با این‌ حال بارگذاری‌های بیش از حد واحدهای تولیدی و صنعتی در دشت قزوین در کنار سنتی ماندن روند آبیاری کشاورزی موجب شده که دشت قزوین همچنان مانند دشتی اداره شود که پر از منابع آب زیرزمینی است و همچنان به‌رغم شعارهای مختلف الگوی کشت به صورت دست‌پاشکسته در این دشت اجرایی می‌شود. البته برخی کارشناسان معتقدند که اجرای الگوی کشت منوط به جلب اعتماد و رضایت کشاورزان برای سودآور شدن کشت محصولاتی است که قرار است در قالب الگوی کشت کاشت، داشت و برداشت شوند.

کشاورزی گرفتار مدیران محتاط

کارشناس اقتصادی معتقد است که اجرای الگوی کشت نیازمند تعریف سازکارهای صادرات محصولات کم‌آب‌بر است و اگر مانند زعفران سازکارهای صادراتی مناسبی برای کشت محصولات کم‌آب‌بر در دشت قزوین مهیا شود، خودبه‌خود کشاورزان هم‌استانی کاشت محصولات پرآب‌بر را کنار می‌گذارند.

مسعود کثیری‌فر، در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه هنوز دولت برای اجرای الگوی کشت درگیر رودربایستی و تعارف با خود و کشاورزان است، گفت: البته چنین رویکرد تعارفی به این خاطر است که اصولاً سال‌هاست کشاورزی در حوزه سودآوری به بسیاری از بیزینس‌های موجود قافیه را باخته است.

وی با اشاره به نقش عوامل دولت‌محور در رویگردان شدن نسل جوان از تولید محصولات زراعی و باغی افزود: بسیاری از جوانان این مملکت در دهه ۷۰ و ۸۰ جذب تحصیل در رشته مهندسی کشاورزی شدند و بیکار ماندن این قشر نشان داد که دولت‌ها علاقه‌ای برای رشد دانش‌محور کشاورزی ندارند.

حمایت دولت‌ها از تولیدگران

این اقتصاددان ادامه داد: اینکه همچنان کشاورزان نمونه ما از نسل پابه‌ سن‌گذاشته‌ای هستند که از تحصیلات دانشگاهی در حوزه کشاورزی دور مانده و آمارهای بسیارعجیب در مورد کم‌سوادی بخش عمده‌ای از کشاورزان نشان می‌دهد که دولت همچنان پاسوز تعداد خاصی از کشاورزان است که جزو زمین‌داران بزرگ محسوب می‌شوند. کثیری فردی با ذکر اینکه حمایت دولت حق یک مهندس کشاورز جوان است، گفت: جوانان تحصیلکرده در رشته کشاورزی حق دارند از دولت گلایه داشته باشند که از شرکت‌های دانش‌بنیان آنها حمایت چندانی نمی‌کند و اصولاً قناعت به داشته‌های موجود و عدم ریسک کردن جزو شاخصه‌های ذاتی اقتصاد دولتی است. باید بپذیریم در بدنه دستگاه‌های متولی به ویژه سازمان جهاد کشاورزی هم کارشناسان ما فقط به دنبال آمار رفته‌اند و کمتر کارشناسی داریم که یک نقشه تحول در ذهن داشته باشد و اگر هم این نقشه تحولی ایجاد شود، نگاه دستوری مدیران محتاط این نقشه‌ها را مدت‌ها معطل می‌گذارد.

وی ادامه داد: در نهایت برای اصلاح الگوی کشت در دشت قزوین باید یک اقدام ریشه‌ای صورت بگیرد و اگر نسل جوان آگاه از ارزش‌های بهره‌وری آب و زمین پای کار بیاید، دشت قزوین نفس تازه‌ای کشیده و از کم‌آبی نجات پیدا می‌کند. در غیر این صورت با کشاورزی سنتی و بها دادن به کشاورزانی که رشد را در رکورد زدن در برداشت محصول می‌بینند، نمی‌توان به یک تحول جدی در مدیریت بحران آب در دشت قزوین امیدوار بود.

طرح پایش هوشمند کشاورزی در قزوین اجرا شود

رئیس ستاد احیا و پایدارسازی دشت قزوین در گفت‌وگو با بازار با بیان اینکه کشاورزی اقتصادی و مزیت‌آفرینی برای کشاورزان در اجرای طرح الگوی کشت باید لحاظ شود، گفت: از همین‌رو در اجرای طرح الگوی کشت باید اثربخش بودن آن تعیین شود و اینکه با اجرای این طرح چه میزان باعث افزایش کمی و کیفی محصول کشاورزی خواهد شد.

محمدتقی امانپور، با بیان اینکه امکان پایش الگوی کشت در استان ضروری است، خاطرنشان کرد: بخش کشاورزی بایستی ابزار کشاورزی هوشمند و آنلاین در مزارع را تجهیز کند؛ چرا که علاوه بر انتقال سریع‌تر اطلاعات بخش کشاورزی به بهره برداران می‌تواند مزیت‌آفرینی برای کشاورزان هم داشته باشد.

