روند صعودی بهای دلار در بازار آزاد و دورنمای روشن تورم، اصلاحات ارزی بانک مرکزی مبنی بر اصلاح ارز فرزین و همچنین وعده نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر حذف سقف نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی در بودجه سال آتی از مهم ‌ ترین دلایل صعود بورس تهران در روزهای گذشته است. هفته گذشته احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد از تصویب بسته حمایتی از بورس و صنایع بورسی در ستاد هماهنگی دولت خبر داد که طی روزهای آتی اطلاع ‌ رسانی خواهد شد. خاندوزی تاکید کرد: «این بسته کمک می ‌ کند سودآوری شرکت ‌ های بورسی ادامه پیدا کند و این مسئله به جذب نقدینگی در این بازار منجر می ‌ شود.» باتوجه به همه موارد یادشده شاهد ورود دوباره سرمایه ‌ گذاران حقیقی به بازار سهام بوده ‌ ایم و همزمان ارزش معاملات خرد نیز در این بخش رشد قابل ‌ توجهی را از آن خود کرد. البته نباید از ذکر این نکته غافل بود که صعود افسارگسیخته نرخ دلار و انتظارات تورمی ناشی از آن همچنان مهم ‌ ترین فاکتور و شاخص موثر بر بهبود عملکرد بورس است. با کاهش خوشبینی نسبت به ‌ احتمال احیای برجام و انتظارات تورمی، بخشی از سرمایه ‌ ها جذب بازار تالار شیشه ‌ ای شده است.

صعود زیر ذره ‌ بین

بررسی عملکرد بورس تهران در هفته دوم اسفند حکایت از روزهای مثبت و حتی خارج از حد انتظار در میان فعالان بازار سرمایه دارد. شاخص کل بورس تهران در روز نخست هفته یعنی ۶ اسفند با رشد ۴ . ۹۶ درصدی روبه ‌ رو شد و شاخص کل به عدد یک ‌ میلیون و ۷۳۸ هزار واحدی رسید. در همین حال بازار سهام ورود زیاد پول حقیقی ‌ ها را تجربه کرد. میزان تزریق نقدینگی ازسوی طرف ‌ های حقیقی به بورس ۲۳۰۰ میلیارد تومان گزارش ‌ شده است. علاوه ‌ بر این ۲۲۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق ‌ های درآمد ثابت خارج شد که این خروج پول می ‌ تواند روزهای خوبی را برای بازار سهام رقم بزند. سرانه خرید حقیقی ‌ ها نیز در این روز اختلاف چشمگیری با سرانه فروش آنها داشت و در نهایت سرانه خرید ۴۴ . ۸ میلیون تومانی و سرانه فروش ۲۲ . ۶ میلیون تومانی از حقیقی ‌ ها به ثبت رسید. روند رو به رشد و رکوردشکنی بورس تهران در روز یکشنبه، ۷ اسفند نیز تداوم یافت. بدین ترتیب شاهد عبور شاخص کل از مرز یک ‌ میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی بعد از ۲ سال بوده ‌ ایم. سرانه خرید حقیقی ‌ ها در این روز ۳۷ . ۷ میلیون تومان و سرانه فروش آنها ۲۳ . ۱ میلیون تومان بوده و دست برتر خریداران در کلیت بازار ملموس است.شاخص بازار بورس تهران در معاملات روز دوشنبه، ۸ اسفند نیز با رشد ۴ هزار واحدی روبه ‌ رو شد و به سطح یک میلیون و ۸۰۹ هزار رسید. بورس تهران در ابتدای معاملات روز دوشنبه با کمی فشار عرضه رو ‌ به ‌ رو شده بود، اما با گذشت زمان معاملاتی، تقاضا بر بازار غالب شد و شاخص کل در نهایت رشد ۰ . ۲۷ درصدی را تجربه کرد و به سطح یک میلیون و ۸۰۹ هزار واحدی رسید. شاخص کل هم ‌ وزن نیز که در ابتدای معاملات عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل داشت نتوانست به عملکرد بهتر خود نسبت به شاخص کل ادامه بدهد و درنهایت با کاهش ۰ . ۳۶ درصدی روبه ‌ رو شد.

