بازار ارزی ایران در روزهای اخیر تحت تأثیر برجام و تصمیم‌گیری‌های بانک مرکزی بود و اظهارنظر روز گذشته ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهوری ایران در نشست رسانه‌ای با خبرنگاران داخلی و خارجی نیز سیگنال‌هایی به بازارهای مالی داد. در خصوص وضعیت بازار ارزی کشور گفتگویی با یکی از کارشناسان اقتصادی داشتیم. در ادامه همراه ما باشید.

بازار ارز گوش به فرمان بانک مرکزی است

علی‌اصغر سمیعی؛ کارشناس بازارهای مالی گفت: وضعیت بازار ارز را باید این گونه تبین کرد که برای واردات، صادرات ارز ایجاد می‌شود و مسافرت‌ها در کشور نیاز به ارز داریم. از سویی در بحث توریسم، تبادل دانشجو و سایر حوزه‌ها نیز مصرف ارز وجود دارد. توریسم به صورت دو طرفه است، اگر مردم ما به خارج مسافرت کنند، ارز مصرف می‌شود. برعکس اگر خارجی‌ها به ایران سفر کنند، برای کشور ارزآوری خواهند داشت، تبادل دانشجو هم همین روند را دارد. البته باید نگاهی به بورس‌بازی و معاملات فردایی هم در بازار داشته باشیم. این بحث در دنیا رایج است. بورس بازان به دو سته افراد عادی و افرادی که رانت اطلاعاتی دارند، تقسیم می‌شوند. دسته دوم جیب مردم را خالی می‌کنند.

سمیعی اظهار کرد: در کنار مباحث مطرح شده، مسائل خارجی و رقبای منطقه‌ای نیز در بازار ارز تأثیرگذار هستند. به موقع وارد بازار می‌شوند و برای اهداف خودشان ارز خرید و فروش می‌کنند. به طور مثال در زمان انتشار خبرهایی که ایران تحت فشار است و باید شرایط سیاسی را بپذیرد، ریال را ضعیف می‌کنند و دلار گران می‌شود. در زمانی که اخبار مثبت منتشر می‌شود، دلار به بازار تزریق می‌کنند تا قیمت کاهش پیدا کند.

وی افزود: در این میان نباید بانک مرکزی را فراموش کرد که عامل مهم در بازار ارز است. بانک مرکزی حدود ۸۰ درصد ارز مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند. به نوعی اداره بازار را در دست دارد. در نتیجه بانک مرکزی می‌تواند با تمامی عوامل ذکر شده مقابله کند. حتی توانایی مقابله با تحریم و عوامل خارجی را نیز دارد. این روند نیازمند اراده‌ای است که قیمت ارز را واقعی در نظر بگیرند. با این کار به بازار اجازه بدهد که خودش را تنظیم کند.

این کارشناس بازارهای مالی تأکید کرد: اگر مسئولین اقتصاد ی ما اراده داشته باشند، با تک‌نرخی و واقعی کردن قیمت ارز می‌توانند بازار را کنترل کنند. در حال حاضر حدود ۷۰۰ صرافی داریم که دارای مجوز از بانک مرکزی هستند اما بیش از ۱۰ برابر معامله‌گر غیررسمی وجود دارد. این گروه بیش از معامله‌گران رسمی در بازار ارز اثرگذاری دارند. در این شرایط بهتر که بانک مرکزی به معامله‌گران علاقه‌مند نیز مجوز اعطا کند. در این شرایط معاملات قانونی و با نظارت بانک مرکزی انجام می‌شود. بانک مرکزی صرافی‌ها را کنترل می‌کند اما توجهی به قیمت ارز نیمایی ، بازار متشکل و ... ندارد. منظور از کنترل تحمیل قیمت غیرواقعی به بازار نیست.

قیمت‌هایی که به بازار تحمیل شده است

سمیعی در گفتگو با گسترش نیوز خاطرنشان کرد: قیمت‌های غیرواقعی، نرخ‌های متنوع و رانت زا شامل ارز ۴۲۰۰ تومانی داریم که ظاهراً در حال حذف شدن است. ارز نیما، ارز سنا مسافری، ارز سنا کارت ملی (معروف به ۲ هزار یورویی)، ارز نرخ تسعیر، ارز حساب بانکی داخلی، ارز حساب بانکی منشا خارجی، ارز بازار متشکل، ارز نرخ ets سامانه معاملات الکترونیکی، ارز به قیمت توافقی و ارز به قیمت بازار غیررسمی را به بازار تحمیل شده است. هرگاه توانستیم همه قیمت‌ها را حذف و با قیمت‌های واقعی و واحد در بازار معامله کنیم، می‌توانیم انتظار پویائی برای اقتصاد کشور عزیزمان داشته باشیم.

وی افزود: اگر روند قانونی داشته باشیم، با بازار ساده کنار خواهیم آمد. نباید قاچاق درست کنیم. به طور مثال معاملات فردایی غیرقانونی شد اما بدون ثبت و ضبط انجام می‌شود. بازار قانونی راحت رصد خواهد شد. همچنین مزایای احتمالی این بازارها برای اقتصاد کشور در روند قانونی مهیا می‌شود. بیش از ۲۰ میلیارد دلار، ارز خارجی در گاوصندوق‌های و کشوهای مردم داریم. به واسطه سلب اعتماد مردم به بانک‌ها این روند شکل گرفته است.

این کارشناس بازارهای مالی در ادامه گفت: بانک‌ها در ابتدا به مردم گفتند حساب باز کنید و دارایی ارزی خود را به ما بسپارید اما زمانی که مردم دارایی خود را درخواست کردند، نه تنها دارایی را ندادند، بلکه مدعی شدند با قیمت اعلامی خودشان دارایی پرداخته می‌شود. در این شرایط کسی جرئت نکرد پول خود را به بانک بدهد. دارایی ارزی اگر در کمد خانه‌ها باشد، سود نگاه داشتن اسکناس‌های کشورهای دیگر به جیب بانک‌های مرکزی همان کشورها می‌رود و برای کشور عزیزمان از آن، سودی حاصل نمی‌شود.

سمیعی ضمن ارائه پیشنهادی به قانون‌گذاران عنوان کرد: در گذشته تراول چک‌هایی داشتیم که با قیمت ۵۰۰ یا ۲۰۰ هزار تومان بود. همانند این روند می‌توانیم به بانک‌ها اجازه انتشار حواله ارزی بدهیم. فردی که قصد نگه‌داری هزار دلار در خانه را دارد، تراول چک هزار دلاری بخرد. با این کار بانک مرکزی سود می‌برد و اگر تراول گم شود، امکان اعلام مفقودی و از رده خارج شدن تراول وجود دارد. اسکناس گم شده را نمی‌توان کاری کرد.

وی در پایان تاکید کرد: نباید اجازه داد، به این اندازه اقتصاد کشور آسیب ببیند. متعجب هستم که چرا با وجود اختیارات این روند اجرایی نمی‌شود. باید چند نرخی بودن ارز را کنار بگذارند و قیمت دلار را واقعی کنند. در شرایط فعلی مقررات جدید نیز برای صرافی‌ها مشکلاتی را ایجاد کرده است. مجوز خیلی از صرافی‌ها با قوانین جدید تمدید نشد. به طور مثال در کیش ۱۵ صرافی نتوانستند مجوز بگیرند.