برپایی و اداره گرمخانه‌ها
یکی از وظایف شهرداری‌ها که در قانون به‌روشنی آمده، برپایی و اداره نوانخانه (گرمخانه یا مددسرا) است. گرمخانه‌ها سرپناه امن، خدمات مددکاری و خوراک گرم برای افراد بی‌‌سرپناه، در راه‌‌مانده و دچار مشکل فراهم می‌کنند و به‌ویژه در فصل‌هایی از سال که شرایط جوی ناپایدارتر است، ضرورت چشمگیرتری دارند.
در کشورهایی با نظام اقتصادی سرمایه‌داری که نظام‌‌های تامین اجتماعی قوی تعریف نشده یا در مواردی که چالش‌های اقتصادی بزرگ، موجی از سقوط اجتماعی طبقه متوسط و نابرخوردار را رقم می‌زنند، بی‌خانمانی پدیده مشخص‌تری است. ابرشهرها از ساختارهای اجتماعی محلی و بومی فاصله دارند و نظام خویشاوندی و همسایگی سنتی برای پشتیبانی آسیب‌دیدگان وجود ندارد؛ از این‌رو تدبیر و تدارک خدمات نهادهای عمومی از جمله شهرداری‌ها برای پوشش اجتماعی افراد آسیب‌دیده اهمیت دوچندانی می‌یابد.
خوشبختانه تهران از جمله پایتخت‌هایی است که فرهنگ همیاری و بافت محله‌ای در بخش‌هایی از آن پویا و زنده جریان دارد. خیریه‌ها از جمله نهادهای مدنی دیرین و اثرگذار بوده و مردم نسبت به شرایط افراد آسیب‌دیده حساس هستند. با این همه، جمعیت حدود۱۰میلیونی تهران، چالش‌های اقتصادی چندعاملی، بالابودن نرخ مسکن، روند مهاجرت و کمبود مسکن اجتماعی موجب شده حاشیه‌نشینی در تهران هم یکی از مسئله‌های اصلی تلقی شود. برخی عامل‌ها از جمله از دست‌دادن کار، نداشتن مالکیت یا فرصت اجاره بلندمدت مسکن، در برخی موارد فقدان خانواده و خویشاوندی پشتیبان و گاهی اوقات اختلالات روانشناختی، برخی افراد را در کوچه و خیابان سرگردان می‌کند. از سویی، آمار جهانی و منطقه‌ای نشان می‌دهد زنان در مقایسه با مردان کمتر به مالکیت زمین و مسکن در ابرشهرها دسترسی دارند، در شغل‌های ناپایدارتر و با نرخ دستمزد پایین‌تر فعالیت می‌کنند، از سامانه‌های بیمه یا پس‌انداز مؤثر‌تر بهره‌مند نیستند و در کلانشهرها اگر بی‌خانمان یا دچار مشکل شوند، بیشتر در معرض آسیب‌های بزهکاران قرار می‌‌گیرند.
یکی از برجسته‌ترین مسئله‌های اجتماعی که با مسئولیت قانونی و پایه‌ای شهرداری ارتباط دارد، برپایی و اداره گرمخانه‌ها و فراهم‌سازی زنجیره یاری‌رسانی بسامان و سنجش‌پذیر و عادلانه برای همکاری مردم و نهادها در بازتوانی روانی اجتماعی و مهارتی افراد دچار یا درگیر آسیب‌های شهری است. گرمخانه‌ها و به‌ویژه خدمات گرمخانه‌ای برای زنان در ابرکلانشهر تهران، به‌مثابه پایتخت بزرگترین و پرجمعیت‌ترین کشور منطقه و البته یکی از برجسته‌ترین پایتخت‌های اسلامی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. زنان تنها و زنان سرپرست خانوار در کلانشهرها اگر درگیر بیماری یا چالش چندگانه شوند، بیشتر با خطر بی‌خانمانی روبه‌رو هستند. در دهه اخیر، تعریف بیمه‌هایی مانند زنان خانه‌دار از سوی شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای کار ارزنده‌ای بوده، اما هنوز برای پشتیبانی حقوقی کار و سکونت زنان در شهرهای بزرگ سازکار پایداری نداریم. برخلاف تصور عموم، بسیاری از بی‌خانمان‌ها دچار اعتیاد نیستند و با دسترسی به گرمخانه‌های استاندارد می‌توان آنها را در فرآیند بازتوانی اجتماعی پشتیبانی کرد.
در میان اخبار
خدمات گرمخانه‌ای به‌ویژه برای زنان نقش پیشگیری‌کننده از گرفتارشدن در بزه و بدرفتاری جنسی و سوءمصرف دارو و مواد دارد. بر پایه ضرورت‌های اجتماعی و فرهنگی ایرانی-اسلامی گرمخانه‌های ویژه زنان در ۲ سال گذشته، یکی از اولویت‌های کاری کمیته اجتماعی شورای‌شهر تهران بوده است. برپایه ارزیابی انجام‌شده در سال۱۳۹۶ تنها یک مددسرا با خدمات نارسا و در فضای محوطه‌های کارخانه‌ها و دور از دسترس وجود
داشت.
سال۱۳۹۷ با برنامه‌ریزی‌ها و پیگیری‌ها، با تجهیز و مناسب‌سازی تاسیسات موجود گرمخانه ویژه زنان در محدوده پارک هرندی آغاز به‌کار کرد که پناه و یاری ارزشمندی برای زنان در شرایط پرخطر فراهم کرد.
سازمان‌های مردم‌نهاد دارای پروانه و پیشینه مرتبط، اداره این مرکز را بردوش داشتند و برخی فعالان اقتصادی بازار بزرگ تهران در پشتیبانی مالی مرکز همراه شدند. بیشتر مراجعان این مرکز به‌صورت خودمعرف مراجعه کردند و از خدمات مددکاری اجتماعی و بهداشتی برخوردار بودند. ضرورت پرداختن به گرمخانه‌ها در احکام برنامه سوم توسعه شهر تهران هم موردتوجه ویژه قرار گرفت و شهرداری موظف به برپایی دو گونه گرمخانه‌های فرامنطقه‌ای و محلی با تاکید بر مرکزهای ویژه زنان شده است. بازدیدهای نظارتی غیررسمی شبانه از گرمخانه‌ها که از شهریور آغاز شده، نشان می‌دهد به‌ویژه درباره زنان، گرمخانه می‌تواند نقش انکوباتور بازتوانی اجتماعی داشته باشد و به استحمام، شب‌خوابی و ۲ وعده خوراک گرم بسنده نشود. برای این کار لازم است به‌ویژه در فصل سرما، مرکزهای گرمخانه‌ای خدمات ۲۴ساعته ارائه کنند.
کارکرد ۲۴ساعته مرکز کمک می‌کند برخی کاستی‌ها ازجمله پرسه‌زنی در کوچه‌ها و خیابان‌های همجوار کاهش یابد و از سویی زنان و مردان سرپناه‌جو بتوانند از قلاب گروه‌های بزهکار در امان بمانند.
