معدن و صنایع‌معدنی به‌عنوان یکی از ارکان مهم در تولید و اقتصاد کشورها است و کشور ما هم از این قاعده مستثنا نیست، از این‌رو برای رشد و شکوفایی آن باید روش‌های نوین و بهینه‌ای برای بهبود فرآیند معدنکاری و تسهیل مسیر فعالیت را یافت و به‌کار گرفت. مراحل کلی معدنکاری شامل اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی است و برای رشد و توسعه هر یک از این بخش‌ها و عبور از شیوه‌های ناکارآمد جاری، چاره‌ای نیست جز اینکه با استفاده از روش‌های جدید و خلاقانه، احتمال بروز خطا در تمام این مراحل را کاهش دهیم و زمینه کنترل و بهینه‌سازی هزینه‌ها و توسعه فعالیت‌های معدنی را فراهم آوریم. بنابراین، معدنکاری در دنیای امروز، عرصه گسترده‌ای برای فرآیندهای کارآفرینانه است که بستر انقلاب معدنی را فراهم کرده است. هر یک از مراحل معدنکاری به‌نوبه خود، نیازمند خلق و استفاده از ایده‌های نوآورانه است. به‌عنوان‌مثال، در زمینه اکتشاف معدن، یافتن روش‌های نوین و خلاقانه، بهبود روش‌های موجود مبتنی بر نوآوری در زمینه کشف ذخایر معدنی و تربیت نیروی متخصص و ماهر می‌تواند سبب بهبود فرآیندهای اکتشاف و کشف ذخایر معدنی با صرف زمان کمتر و هزینه‌های کمتر شود. باتوجه به طیف گسترده فعالیت‌ها، تامین و نوسازی ماشین‌آلات، تجهیزات در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی کارآفرینی و ایجاد روش‌های نو و خلاقانه می‌تواند سبب بهبود عملیات، کنترل هزینه‌ها و افزایش سود و طول عمر پروژه‌های معدنی شود. اما جدا از تجهیزات معدن، رشد این حوزه نیازمند توانمندی نیروی انسانی، مهندسان و مدیران است. از جمله ویژگی‌های مهم برای نقش‌آفرینی در این حوزه می‌توان به ریسک‌پذیری، خلاقیت، نوآوری، انعطاف‌پذیری، موفقیت‌طلبی و... اشاره کرد. شاید کلیدی‌ترین مفهوم در حوزه معدن خلاقیت است که می‌تواند زمینه توسعه معدن و صنایع‌معدنی و جذب سرمایه را فراهم آورد. در واقع، بخش معدن از جمله‌ حوزه‌هایی است که ظرفیت اشتغال‌آفرینی بالایی در کشور دارد. به‌عبارت‌دیگر، کارآفرینی در بستر معدن و صنایع‌معدنی به‌عنوان یکی از ارکان مهم کسب و کار و یکی از روش‌های کسب درآمد و خلق ارزش و تولید ثروت است. کارآفرینان علاوه بر ارائه محصولات و خدمات ارزشمند باعث ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی جوامع می‌شوند و البته ذکر این نکته ضروری است که هرچند ایجاد اشتغال یکی از نتایج کارآفرینی است، اما کارآفرینی ضرورتا به‌معنای اشتغالزایی نیست و هر کسب و کاری نیز کارآفرینی نیست. در فرآیند کارآفرینی، کسب و کاری راه‌اندازی می‌شود و با استفاده از ایده‌های خلاقانه و نوآورانه، مدل‌های کسب و کاری نوین ایجاد می‌شود. این فعالیت انواع گوناگونی مانند کارآفرینی اداری، سازمانی، فرصت‌گرایانه، اکتسابی، ابتکاری، فردی، اجتماعی و... را شامل می‌شود.

اما ایجاد تحول در حوزه معدن با چالش‌های ریز و درشتی دست به گریبان است. به‌عبارت‌دیگر، عموما اقدامات خلاقانه و نوآورانه در حوزه معدن با مشکلات و موانعی روبه‌رو است که از جمله آنها می‌توان به مدیریت امور مالی، کمبود تجربه و نیروی انسانی متخصص، نبود استراتژی مناسب، کمبود ظرفیت، موانع سیاسی، ضعف دانش، عدم‌دسترسی به بازار هدف، ترس از شکست و فشارهای روانی است. عمده مشکلات و موانع کارآفرینی در حوزه معدن مربوط به مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، وضع قوانین سلیقه‌ای، عدم‌ثبات بازار، تغییرات ناگهانی در هزینه‌های معدنکاری و عدم‌ثبات قوانین برای معدنکاران اشاره کرد، در نتیجه کارآفرینی در این حوزه در کشور ایران در برخی موارد با شکست روبه‌رو شده است یا حداقل به اهداف موردنظر دست پیدا نمی‌کند. اما مسئولیت دولت برای حمایت از اقدامات نوآورانه چیست؟ دولت‌ها به‌عنوان قانون‌گذار در مقام پشتیبانی از نوآوری می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه این فعالیت داشته باشند. دولت با ایجاد بستر قانونی، توسعه زیرساخت، حمایت مالی و ارائه تسهیلات به فعالیت‌های کارآفرینانه، ایجاد فضای سیاسی و فرهنگی نقش ارزنده‌ای در ترویج و توسعه کارآفرینی خواهد داشت. به‌نوعی بدون حمایت دولت، کارآفرینی نتیجه‌بخش نخواهد بود.

در صورت ایجاد بستر برای فعالیت نوآورانه و خلاقانه در حوزه معدن و ایجاد اعتماد و اطمینان به ثبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، توسعه این فعالیت در حوزه‌های گوناگون از جمله حوزه معدن و صنایع‌معدنی باعث ایجاد تحول شگرف در فعالیت‌های جاری و تضمین توسعه معدنکاری برای آینده خواهد شد. فعالیت‌های جاری در حوزه معدن به‌شدت وابسته به هزینه و درآمد است. در طول تاریخ، فرآیند بهینه‌سازی عملیات همواره در حال رشد و توسعه بوده و خلاقیت و نوآوری و به‌نوعی کارآفرینی نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه فعالیت‌های معدنی داشته است. باتوجه به کاهش عیار ذخایر استخراجی و محدودیت عمق (افزایش عمق) معدنکاری در آینده نیاز به کارآفرینی در حوزه معدن بیش از پیش احساس می‌شود. امید می‌رود دولت‌ها با دقت به این مسئله، نسبت به حمایت از کارآفرینان این حوزه برنامه‌ریزی داشته باشند و اقدامات چشمگیری را توسعه دهند.