توجه ویژه دولت رئیسی به قاره افریقا نیز یکی از قطعات پازل این سیاست است. قاره سیاه با جمعیت ۱.۳ میلیارد نفری می‌تواند مقصد جدی محصولات ایرانی باشد و سهم زیادی در سبد اقتصاد صادراتی ایران داشته باشد. با این حال اما کشورهای قاره افریقا هیچگاه مورد توجه دولت‌ها نبوده و دولت سیزدهم در ابتدای توسعه روابط با این قاره است.

هدف‌گذاری برای رشد ۱۰ برابری

گزارش‌ها حاکی است که ایران برای رشد ۱۰ برابری تجارت با افریقا هدف‌گذاری کرده، اما عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین تجار ایرانی و افریقایی، نبود یا کمبود حمل‌ونقل ارزان، مستمر و فراگیر و همچنین وجود مانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول، از جمله موانع توسعه تجارت یا تجارت مستقیم بین ایران و قاره افریقاست که باید برطرف شود. امسال همزمان با اکسپو ۲۰۲۴، دومین اجلاس همکاری‌های ایران و افریقا برگزار شد که با حضور نمایندگان ۲۰ کشور افریقایی برگزارشد.

طی سال‌های اخیر بارها بر اهمیت و ظرفیت‌های قاره افریقایی برای تجار ایرانی تاکید شده است. با این حال به نظر می‌رسد ایران و کشورهای افریقایی از ظرفیت‌های یکدیگر مطلع نیستند. به طور کلی تجارت ایران با افریقا سالانه ۱.۲ میلیارد دلار است که ۱.۱ میلیارد دلار آن صادرات است. بیشترین میزان تجارت خارجی بین ایران و افریقا در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد که تجارت خارجی با افریقا به حدود ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسید. اما این عدد در مقایسه با تجارت کشورهای دیگر با قاره افریقا قابل توجه نیست و به همین دلیل سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که برای تصاحب سهم بیشتر از بازار این قاره برنامه‌ریزی‌هایی در نظر گرفته است.

توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی در دستور کار

وزیر صمت بر افزایش تعداد مراکز تجاری از ۱۰ مرکز به حداقل ۱۵ مرکز و افزایش تعداد رایزنان به ۱۲ رایزن تاکید کرد و از توسعه خطوط کشتیرانی به غرب و جنوب افریقا خبر داد.

عباس علی‌آبادی در دومین اجلاس ایران و افریقا اظهارکرد: دبیرخانه دائمی اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و افریقا در این وزارتخانه و پیگیری مسائل مهم در جهت توسعه روابط برد برد با کشورهای افریقایی ایجاد می‌شود. این دبیرخانه دائمی گام مهمی است تا مسیر توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین ایران و افریقا هموار شود.

وی افزود: تلاش برای اصلاح تعرفه‌های گمرکی در جهت توسعه روابط برد برد با کشورهای افریقایی یکی از مسائل مهمی است که از طریق این دبیرخانه پیگیری خواهد شد.

وزیر صمت، با بیان اینکه رفع موانع تجارت و صادرات در اولویت کاری ما قرار دارد، گفت: اطلاعات کاملی از ظرفیت کشورهای افریقایی از تولید و امکان صادرات انواع سنگ‌های معدنی، قیمتی و صنایع دستی وجود دارد و بر این باور هستیم که با توسعه معادن و خطوط محصولات فرآوری به کمک توانمندی‌های یکدیگر و واردات بخش عمده نیازهای ایران از قاره افریقا را از طریق روابط برد برد توسعه دهیم.

وی ادامه داد: برنامه‌های ما برای توسعه تجارت شامل توسعه زیرساخت‌های فیزیکی، رفع مشکلات مربوط به نقل و انتقالات بانکی و افزایش تعاملات برای حل مشکلات به صورت دوره‌ای است.

علی‌آبادی به توسعه زیرساخت‌های فیزیکی بین ایران و افریقا اشاره کرد و گفت: ایران درصدد است تا با توسعه خطوط کشتیرانی به غرب و جنوب افریقا و سرویس‌دهی منظم و خطوط هوایی با اولویت یک یا دو کشور در هر منطقه، با استفاده از ظرفیت خطوط حمل‌ونقل مبادلات تجاری را توسعه بخشد.

