می ‎ خواهید فرش بخرید اما نمی‌دانید که فرش با الیاف طبیعی بهتر است یا الیاف مصنوعی؟ در یک مقایسه کلی، الیاف طبیعی که از پشم و موی حیوانات و یا گیاهان تولید می‌شود، کیفیت بسیار بالاتر و سازگاری مناسبی با محیط زیست خواهد داشت؛ اما در مقابل آن، الیاف مصنوعی قرار دارند که بر پایه مواد پلی اتیلنی و پلاستیک ساخته می شود.

این الیاف توانسته ‎ اند تا حد قابل توجهی جایگزین نخ و الیاف طبیعی شوند. اگر می‌خواهید بدانید که ویژگی‌های الیاف طبیعی و مصنوعی چیست و کدام یک از آن‌ها برای فرش بهتر است، پیشنهاد می‌کنیم که تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

بهترین الیاف طبیعی کدامند؟

منظور از الیاف طبیعی، الیاف ، نخ و پارچه‌هایی است که از منابع طبیعی مانند گیاهان، حیوانات و مواد معدنی تهیه شده باشند. در واقع منشا الیاف طبیعی، طبیعت بوده و از هیچ ماده شیمیایی و ماده مصنوعی در این نخ و پارچه‌ها استفاده نشده است.

در پاسخ به این سوال که الیاف طبیعی دقیقاً کدام الیاف هستند، بایستی ابتدا انواع نخ و الیاف طبیعی را معرفی کرد و سپس به سراغ انتخاب بهترین نوع آن‌ها رفت. انواع الیاف طبیعی به شرح زیر هستند:

الیاف گیاهی

این الیاف از گیاهانی طبیعی مانند پنبه تولید می‌شوند و عمدتاً جنس سلولزی دارند. مهم‌ترین ویژگی الیاف گیاهی، قابلیت حفظ ظاهر و خواص آن‌ها می‌باشد.

الیاف پنبه‌ای

یکی دیگر از بهترین الیاف های طبیعی موجود در بازار، الیاف پنبه‌ای یا کوتونی (Cotton) هستند که خاصیت خنک کنندگی و دفع حرارت را دارند. این الیاف در برابر ساییدگی مقاومند و برای تولید فرش‌های دستباف و ماشینی انتخاب خوبی به شمار می‌روند.

یکی از الیاف پنبه‌ای رایجی که معمولاً برای تولید لباس و پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرد، کتان یا Leinen است. کتان خصوصیاتی شبیه به پنبه دارد اما با سطح صاف و درخشنده خود، می‌تواند سریع‌تر از پنبه تمیز شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با انواع پارچه نخ پنبه به این مطلب از آفتاب نیوز مراجعه کنید.

الیاف حیوانی

الیاف حیوانی که از پشم حیواناتی مانند گوسفند به دست می‌آید، خاصیت رطوبت پذیری بالایی دارند و عایق گرما نیز هستند. بسیاری از الیاف حیوانی از موی بز، اسب، شتر و یا گوشفند به دست می‌آیند و برای تولید فرش و پوشاک درجه یک به کار می‌روند. با این حال این الیاف خشن هستند و باعث می‌شوند تا پوشاک و فرش‌ها زبر و زمخت شوند! انواع الیاف حیوانی که برای تولید فرش و پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• پشم یا Wool
• ابریشم یا Silk
• موهر

الیاف معدنی

الیاف معدنی که در صنایع مختلف نساجی به کار می‌روند، یا از جنس شیشه و یا از جنس پنبه نسوز هستند. هر یک از الیاف معدنی ذکر شده عبارتند از:

• الیاف شیشه‌ای: این الیاف که برای تولید کامپوزیت‌ها و فایبرکلاس‌ها به کار می‌روند، از استحکام بسیار بالایی برخوردار می‌باشند.
• الیاف پنبه نسوز: پنبه نسوزها در برابر حرارت مقاومت بالایی دارند و به همین دلیل، در لباس‌های آتشنشانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع الیاف مصنوعی

الیاف مصنوعی که منشا طبیعی ندارند، تماماً از مواد پلیمری تولید می‌شوند. انواع الیاف مصنوعی که برای مصارف صنعتی گوناگون، به خصوص در صنعت نساجی و تولید پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

پلی استر

الیاف پلی استر (Polyesters) که برای اولین بار در جنگ جهانی دوم، یعنی سال ۱۹۴۲، الیافی ارزان قیمت و پلیمری به نام پلی استر را تولید کرد. این الیاف تحت فشار زیاد و با ذوب کردن پلیمر به دست آمد و توانست تا ۴۰ درصد از بازار تولید جهانی پلی استر را به خود اختصاص دهد. الیاف مصنوعی پلی استر دارای سطحی صاف و فاقد دندانه هستند و برای تولید فرش، موکت، تشک و لحاف و ... مناسب هستند.