عوامل صعود کدامند؟

فردین آقابزرگی، کارشناس بورس در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: روند رو به رشد شاخص بازار سرمایه معلول متغیرهای کلان اقتصادی همچون نرخ تورم، حجم نقدینگی، نرخ رشد نقدینگی و همچنین اختلاف قابل ‌ توجه میان بازدهی بورس با سایر بازارهای موازی در ماه ‌ های گذشته است؛ بنابراین می ‌ توان این ‌ طور ادعا کرد که همچون سابقه بورس آرژانتین و ترکیه، تورم زمینه ‌ ساز رشد شاخص بورس تهران در روزهای گذشته بوده

است. بازدهی کنونی شاخص کل و رکوردشکنی شاخص هم ‌ وزن در روزهای گذشته حکایت از آن دارد که جریان ورود نقدینگی به بازار سهام، کمترین تاثیر را بر رشد شاخص بورس و همچنین ارتقای سطح سرمایه ‌ گذاری در بورس دارد.

وی افزود: باوجود ناملایماتی که در اقتصاد و بازار سرمایه شاهد آن هستیم، مسیر رو به رشد بورس تهران آغاز شده است. از جمله این ناملایمات می ‌ توان به سیاست ‌ گذاری ‌ های غلط اشاره کرد؛ مانند اینکه نرخ گاز مصرفی صنایع در سال آینده افزایش می ‌ یابد. انتشار بی ‌ حدوحصر اوراق با هدف تامین بخشی از کسری بودجه دولت دیگر سیاستی است که در ۲ سال اخیر اجرایی شده و لطماتی را به بازار بورس تهران تحمیل کرده است. سیاست افزایش نرخ بهره بانکی نیز دیگر اقدامی است که انتظار می ‌ رفت مانع بهبود شرایط بازار سرمایه شود.

آقابزرگی گفت: با حاکمیت تمام شاخص ‌ های منفی یادشده که بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار هستند، بازار سرمایه در قیاس با سایر بازارهای موازی از رشد عقب ‌ مانده بود و این صعود الزامی به ‌ نظر می ‌ رسید.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اگر سایر بازارهایی که از جذابیت سرمایه ‌ گذاری برخوردارند همچون مسکن، خودرو، طلا، دلار، لوازم ‌ خانگی، سایر کالاهای بادوام و... به نقطه اشباع سرمایه ‌ گذاری برسند، طبیعتا شاهد جابه ‌ جایی زمینه ‌ های سرمایه ‌ گذاری خواهیم بود و بهترین محل برای جذب این سرمایه نیز بورس است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال تکرار تجربه سقوط بورس در سال ۱۳۹۹ و شباهت آن با شرایط کنونی بازار سرمایه اظهار کرد: سطح P / E شرکت ‌ های بورسی در سال ۱۳۹۹ تا آستانه ۳۸ افزایش پیدا کرده بود، این در حالی است که نسبت P / E شرکت ‌ ها در حال حاضر حدود ۶ تا ۶ . ۵ برآورد می ‌ شود. تفاوت میان ارزش ذاتی و ارزش روز معاملاتی شرکت ‌ های بورسی در سال ۱۳۹۹ قابل ‌ توجه بود، اما اختلاف یادشده در حال حاضر محدود برآورد می ‌ شود.البته در حال حاضر نیز نمی ‌ توان به رشد مستمر و بدون وقفه بورس تهران امید داشت؛ به ‌ بیانی دیگر اصلاح، جزئی از بازار است و نباید از بروز این روند اصلاحی نگران بود.

آقابزرگی در پایان تاکید کرد: ارزش بازار ما در اوج ۳۱۰ میلیارد تومان برآورد شده است. در حال حاضر با رشد قابل ‌ توجهی که در ارزش بازار طی روزهای گذشته شاهد بوده ‌ ایم، ارزش بازار ۷۸۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می ‌ شود و چنانچه قیمت دلار ۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شود، ارزش بازار به ۱۵۰ میلیارد تومان می ‌ رسد؛ بنابراین رشد کنونی بورس تهران با رشد آن در سال ۱۳۹۹ قابلیت قیاس ندارد.

دورنمای مثبت به ‌ شرط سیاست ‌ گذاری صحیح

ابراهیم نوایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت ‌ وگو با صمت در ارزیابی دلایل صعود شاخص بورس و رکوردشکنی ‌ های مستمر در روزهای گذشته اظهار کرد: بازار سرمایه ما در روزهای گذشته از سایر بازارهای موازی به ‌ شدت عقب ‌ مانده است؛ به ‌ عبارتی شاخص بورس در قیاس با تورم، رشد نقدینگی، رشد نرخ ارز و سایر فاکتورهای اقتصادی موثر بر بازار با عقب ‌ ماندگی روبه ‌ رو شده است.