وی تاکید کرد: رفع مشکلات مربوط به نقل و انتقالات بانکی از طریق استفاده از ارز محلی و تهاتر کالا یکی از مسائل در توسعه تجارت است؛ یکی از ابزارهای مهم برقراری روابط مالی و بانکی بین ایران و منطقه تبادل کالاست.

وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: در این اجلاس فرصت بسیار خوبی فراهم شده است تا نهادهای مالی مهم و پشتیبان صادرات و سرمایه‌گذاری با یکدیگر مذاکره و ملاقات داشته باشند تا نتیجه آن در تعمیق روابط بانکی طرفین را مشاهده کنیم.

علی آبادی، بر افزایش تعاملات برای حل مشکلات به صورت دوره‌ای بین توسعه تجارت ایران و افریقا تاکید کرد و گفت: آمادگی بر تشکیل اتاق‌های بازرگانی و افزایش تعداد مراکز تجاری از ۱۰ مرکز به حداقل ۱۵ مرکز و افزایش تعداد رایزنان به ۱۲ رایزن در یک افق کوتاه مدت، تسهیل در دسترسی متقابل رایزن‌ها در قالب هیأت‌های تجاری و حضور در نمایشگاه‌ها و عرضه محصولات ایران در افریقا به صورت متقابل را داریم.

وزیر صنعت، معدن و تجارت ابراز امیداوری کرد که کشورهای افریقایی در موارد توسعه تجارت، اقداماتی را انجام دهند.

وی با اشاره به دستاوردهای ایران در حوزه‌های مختلف گفت: جمهوری اسلامی ایران از توانمندی‌های صنعتی قابل توجهی در زمینه‌هایی مانند پتروشیمی مواد شیمیایی ماشین‌آلات و تجهیزات کشاورزی، صنایع معدنی، صنایع خلاق و دانش‌بنیان شوینده و مواد بهداشتی دارو و تجهیزات پزشکی مصالح ساختمانی مواد غذایی و همچنین در بخش خدمات فنی و مهندسی به خصوص در زمینه زیرساخت‌های پالایشگاهی نیروگاهی حمل‌ونقل مسکن گردشگری بهداشت و درمان و آموزش برخوردار است.

علی آبادی افزود: ایران می‌تواند این توانمندی‌ها را در جهت توسعه هرچه بیشتر کشورهای افریقایی به کار گیرد.

وی گفت: همه تلاش ما در این چند روزه این بوده که این اجلاس از جنبه تشریفاتی خارج شود و به یک رویداد کاری تبدیل گردد از اینکه امروز شاهد حضور بیش از ۲۰۰ بازرگان برجسته افریقایی در این نشست هستیم بسیار خوشحالیم و تقاضا می‌کنم در نشست‌هایی که از نزدیک بین بازرگانان برگزار می‌شود همه تلاش کنیم تا این اجلاس را از سطح یک اجلاس صرفاً تشریفاتی به یک اجلاس کاری تبدیل کنیم.

آمادگی ایدرو برای تکمیل زنجیره صنایع معدنی و نفت‌وگاز

رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از آمادگی این سازمان برای همکاری با کشور‌های افریقایی در ایجاد یا تکمیل زنجیره صنایع معدنی، نفت و گاز و صنایع تبدیلی خبر داد.

به گزارش ایدرونیوز، با اشاره به اینکه توسعه همکاری با کشورهای افریقایی در اولویت‌های همکاری‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، خاطر نشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای افریقایی در سال‌های اخیر تحرک خوبی در عرصه توسعه صنعتی داشته‌اند به طوری که بیشتر اقلام ۱۰ گروه اول وارداتی به این قاره، محصولات و ماشین‌آلات صنعتی است.

بابک احمدی افزود: آمارها نشان می‌دهد ۸ کشور از ۱۰ کشور اول صادر‌کننده به افریقا جزء فهرست ۱۰ کشور اول واردکنندگان از این قاره هستند که این امر نشان می‌دهد راهکار مناسب همکاری با کشورهای افریقایی در ایجاد یک رابطه دوطرفه است.

معاون وزیر صمت در ادامه با اشاره به ظرفیت‌ها و منابع طبیعی قاره افریقا در ۳ بخش معادن، نفت و گاز و زمین‌های حاصلخیز کشاورزی، هدف‌گذاری فعالیت ایران در افریقا را در ایجاد یا تکمیل زنجیره صنایع معدنی، نفت و گاز و صنایع تبدیلی بیان کرد.