از آنجایی که الیاف پلی استر طول عمر کوتاه‌تری نسبت به نخ آکریلیک دارند، توصیه می‌شود تا از فرش ماشینی و محصولات حاوی نخ پلی استر در مناطق پر رفت و آمد خانه استفاده نشود.

آکریلیک

نخ آکریلیک که برای اولین بار در قرن بیستم به عنوان جایگزین پشم معرفی شد، یکی دیگر از انواع الیاف مصنوعی به شمار می‌ ‎ رود. این الیاف که از پلیمری به نام پلی اکریلونیتریل ساخته می‌شوند، ظاهری شبیه به الیاف پنبه‌ای دارند و از استحکام و مقاومت بالایی در برابر حرارت و سایش برخوردارند. همچنین به دلیل قیمت مناسب و اقتصادی، تبدیل به یکی از پرطرفدارترین و پرکاربردترین نخ‌ها در صنایع مختلف از جمله نساجی شده‌اند.

نایلون

نایلون که یکی از انواع الیاف کاملاً مصنوعی به شمار می‌رود، از مزایای زیر برخوردار می‌باشد:

• استحکام بالا
• قابلیت کشسانی بالا
• مقاومت در برابر سایش
• مقاومت در برابر کشیدگی

نایلون در صنعت تولید پوشاک و گاهی نساجی، مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای تولید لباس‌های شنا، لباس‌های ورزشی و یا انواع پوشاک بارانی به کار می‌رود. همچنین برای تولید تشک‌های ضد آب نیز مناسب خواهد بود.

مقایسه الیاف پنبه و پلی استر

در اینجا به منظور بررسی تفاوت های الیاف مصنوعی و طبیعی، دو نمونه از انواع الیاف مصنوعی و طبیعی را با هم مقایسه می کنیم. الیاف پنبه و پلی استر، مواردی هستند که در اینجا تفاوت های آنها را می بینیم.

الیاف پنبه‌ای میزان جذب رطوبت بالایی دارند و از لطافت بسیار بیشتری در مقایسه با الیاف پلی استر برخوردارند. به همین دلیل است که پارچه‌ها و فرش‌های بافته شده با الیاف پنبه، از کیفیت بسیار بالاتر و همچنین قیمت بیشتری برخوردار هستند. در مقایسه با الیاف پنبه‌ای، نگهداری از الیاف پلی استری آسان‌تر بوده و مقاومت بالایی در برابر عوامل محیطی و جذب رطوبت دارند.

اگر قرار باشد تصمیم بگیریم که الیاف پلی استری بهترند یا الیاف پنبه‌ای، بایستی هر یک از ویژگی‌های زیر را در این الیاف مقایسه کنیم:

• میزان جذب رطوبت: قابلیت جذب رطوبت در الیاف پنبه‌ای به نسبت الیاف پلی استری بیشتر بوده و می‌تواند آب و رطوب را به خوبی جذب کند. با این وجود نگهداری از الیاف پنبه‌ای سخت‌تر از نخ پلی استر می‌باشد.
• طول عمر و دوام الیاف: پلی استر ماهیتی مصنوعی داشته و مقابل تجزیه و از بین رفتن در برابر عوامل طبیعی، مقاومت زیادی دارد؛ اما الیاف پنبه‌ای قابلیت تجزیه شدن دارد و به مرور زمان دچار فرسودگی می‌شوند. به همین دلیل است که خرید الیاف پلی استر و فرش‌های ماشینی پلی استری، انتخاب بهتری به شمار می‌رود.
• سازگاری با محیط زیست: الیاف پلی استری سازگاری کمی با محیط زیست دارند. چرا که مصنوعی هستند و بر پایه مواد پلیمری تولید می‌شوند؛ اما الیاف پنبه‌ای و نخ‌های آکریلیک، به دلیل طبیعی بودنشان، سازگاری بالایی با محیط زیست دارند.

در پاسخ به سوال الیاف پنبه‌ای بهتر است یا پلی استر؟ می‌توان گفت که اگر به دنبال فرش‌هایی الیاف طبیعی و درجه یک هستید، فرش با الیاف پنبه‌ای بهترین انتخاب برای شماست. اما اگر می‌خواهید فرشتان الیافی با دوام بالا، بدون آب رفتگی و مقاوم در برابر آسیب دیدگی داشته باشد، الیاف پلی استری انتخاب مناسبی خواهد بود!