وی افزود: بورس تهران برای مدت ‌ زمان طولانی با رکود مواجه بوده است. رفتارهای غیرحرفه ‌ ای سیاست ‌ گذاران در سال ۱۳۹۹ که به سقوط ارزش بازار و بروز بی ‌ اعتمادی گسترده نسبت به این حوزه مالی منتهی شد و همزمان تداوم سیاست ‌ های اشتباه در حوزه اقتصاد از مهم ‌ ترین دلایل رکود بورس تهران در ۲ سال اخیر است.

نوایی گفت: در حال حاضر تحت تاثیر روند افزایشی نرخ دلار در بازار آزاد، بورس تهران دوباره به مسیر رشد بازگشته که این رشد به ‌ منزله جبران عقب ‌ ماندگی بورس تهران در قیاس با سایر بازارهای موازی است؛ به ‌ ویژه آنکه ارزش سهام شرکت ‌ های بورسی در ماه ‌ های اخیر به ‌ شدت افزایش ‌ یافته است؛ کما اینکه بارها تاکید شده بود سهام اغلب شرکت ‌ ها زیر ارزش ذاتی آنها معامله می ‌ شود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: با هر رشدی نباید نسبت به تداوم این مسیر صعودی دودل شد. البته همچنان این خطر وجود دارد که مدیران و سیاست ‌ گذاران کشور، ریسک ‌ هایی را به بازار تحمیل کنند. چنانچه مدیران و تصمیم ‌ گیران با بازار برخوردهای غیرحرفه ‌ ای کنند، خطر ریزش بازار سرمایه وجود دارد، اما چنانچه اجازه دهند بازار خود را با شرایط تورمی وفق دهد، قطعا جای رشد برای بورس تهران وجود دارد.

توجه به این نکته ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد که بازار سرمایه بستری برای سرمایه ‌ گذاری مولد و سازنده است؛ درنتیجه ورود سرمایه به این بخش در نهایت به نفع اقتصاد و تولید کشور خواهد بود.

نوایی در پیش ‌ بینی عملکرد بورس تا پایان سال اظهار کرد: آینده بازار در کوتاه ‌ مدت مثبت ارزیابی می ‌ شود، اما همچنان نباید نسبت به سیاست ‌ های اقتصادی دولت به ‌ ویژه در حوزه ارز بی ‌ تفاوت بود. چنانچه این سیاست ‌ ها حساب ‌ شده باشد، می ‌ توان به تداوم مسیر صعود بورس تا پایان سال امید داشت، اما چنانچه شاهد تداوم اخذ سیاست ‌ های غیرکارشناسی و روزمره ازسوی مسئولان و تیم اقتصادی دولت باشیم، پیش ‌ بینی آینده این بازار سخت می ‌ شود.بازار سرمایه بازار روزمرگی نیست. این بازار، بستری برای پیش ‌ بینی آینده و سرمایه ‌ گذاری است؛ درنتیجه انتظار می ‌ رود سیاست ‌ گذاران اقتصادی نسبت به این شرایط توجه ویژه داشته باشند.

سخن پایانی

فاکتورهای متعددی زمینه رشد بورس تهران را در هفته ‌ ها و روزهای گذشته فراهم کرد ‌ ه ‌ اند که در این میان نرخ دلار مهم ‌ ترین فاکتور بوده است؛ به بیانی دیگر دلار لیدر اصلی این روزهای بازار است. در حال ‌ حاضر نرخ دلار در بازار آزاد در مسیر رو به رشدی قرار دارد و دورنمای آن چندان مشخص نیست. در شرایطی که بهای دلار در بازار آزاد به ‌ سرعت به کانال ۶۰ هزار تومان رسیده، قیمت این ارز شاخص در بازار دوم نیما نیز رو به رشد است. بی ‌ تردید بانک مرکزی نیز برای مدت طولانی نمی ‌ تواند قیمت دلار را در سایر بازارهای رسمی به ‌ شدت پایین ‌ تر از نرخ آن در بازار آزاد نگه دارد. بدین ترتیب به ‌ زودی محدوده نرخ دلار صنایع به ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان خواهد رسید که همین رشد تداوم مسیر صعودی شاخص کل را در میان ‌ مدت تضمین می ‌ کند.