احمدی تصریح کرد: : ایران نگاه برابر برای همکاری با کشورهای افریقایی دارد و به دنبال یک رابطه برد- برد و استفاده مکمل از ظرفیت‌های یکدیگر است. رئیس هیات عامل ایدرو، صدور خدمات فنی و مهندسی و توسعه مدیریت را از دیگر بسترهای همکاری عنوان و ابراز امیدواری کرد: ایران و کشورهای افریقایی در حوزه همکاری‌های صنعتی با صبر و حوصله و استمرار تعاملات فی مابین به سطح مناسبی از همکاری‌های دو جانبه برسند.

ایران به‌دنبال رابطه برد-برد با افریقا

رئیس هیات عامل ایدرو از آمادگی ایران برای همکاری صنعتی با افریقا خبر داد و گفت: ایران نگاه برابر برای همکاری با این قاره دارد و در پی یک رابطه برد-برد و استفاده مکمل از ظرفیت‌های یکدیگر است. بابک احمدی رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در نشست تخصصی دومین اجلاس ایران و افریقا با اشاره به اینکه توسعه همکاری با کشورهای افریقایی در اولویت‌های همکاری‌های بین‌المللی ایران قرار دارد، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای افریقایی در سال‌های اخیر تحرک خوبی در عرصه توسعه صنعتی داشته‌اند به طوری که بیشتر اقلام ۱۰ گروه اول وارداتی به این قاره، محصولات و ماشین‌آلات صنعتی است.

وی افزود: آمارها نشان می‌دهد ۸ کشور از ۱۰ کشور اول صادرکننده به افریقا جزء فهرست ۱۰ کشور اول واردکنندگان از این قاره هستند که این امر نشان می‌دهد راهکار مناسب همکاری با کشورهای افریقایی در ایجاد یک رابطه دوطرفه است.

معاون وزیر صمت در ادامه با اشاره به ظرفیت‌ها و منابع طبیعی قاره افریقا در ۳ بخش معادن، نفت و گاز و زمین‌های حاصل‌خیز کشاورزی، هدفگذاری فعالیت ایران در افریقا را در ایجاد یا تکمیل زنجیره صنایع معدنی، نفت و گاز و صنایع تبدیلی بیان کرد.

احمدی تصریح کرد: ایران نگاه برابر برای همکاری با کشورهای افریقایی دارد و به دنبال یک رابطه برد- برد و استفاده مکمل از ظرفیت‌های یکدیگر است.

رئیس هیات عامل ایدرو، صدور خدمات فنی و مهندسی و توسعه مدیریت را از دیگر بسترهای همکاری عنوان و ابراز امیدواری کرد: ایران و کشورهای افریقایی در حوزه همکاری‌های صنعتی با صبر و حوصله و استمرار تعاملات به سطح مناسبی از همکاری‌های دو جانبه برسند.

سخن پایانی

قاره افریقا سرعت رشد و توسعه قابل قبولی داشته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۶۰، دارای جمعیتی معادل ۲.۷۵ میلیارد نفر بشود. این موضوع بدان معناست که این قاره سیاه در ۴۰ سال آینده، بازاری پر رونق‌تر از کشورهایی همچون هند و چین خواهد داشت.

آنطور که اخیرا سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت توضیح داده، سال گذشته ۳۹ کشور از قاره افریقا، مقصد صادرات کالاهای ایرانی به صورت مستقیم بودند. همچنین با وجود کاهش صادرات کشور به بخش سفید این قاره در شمال، شاهد افزایش صادرات به کشورهای الجزایر، مصر، لیبی، تونس، جیبوتی و مراکش در سال ۱۴۰۲ بودیم.

قاره افریقا با دارا بودن ۱.۳ میلیارد نفر جمعیت و ۵۴ کشور، یک فرصت بزرگ در حوزه روابط تجاری و اقتصادی به شمار می‌رود. با این حال به گفته دست‌اندکاران حوزه تجارت، عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین تجار ایرانی و افریقایی، نبود یا کمبود حمل نقل ارزان و مستمر و فراگیر و همچنین موانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول، از موانع توسعه تجارت یا تجارت مستقیم بین ایران و قاره افریقا است.