانه‌ها را ساخته‌اند، بیشتر قصد سوداگری و ایجاد فضای منفی قیمتی در بازار دارند تا بتوانند ارزش دارایی‌های خود را افزایش دهند.

به‌طورکلی می‌توان گفت قانون مالیات بر خانه‌های خالی، یک قانون مفید و موثر بر ثبات بازار مسکن است، حتی پیش از تصویب و اجرایی شدن این قانون نیز کارشناسان در سال‌های گذشته پیامدهای مثبت اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی را عنوان کرده بودند، اما مسئله قابل‌توجه، وجود ایرادات در اجرای این طرح است. در گام نخست باید تاکید کرد سازمان امور مالیاتی کشور و به‌طور کلی دولت، نباید مالیات مسکن‌های خالی را به‌عنوان درآمد دولت برداشت کند. هدف مجلس شورای اسلامی از وضع قانون مالیات بر خانه‌های خالی، کسب درآمد دولت نبوده و باید به این نکته مهم توجه داشت، چرا که این مالیات، مالیات تنظیمی بوده و وظیفه اصلی آن، بهبود و کنترل بازار مسکن است، از این‌رو پیش‌شرط اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی، نبود نگاه درآمدزایی برای دولت است.

یکی از مهم‌ترین مواردی که سبب شده در اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی تا به امروز ناموفق باشیم، نبود بانک‌های اطلاعاتی دقیق و جامع است. به‌دلیل همین نقایص اطلاعاتی و خلأ مدیریت جامع در بحث املاک، شاهد بودیم در این مدت پیامک‌های اشتباه زیادی برای افرادی که خانه خالی نداشته و در مسکن خود سکونت داشتند، ارسال شده و دولت به آنها اعلام کرده که باید مالیات بپردازند، از این‌رو باید همواره بر اهمیت جامع و کامل بودن اطلاعات و همچنین به‌روز بودن آمارهای مهم جامعه تاکید داشت.

همان‌طور که در ابتدا یاد شد، به‌طورکلی می‌توان قانون مالیات بر خانه‌های خالی را طرحی مناسب و اثرگذار بر بازار مسکن توصیف کرد. این نوع مالیات در تمامی کشورهای توسعه‌یافته جهان نیز وجود دارد، اما باید به این نکته همواره تاکید داشت که توازن بین عرضه و تقاضا در بخش مسکن ایران، وجود ندارد؛ به بیانی دیگر با برقراری مالیات بر خانه‌های خالی و عرضه این مسکن‌ها در بازار، تقاضای بازار اقناع نخواهد شد.

در تولید مسکن بسیار عقب هستیم و دولت باید عزمی جدی در این بحث داشته باشد تا بازار بتواند به‌خوبی پاسخگوی نیاز جامعه باشد.