وی با بیان اینکه توسعه پایدار محور کشاورزی در قزوین است، ادامه داد: با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌توان طرح‌های مهم بخش کشاورزی و آبخیزداری و آبخوان‌داری در استان قزوین پیاده‌سازی کرد. ظرفیت و سرمایه‌های بزرگی در استان قزوین وجود دارد که از طریق مولدسازی می‌توان سرمایه‌گذاری مناسب و طرح‌های خوبی را در بخش کشاورزی این استان اجرا کرد.

مشاور استاندار قزوین با بیان اینکه طرح پایش هوشمند وضعیت بخش کشاورزی می‌تواند برای نخستین بار در کشور در استان قزوین اجرا شود، چراکه این استان ابزار، فناوری و ظرفیت مناسب برای اجرای طرح را دارد.

ابزار خلق ارزش افزوده در استان آب است و وجود بازار آب در استان به شفاف‌سازی وضعیت چاه‌های آب و رعایت استانداردهای مورد نظر کمک می‌کند.

امان‌پور با بیان اینکه افت سفره و فرونشست زمین یکی از دغدغه‌های مهم استان محسوب می‌شود، گفت: فرونشست زمین فرآیندی یک‌طرفه است که نیازمند تزریق مصنوعی آب به سفره‌های زمینی دشت قزوین هستیم و با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری می‌توان این فرونشست را کنترل کرد. امکان تولید آب بیشتر از مصرف با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری، بهینه‌سازی مصرف آب با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری و روش‌های قابل قبول، استفاده از آب‌های غیرمتعارف، الگوی کشت و نهادینه شدن آن می‌تواند راهگشای مشکلات محدودیت منابع آبی استان باشد.

وی به ضرورت استفاده از گونه‌های گیاهی و جانوری پرداخت و افزود: محصولات کم‌آب‌بر، مقاوم به شوری و خشکی و پرمحصول و بکارگیری علم و فن‌اوری نوین می‌تواند راهگشای مشکلات محدودیت منابع آبی استان باشد.

کاهش سطح زیر کشت در قزوین قطعی است

از سوی دیگر، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار بازار از اعمال محدویت‌های جدی در برداشت آب توسط بهره‌برداران بخش کشاورزی خبر داد و گفت: نهاده‌های کشاورزی تنها به منابع آبی مجاز در استان اختصاص خواهد یافت.

علی راه‌انجام اضافه کرد: به عبارت دیگر خدمات و نهاده‌های کشاورزی به کشاورزانی که دارای منابع آبی مجاز هستند، ارائه می‌شود و صاحبان چاه‌های غیرمجاز خدماتی دریافت نخواهندکرد.

وی ادامه داد: با توجه به شرایط اقلیمی، افت آب‌های زیرزمینی و قطعی نبودن در تخصیص آب از شبکه آبیاری طالقان در آینده، شاهد کاهش سطح زیر کشت و عملکرد خواهیم بود و لازم است اجرای الگوی کشت صورت گیرد و با عملیات به زراعی و روش‌های نوین در راستای تأمین امنیت پایدار کشاورزی حرکت کرد.

کاهش ۴۰۰ هزار تنی تولید محصولات جالیزی

معاون سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با بیان اینکه سال زراعی گذشته حدود ۱۲ هزار هکتار از مزارع آبی استان به زیرکشت محصولات سبزی، صیفی و جالیزی رفته است، گفت: حدود ۹۰۰ هزار تن محصول از این میزان سطح برداشت شد که علاوه بر تأمین نیاز استان بخش قابل توجهی از آن به سایر استان‌ها و حتی خارج از کشور صادر شد.

راه‌انجام افزود: با توجه به بحران آبی موجود رعایت برنامه الگوی کشت در راستای تأمین نیاز استان و ضرورت نداشتن تأمین نیاز خارجی لازم است. با توجه به شرایط کم‌آبی حادث شده در استان در سال زراعی جاری، الگوی کشت ابلاغ شده شامل کشت حدود هشت هزار هکتار محصولات سبزی و صیفی و جالیزی در استان خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود حدود ۵۰۰ هزار تن محصول تولید شود که با وجود کاهش ۴۰۰ هزار تنی تولید این محصولات در استان نیاز داخلی استان تأمین خواهد شد.

صرفه‌جویی ۵۰ میلیون متر مکعبی آب

معاون سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با اشاره به اینکه استان قزوین از دیرباز دارای الگوی کشت بوده است، گفت: بنابراین باید با توجه به بحران آبی و کمبود منابع آب ایجاد شده در استان با تمرکز بیشتر روی اجرای الگوی کشت حرکت و مصرف منابع آبی را کنترل کنیم. راه‌انجام اضافه کرد: بر اساس برنامه ابلاغی تعیین‌شده الگوی کشت در استان قرار است سال زراعی جاری، شش هزار و ۸۰۲ هکتار سطح کشت محصولات آبی در تابستان سال آینده کاهش پیدا کند که با کاهش این میزان سطح زیر کشت ۵۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد شد.